AĞILLI QARIŞQALAR

Ölkədə səhiyyənin veziyyetini, erzaq tehlükesizliyi problemini hamımız telaş içinde dile getirmeye alışmışıq. Eslinde bu sahede insanların elde etmediyi bilgiler o qeder çoxdur ki, bu mövzuda hele soyuqqanlı danışa bilirler. Ancaq ölkenin geleceyini az-çox fikir süzgecinden keçiren duyarlı vetandaşlar anlayırlar ki, sehiyye, tehsil ve erzaq tehlükesizliyi sahesınde durum o derecede vahimdir ki, uzun iller sonra bunun fesadlarını ortadan qaldırmağa sadece sağlamlığımız yeterli olmayacaq. Burada söhbet yalnız adı çekilen sahelerdeki yarıtmaz idareçilikden getmir. Vetandaş bir terefe, vezifeli şexsleri, millet vekillerini bele dinlemeye hevesi olmayan ehli-keyf sehiyye naziri ve ya inhisarçılıq imtiyazı hesabına genetik kodu deyişen erzaqi, sağlamlığa açıq zererli maddelerden hazırlanan qidaları illerdir vetendaşa yedirden başqa selahiyyet sahibleri problemin üzde olan terefleridir. Hamilelik dövründen Azerbaycan qadınının ve dünyaya göz açan körpenin hansı heyati risq altında olduğunu bilmeyen az adam tapılar. Acınacaqlısı budur ki, bu sahelerın ciddi nezaret altında saxlanması, erzaq mehsullarına, dermanlara, içkilere nezaret etmek sadece imkansızdır. Bu sahelerde illerdir mövcud olan inhisarçılıq hesabına ciddi qaydalar tetbiq etmek mümkün deyil. Kimse pul qazanmalıdır deye, saxta su, alkaqol, tütün mehsulları, meyveler, terevezler, bir sözle çeşidli qida mehsulları insanların vücudlarına doldurulur, ardından da yayğınlaşan xestelikleri müalicesi üçün saxta dermanlar vücuda yeridilir ve yaşamaq üçün son ümid yer axtaran insan başqa ölkelerin xestexanalarının qapısında gözlemeye mehkum olunurlar. Faciemize baxın, rayondan gelen qohumumun danışdığı epizod kifayet eder ki, az-çox netice çıxaraq. Adam qarışqa yuvasının yanına bir az Teksun, bir az da Azersun yağı tökmüş, on metr uzaqda ise temiz inek yaği yerleşdirmiş. Qarışqalar yuvadan çıxaraq yaxındakı yağa ehemiyyet vermeden on metr aralıdakı temiz yağın içine doluşmuşlar. Qarışqalar artıq veziyetin rusca olduğunu anlamışlar, birce qalır Azerbaycan vetendaşları.

Deyesen vetendaşlarımız da artıq bir sıra meqamları anlamağa başlayıblar. Azerbaycanın peşekar boksçusu Farız Memmedovun hekim sehvinden yanlış müalice olunmasının neticeleri barede açıqlamaları, tanınmış jurnalistlerin yaxınlarının hekim sehvi ve mesuliyyetsizliyi ucbatından helak olması, uşaq ölümlerinin yüksek hedde olması işin bilinen terefleri olduğundan insanlar çox da derinden düşünmeye heves göstermirler. Ancaq fakt budur ki, Azerbaycan ailelerinin xeyli hissesinde bu sehiyyeye ümid qalmadığı birmenalı olaraq düşüncelerde yerleşmiş ki, xestesini, yükünü götüren her kes imkanına göre marşurutunu teyin edir: İranmı, Rusiyamı, yaxud Türkiyemi, Avropamı? Bu marşurutlar üz tutmağımız, hem de bizim yüksek mebleğlerde pul vesaitimizin başqa ölkelerin sehiyye sektorunun qidalandırılmasına yardımı demekdir.

Xatırlayıram ki, ölkede sehiyyenin berbad durumunu dile getirerken her defe siyasi opponentlerin verdiyi cavabların başında bu ardıcıllıqla düzülmüş sözler gelir: Bu qeder yeni açılan ve ya temir olunan xestexanaları, poliklinikalari, möhteşem dioqnostika merkezlerini görmürsünüzmü? Bizde de artıq orqan köçürmesi başlayıb, tibbi tehsilin inkişafı üçün ciddi vesait xerclenir, eliller üçün reabilitasiya merkezleri açılır. Cavab verirem ki, bunların olmasını kim imkar edir ki? Bu qeder vesaitin heç olmazsa müeyyen qismine nelerse açılmalıydı. Burada söhbet ayrı-ayrı epizodlardan deyil, sehiyyenin müasir dünya standartlarına yaxınlaşmasından, ehalinin bütün tebeqeleri üçün elçatanlığından, tibbi sığorta sisteminin işlemesinden, xidmet medeniyyeti ve xidmet mesuliyyetinden gedir ki, bunlarla bağli problemler aşıb-daşır. Bir neçe ay önce Türkiyede rast geldiyim bir tesadüfü heç cür unuda bilmirem. Tanışlarımdam birine baş çekmeye getdiyimde xestexanada bir neçe millet vekili hemkarımızla qarşılaşıb hemsöhbet olmuşdum. Bakıda yanlış müalice olunmuş övladlarını Türkiyeye tekrar götürmüşler ve müayineden keçirenden sonra rahatlamışlar ki, diaqnozlar düzgün qoyulmayıb. Hemkarlarımızın ekseriyyeti, xüsusile de sehiyyenın veziyyetini ağızdolusu terifleyenler, elece de ekser vezifeli ve imkanlı şexsler nedense bütün müalice-profilaktika tedbirlerine göre derhal Türkiye ve ya Avropa xestexanalarına yönelirler.

Müsteqilliye girenden beri vaxtaşırı tibb işçilerinin maaşının qaldırılmasından, islahatlardan, derman qiymetlerinin doğru tenzimlenmemesinden, pasientin hüquqlarının qorunmamasından, tibb tehsilinin aşağı seviyyesinden, ana ve uşaq ölümünden, erzaqın ve qidaların fesadlarından danışlır. Ancaq hele de bu saheye sağlam ve mesuliyyetli yanaşma hiss olunmur. Ne qeder ki, Azerbaycanda bu sahelere ideoloji yanaşma ortadan qaldırılmayacaq, süni inhisarçılıq ortadan qalxmayacaq, bu, insanlara peşekar xidmet sektoruna çevrilmeyecek, kadr deyişikliyinin de, köklü islahatlara başlamağın da bir menasini görmürem.

Herden düşünürem ki, ermeniler neden dağın başından snayperi tuşlayıb esgerlerimizi öldürürler. Gelib bizim sehiyyenin real veziyyeti ile, yediyimiz qidalarla tanış olsalar bizim özümüzün özümüze nece ölüm hökmü kesdiyimizi görerler ve özlerini izafi eziyyete salmazlar.

Bu problemleri çözmek üçün sadece qarışqalar qeder ağıllı olmaq yeterlidir, mence.

Fazil Mustafa,

Milli Məclisin deputatı