Vəkil, hüquqşünas-ekspert
Ümumiyyətlə, icraatından asılı olmayaraq inzibati-iqtisadi mübahisələrə, inzibati xətalara dair, mülki və cinayət işlərinə məhkəmələrdə hakim (hakimlər) tərəfindən baxılır.
Məhkəmədə baxılan hər bir iş yekun məhkəmə qərarı ilə tamamlanır ki, bu qərar da işə baxmış hakim (hakimlər) tərəfindən qəbul edilir və imzalanır.
Lakin təcrübədə qərarı qəbul etmiş hakimi onu imzalamaq səlahiyyətində olmaması halına rast gəlinməsi istisna edilmir (məsələn, qərarı qəbul edən hakim onu hazırladıqdan sonra, lakin imzalamadan əvvəl ölür, yaxud onun xəstəliyi səbəbindən hazırlanmış qərarı imzalamaq səlahiyyəti olmur və s.).
Belə bir halın baş verməsindən sonra hazırlanmış, lakin imzalanmamış qərarın imzalanması məsələsi təəssüflər olsun ki, nə prosessual normativ hüquqi aktlarda (İPM, İXM, CPM, MPM), nə digər hüquqi aktlarda, nə də ki, məhkəmələrin tövsiyyə xarakteri daşıyan aktlarında nəzərdə tutulmamışdır.
Bəs belə bir halın baş verməsi nəticəsində yaranmış çətinliyin həlli qaydası necə həyata keçirilməlidir?
Mülki işlər və iqtisadi mübahisələrə dair işlər üzrə yekun məhkəmə aktı kimi qətnamənin işə baxan hakim tərəfindən imzaqlanması MPM-in 214.4-cü maddəsindən nəzərdə tutulmuşdur.
Sözügedən normaya əsasən, qətnaməni qəbul etdikdən və imzaladıqdan sonra hakim məhkəmə iclas zalına qayıdır, qətnaməni elan edir. Qətnamənin məzmununu, ondan şikayət etmə qaydası və müddətini izah edir.
Lakin mürəkkəb işlər üzrə qəbul edilmiş qətnamənin həcminin böyüklüyü səbəbindən hakim ancaq qətnamənin nəticə hissəsini elan edə bilər. Bu zaman qətnamənin elan edilmiş nəticə hissəsi yazılı formada tərtib edilməli, hakim və ya hakimlər tərəfindən imzalanmalı və işə əlavə edilməlidir. Qətnamənin nəticə hissəsi elan edildikdən sonra sədrlik edən işdə iştirak edən şəxslərə və nümayəndələrə qətnamənin tam mətni ilə tanış olmanın vaxtını bildirməlidir.
Bundan sonra hakim tərəfindən qətnamənin tam mətni hazırlanır və imzalanır. Lakin yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi qətnamənin hazırlanmasından sonra onun hakim tərəfindən imzalanmasının qeyri-mümkünlüyü halının mövcudluğu istisna deyil.
Ölkədaxili qanunvericilikdən fərqli olaraq bəzi xarici ölkələrin qanunvericiliyində belə bir vəziyyətin baş verməsi halında ediləcək hərəkət tənzimlənmişdir. Məsələn, Türkiyə Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsində bu hal belə müəyyən edilmişdir.
“Qət edilən nəticə yoxlanıldıqdan sonra əsaslı qərarı imzalamadan hakim ölərsə və ya hər hansı bir səbəblə imza edə bilməz hala düşərsə, yeni hakim, yoxlanılan nəticəyə uyğun olaraq hazırlanan əsaslı qərarı şəxsən yazaraq imzalayır. Kollegiyal tərkibli məhkəmələr də belə bir vəziyyətin həyata keçməsi halında, nəticə digər hakimlər tərəfindən imzalanır və sədrlik edən və ya ən təcrübəli hakim tərəfindən, nəticənin altına digər hakimin imza etməməsinin səbəbi yazılaraq imza olunur.”.
Hesab edirik ki, kollegiyal tərkibdə işə baxan hakimlərdən birinin qərarı imzalaya bilməməsi halında məhkəmə qətnaməsini kollegial tərkibə sədrlik edən və yaxud daha təcrübəli hakim tərəfindən səbəbi göstərilməklə imzalanması halı daha məqsədəmüvafiqdir.
