Kərkükdən Ceyhana yeni kəmərin çəkilişi bölgəyə sabitlik gətirəcək

Kərkükdən Türkiyənin Ceyhan limanına yeni neft kəməri çəkiləcək. Kərkük neftinin dünya bazarına çıxarılması üçün yeni kəmərin tikintisi məqsədilə İraq hökuməti lazımi işlərə başlayıb.

Bu barədə məlumat verən İraqın Neft Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Asim Cihad bildirib ki, tikiləcək kəmərlə gündəlik 400 min barrel neft ixrac ediləcək.

Azərbaycan neftinin də Türkiyənin Aralıq dənizi sahilindəki Ceyhan limanından dünya bazarlarına çıxarılmasını nəzərə alsaq İraq hökumətinin yeni kəmər çəkmək istəyi maraq doğurmaya bilməz.

Beynəlxalq terrorçuluqla aparılan mübarizədə təkcə Kərkükün deyil, bütün İraqın infrastrukturunun dağılması sözügedən kəmərin çəkilişini mümkünsüz edib. Lakin cari ilin sentyabrından başlayaraq İranın köməyi ilə İraq ordusunun inamlı qələbələri Kərkükün terrorçulardan təmizlənməsi ilə nəticələnib.

Qeyd etmək lazımdır ki, Kərkük-Ceyhan neft kəmərinin çəkilişi üçün bu bölgənin terrorçulardan azad edilməsi yetərli deyil. Bunun üçün maliyyə dəstəyi, beynəlxalq maliyyə qurumlarının kreditləri və sərmayə lazımdır. İraqın rəsmi şəkildə kəmər çəkmək niyyətini açıqlaması heç də təsadüfi deyil.

Avropanın enerjiyə olan tələbatı ildən-ilə artmaqdadır. Odur ki, müxtəlif yollarla enerji idxalını şaxələndirmək istəyən Avropanın İraqa dəstək olması özünü aydın şəkildə göstərir. Avropadakı müttəfiqlərinin enerji tələbatının ödənilməsinə çalışan ABŞ vaxtı ilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərini də dəstəkləyib. Rəsmi Vaşinqton bölgədə hələ də hökm sürən gərginliyə baxmayaraq, İraq hökumətinin irəli sürdüyü təklifi dəstəkləyərək kredit şəklində maliyyə yardımı da edəcək. Donald Trampın rəhbərlik etdiyi yeni administrasiya gəlirli biznes layihələrinə tərəfdar olduğunu dəfələrlə vurğulayıb. ABŞ-ın dövlət katibi Reks Tillerson cari ilin əvvəlində bölgəyə səfəri zamanı İraq neftinin dünya bazarlarına çıxarılmasında rəsmi Vaşinqtonun maraqlı olduğunu bəyan edib.

Hazırda Türkiyə ilə Avropa dövlətləri arasında siyasi münasibətlərin gərginliyi də buna maneə ola bilməz. Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu ötən həftə İtaliyaya səfəri zamanı bəyan edib ki, rəsmi Ankara NATO ilə əlaqələri kəsmək niyyətində deyil və Avropa ilə əməkdaşlıq əlaqələrini davam etdirəcək. Türkiyə isə Kərkük-Ceyhan neft kəmərindən tranzit gəlirlə yanaşı, siyasi zəmanət də qazanacaq. Yəni, Avropa enerji təhlükəsizliyini təmin etmək baxımından Türkiyədəki separatizm hərəkatlarının yatırılmasına yardım göstərəcək.

Azərbaycana gəlincə, ilk baxışdan elə təəssürat yaranır ki, bu kəmər çəkildikdən sonra Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinə alternativ olacaq. Lakin İraq neftini Aralıq dənizi sahilinə çıxarmaqla təkcə Avropaya deyil, tankerlərlə Hindistana, Çinə və başqa ölkələrə də sata bilər. Digər tərəfdən, bir sıra geosiyasi səbəblərdən Avropa enerji idxalını mütləq şaxələndirəcək. Eyni zamanda, Portuqaliyadan Ukraynaya, Finlandiyadan Yunanıstana qədər planetimizin üçdəbir hissəsini əhatə edən Avropa qitəsi olduqca böyük bazardır. Bu qitədəki hər bir dövlət potensial enerji istehlakçısıdır.

Beləliklə, Türkiyə Rusiyadan “mavi axın” qaz, İraqdan Kərkük-Ceyhan, Azərbaycandan isə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərlərinin keçəcəyi məntəqəyə çevirəcək. Heç şübhəsiz ki, Avropanın enerji damarlarının Türkiyədən keçməsi rəsmi Ankaranın iqtisadi və siyasi qüvvəsinin daha da artmasına səbəb olacaq. Türkiyə isə Azərbaycanın ən yaxın müttəfiqidir. İstər qlobal, istərsə də regional məsələlərdə daim Azərbaycan ilə birgə addım atan Türkiyənin güclənməsi ölkəmiz üçün çox vacibdır. Kərkük-Ceyhan kəmərinin çəkilişi də Türkiyəyə əlavə dividentlər gətirəcək.

Bütün bunlarla yanaşı, yeni kəmərin tikintisi bölgədəki gərginliyin aradan qaldırılmasında mühüm rol oynayacaq. Azərbaycan da bu bölgəyə yaxın coğrafiyada yerləşən bir dövlətdir və Türkiyə ilə bərabər İran və İraqda da sabitliyin və inkişafın olmasında maraqlıdır.

Rabil Kətanov