Qanunvericilikdə ziddiyyət: analogiya olsun ya yox?

 Brinci instansiya məhkəməsi 11.07.2011-ci il tarixli qərarı ilə fiziki şəxs C.Məmmədov İXM-in 169-cu maddəsi ilə təqsirli bilinərək 30 manat məbləğində inzibati tənbeh növündə cərimə edilmişdir.

Sözügedən qərarın təsviri-əsaslandırıcı hissəsində “30 manat” ifadəsi səhvən “300 manat” kimi göstərilmişdir.

 İnzibati mübahisələrə dair işlər üzrə İPM-də (maddə 76), mülki işlər üzrə MPM-də (maddə 228) məhkəmə aktlarında yol verilmiş yanlışlıqların düzəldilməsinə dair müvafiq normalar nəzərdə tutulsa da (cinayət işləri üzrə CPM-də belə norma nəzərdə tutulmasa da analogiyanın tətbiqinin mümkünsüzlüyünə dair maddə mövcud deyildir) İXM-də inzibati xətalara dair işlər üzrə məhkəmə aktlarında yol verilmiş yanlışlıqların düzəldilməsinə dair müvafiq norma nəzərdə tutulmamışdır (qeyd edək ki, bəzi xarici ölkələrin, o cümlədən Rusiya Federasiyasının İXM-də məhkəmə qərarında yol verilmiş yanlışlığın düzəldilməsi məsələsi nəzərdə tutulmuşdur). Bu səbəbdən fiziki şəxs C.Məmmədov brinci instansiya məhkəməsinin 11.07.2011-ci il tarixli qərarında yol verilmiş yanlışlığın düzəldilməsi ilə bağlı hüququn və qanunun analogiyasının tətbiqi baxımından MPM-in 228-ci maddəsinə istinad edərək bu barədə vəsatət vermişdir.

 MPM-in 228.2-ci maddəsinə əsaəsn, hakim işdə iştirak edən şəxslərə xəbər verməklə, öz təşəbbüsü ilə və ya işdə iştirak edən şəxslərin ərizəsi üzrə, qətnamədə buraxılmış yanlışlıqları və açıq hesab səhvlərini düzəldə bilər. 

 Brinci instansiya məhkəməsi 05.08.2011-ci il tarixli qərardadı ilə vəsatəti rədd edərək  göstərmişdir ki, İXM-də analogiyanın tətbiqinə icazə verilmir.

 İXM-in 6.3-cü maddəsinə əsasən, Azərbaycan Respublikasının inzibati xətalar qanunvericiliyinin analogiya üzrə tətbiqinə yol verilmir.

Həmçinin “Normativ hüquqi aktlar haqqında” Konstitusiya Qanununun 13.5-ci maddəsinə əsasən, cinayət, inzibati xətalar və vergi qanunvericiliyində, məsuliyyətə cəlb olunma, hüququların məhdudlaşdırılması və vəzifələrin müəyyən edilməsi hallarında hüququn analogiyasından və ya qanunun analogiyasından istifadə oluna bilməz.

Göründüyü kimi normativ hüquqi akt inzibati xətalara dair işlər üzrə məhkəmə icraatı zamanı maddi və prosessual məsələlər baxımından məsuliyyətə cəlb edilmiş hüquqların məhdudlaşdırılması və vəzifələrin müəyyən edilməsi halları istisna olunmaqla hüququn və qanunun analogiyasından istifadə olunmasına məhdudiyyət qoymur.

Məhkəmə qərarında yol verilmiş yanlışlıqların düzəldilməsi məsələsində isə məsuliyyətə cəlb edilmiş hüquqların məhdudlaşdırılması və vəzifələrin müəyyən edilməsi halları müəyyən olunmadığından hüququn və qanunun analogiyasından istifadə mümkündür.

Beləliklə, hesab edirəm ki, İXM-də analogiya nəzərdə tutulmasa (maddə 6.3) belə vəsatət hüququn və qanunun analogiyasından istifadə edilməklə MPM-in müvafiq maddələrinə uyğun olaraq verilə bilər. Bu səbəbdən fiziki şəxs C.Məmmədovun vəsatəti əsaslı hesab olunmalıdır.

Göstərilənləri nəzərə alaraq İXM-in 6.3-cü maddəsinin “Normativ hüquqi aktlar haqqında” Konstitusiya Qanununun 13.5-ci maddəsinə uyğun olaraq dəyişdirilməsini (məsələn,  “cinayət, inzibati xətalar və vergi qanunvericiliyində, məsuliyyətə cəlb olunma, hüququların məhdudlaşdırılması və vəzifələrin müəyyən edilməsi hallarında hüququn analogiyasından və ya qanunun analogiyasından istifadə oluna bilməz” və s.), yaxud İXM-ə qərarda düzəliş edilməsi ilə bağlı maddə (“İnzibati xətalara dair işlər üzrə qəbul edilən məhkəmə aktlarında yol verilmiş yanlışlıqların düzəldilməsi qərarı (qərardadı) qəbul edən məhkəmə tərəfindən həyata keçirilir.” və s.) əlavə edilməsini təklif edirəm.