Lakin işə təkbaşına baxan hakim tərəfindən belə bir halın mövcudluğuna nisbətdə onun imzalanması məsələsi bir qədər çətinlik yaradır. Məsələn, belə bir halın baş verməsi zamanı məhkəmə qətnaməsini məhkəmə sədri, yaxud məhkəmənin digər hakimi, məhkəmənin tək hakimdən ibarət olması vəziyyətində onun digər məhkəmənin hakimi və ya sədri tərəfindən imzalanması halını doğru hesab edə bilərik. Lakin MPM-in 387.2.5-ci maddəsində qətnamənin onda göstərilən hakim tərəfindən imzalanmaması apellyasiya şikayətinin dəlillərindən asılı olmayaraq birinci instansiya məhkəməsinin qətnaməsi ləğv edilməsi birbaşa göstərilmişdir.
Əgər qətnamədə yeni hakim tərəfindən baxılması və imzalanması nəzərdə tutulduğu halda o zaman MPM-in 387.2.6-cı maddəsinin tələbi baxımından qətnamə işə baxan hakim tərəfindən qəbul edilməmiş, kimi hesab olunaraq apellyasiya instansiya məhkəməsi tərəfindən ləğv olunacaqdır.
Ümumiyyətlə məhkəmə qətnaməsinin imzalanması məsələsi 3 yerə bölünür:
1) tam hazır olunmuş və imzalanmış qətnamə;
2) nəticə hissəsi imzalanmış və tam hissəsi imzalanmamış;
3) tam hazırlanmış, lakin imzalanmamış qətnamə.
Tam hazırlanmış və imzalanmış qətnamə araşdırma mövzusuna uyğun olmadığına görə onu tədqiq etməyə ehtiyac görmürük.
Nəticə hissəsi imzalanmış və tam hissəsi imzalanmamış qətnaməyə gəlincə hesab edirik ki, həmin qətnamə nəticəyə uyğun olaraq məhkəmənin digər hakimi, yaxud bu mümkün olmadığı təqdirdə digər eyni instansiyalı məhkəmənin hakimi tərəfindən qətnamənin sonunda səbəbi göstərilməklə imzalanmalıdır.
Təbii ki, bu MPM-in 387.2.5-ci və 387.2.6-cı maddələri ilə ziddiyyət təşkil edəcək, lakin bu ziddiyyətin həlli qaydası mülki prosessual qanunvericiliyə ediləcək əlavə və dəyişikliyinn üzərinə düşür.
Tam hazırlanmış, lakin imzalanmamış qətnaməyə gəlincə, burada hadisələr bir qədər mübahisəli şəkildə tədqiq edilməkdədir. Belə ki, hazırlanmış qətnamə MPM-in 215-ci maddəyə uyğun olaraq hazırlanır ki, həmin normaya görə, müstəsna hallarda xüsusilə mürəkkəb işlər üzrə qətnamə qəbul edildikdə, hakim qətnaməni və yaxud onu nəticə hissəsini məhkəmə baxışı qurtardıqdan sonra 3 gündən gec olmayaraq elan edə bilər. Bu halda hakimin hazırlanmış qətnamənin imzalaya bilməməsi onun məhkəmə iclasının başa çatmaması və işə yeni hakimin cəlb olunması ilə iş üzrə yekun məhkəmə qərarının çıxarılması ilə davam etdirilməlidir.
Strategiya.az
HEYDƏR ƏLİYEV - YENİ MİLLİ İNTİBAHIN VƏ MÜSTƏQİL DÖVLƏTÇİLİYİN ƏSASINI QOYMUŞ TARİXİ LİDER
Müasir dövrün qlobal problemi iş şəraitində mobbinq ve mübarizə yolları
Azərbaycan Respublikasında Dövlət Qulluğunun Təkmilləşdirilməsi İstiqamətləri
HEYDƏR ƏLİYEV - MÜASİR AZƏRBAYCAN TARİXİNİ YARADAN LİDER
Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi
Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib
İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb
Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb
Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov
"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi
Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub
Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib
Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb
Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb
Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var
Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb
İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM
Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il
Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb
Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib
Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı
FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür
Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb
Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub
Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı
Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub
Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir
Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür
Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib
Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?
Azərbaycan nefti ucuzlaşıb
Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq
Tovuz döyüşlərindən iki il ötür
Bakının mərkəzində partlayış baş verib
Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər
Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro
Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub
Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub
Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub
Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY
FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb
Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib
Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib
Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov
Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub
DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub
Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib
Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb
Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib
XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib
Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir
Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM