Seçici davranışı - ŞƏRH

13:12 / 04.04.2018

Seçici davranışı olduqca geniş şaxəli mövzudur. Mövzunun mədəni, dini, iqtisadi, sosioloji, psixoloji və əlbətti ki, siyasi aspektləri mövcuddur. Başqa sözlə, ifadə etsək, seçici davranışına təsir göstərən olduqca çox amil var. Bu amillər müxtəlif elmlərin predmetinə uyğun şəkildə araşdırılır. Lakin seçki davranışları politologiya və sosiologiyanın birbaşa marağında olan məsələdir.

Politoloji ədəbiyyatda “siyasi davranış” dedikdə fərdin dünyaya, xüsusən öz həyatını şəkilləndirən hadisələrə, institutlara və sosial mühitə münasibətdə sərgilədiyi mövqe nəzərdə tutulur. Bu çərçivədə “davranış”ın əsasında fərdin öz həyatına yön verərkən və ya mühitini təftiş edərkən sahib olduğu qənaət, düşüncə və müşahidələr dayanır. Məhz bu qənaət, düşüncə və müşahidələrdən yola çıxaraq fərdlər müəyyən fəallıq nümayiş etdirirlər. Elə bu səbəbdən də siyasi davranışlar təhlil edilərkən onların əsaslandığı meyarların da nəzərə alınması vacibdir.

Bu baxımdan seçici davranışı (voter behaviour) siyasi davranış anlayışının tərkib hissəsinə daxil olmaqla siyasi araşdırmaçıların üzərində geniş dayandığı bir mövzudur. Bu da təsadüfi deyil. Çünki seçici davranışı istənilən ölkədə ən geniş miqyasda rast gəlinən siyasi davranış kateqoriyasıdır. Seçicilərin verdiyi hər səs eyni hüquqi qüvvəyə malik olduğu kimi, onun əsasında dayanan amillər də bərabər ciddiyyətə sahibdir. Səsvermə gizli olduğundan konkret hansı seçicinin kimə, hansı siyasi qüvvəyə səs verdiyini bilmək mümkün deyil. Bu isə son nəticədə müəyyən seçici seqmentlərinin davranışlarının qrup şəklində araşdırılmasını və təhlil edilməsini zəruri edir.

Seçicilərin verdiyi qərarlar son dərəcə qarışıq təsirlər altında meydana çıxır və adətən bu təsirlər sabit olmur. Ümumən isə seçici davranışı iki əsas mərhələdən keçir. Birinci mərhələdə seçici seçkilərdə iştirak edib-etməyəcəyini qətiləşdirir. İkinci etapda isə seçici səsini kimə verəcəyi barədə qərar verir.

Məlum olduğu kimi, demokratik cəmiyyətlərdə seçicilər siyasətçiləri səsvermə ilə iş başına gətirirlər. Seçicilər öz idarəçilərini seçməklə gələcəkdə onlara təqdim ediləcək dövlət xidmətləri ilə bağlı mövqelərini ortaya qoyurlar. Odur ki, siyasi münasibətlərin mövcud olduğu bütün cəmiyyətlərdə siyasi iştirakılıq və bunun klassik forması olaraq səsvermə ön plana çıxır. Fərdin seçkilərdə iştirak etməsi hökumətləri müəyyənləşdirməyə, onun fəaliyyətini qiymətləndirməyə və nəzarətdə saxlamaq cəhdidir.

Səsvermədə iştirak qərarına gəldikdən sonra seçici istər-istəməz namizədlər arasında müqayisə aparır. O, özünə sərf edən namizədi verilən vədlər və açıqlanan platformalar əsasında müəyyən edir. Bütövlükdə isə seçici davranışlarının ümumi istiqamətini hər ölkənin özünəməxsus sosial-iqtisadi xarakteri və tarixindən doğan ənənələr formalaşdırır.

Fərdlər seçkilərdə iştirakla bağlı öz mühitindən nə qədər təşviqedici məlumat alarsa, onların səsvermədə iştirakı da o qədər yüksək faizdə olar. Bu cür məlumatların əldə edilməsi və yayılması prosesində vətəndaşlar arasında qızğın müzakirələr gedir. Şəxslər arasındakı bağlar və müzakirələrin hərarəti də vətəndaşların seçkilərdə iştirakını stimullaşdırır. Seçkilərə qatılmaq vətəndaşların sosial mühitdən əxz etdiyi davranışdır, ona görə də bir vətəndaşın səsverməyə getməsi onun həmkarlarının, dostlarının, ailəsinin bu yöndəki təcrübəsinə sıx bağlıdır.

Seçici davranışı - ŞƏRH

Oxşar xəbərlər

Xəbərlər

Ədəbiyyat

© 2012 | Bütün hüquqları qorunur.

Əlaqə