“Əsrin müqaviləsi”ndən 24 il ötür - Uzaqgörən siyasət və güclü iradə Azərbaycanı böyük enerji ölkəsinə çevirdi - VİDEO

22:04 / 20.09.2018

Azərbaycanın iqtisadi müstəqilliyinin əsası 24 il əvvəl qoyulub desək, yanılmarıq. Məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində "Əsrin müqaviləsi" imzalandi. Bu müqaviləyə Azərbaycanın müəlliflik etməsi görünməmiş bir yenilik, hətta siyasi sensasiya idi. Bəli, uzaqgörən siyasət və güclü iradə Azərbaycanı böyük enerji ölkəsinə çevirdi.

 

XX əsrin son rübü Azərbaycan üçün sərt imtahanlar dövrü kimi yadda qalıb. Qazandığımız siyasi müstəqillik ölkədən iqtisadi müstəqillik də tələb edirdi. Digər postsovet respublikaları ilə müqayisədə, Azərbaycanın buna həm kifayət qədər iqtisadi potensialı vardı, həm də dövrün tələblərinə cavab verəcək uzaqgörən siyasi rəhbərliyi.

Prezident Heydər Əliyev yaxşı dərk edirdi ki, bu şans, ölkənin təkbaşına görə biləcəyi bir iş deyil. Vəziyyət kritik idi. Dünya nəhəngləri ilə razılığa gəlib, "Avrasya şahmat taxtası üzərində" yeni at gedişləri etmək bizim üçün çox vacib idi. Əvvəlcədən şahmat oyunu kimi düşünülmüş bu ssenariyə Heydər Əliyev gözlənilməz bir gedişlə start verdi. 20 sentyabr 1993-cü ildə Azərbaycanı MDB-yə üzv etdi. Əslində isə, atacağı ikinci addımı üçün sadəcə vaxt uddu.

 

Düz bir il sonra, 20 sentyabr tarixində Heydər Əliyev ikinci gözlənilməz at gedişini edərək, Bakının "Gülüstan" sarayında dünyanın aparıcı 13 neft şirkəti ilə Azərbaycan arasında "Əsrin müqaviləsi"ni imzaladı. Tam gözlənilməz olan bu addım, çoxlarını şahmat oyunundakı pat vəziyyətinə saldı. Ancaq artıq gec idi. Qatar sükunət nöqtəsini tərk edib, dünya səyahətinə çıxmışdı.

 

1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda Gülüstan sarayında Xəzərin Azərbaycan sektorundakı "Azəri", "Çıraq" və "Günəşli" yataqlarının dərin su qatlarındakı neftin birgə işlənməsi haqqında dəyəri 7,4 mlrd. dollar olan "Məhsulun pay bölgüsü" üzrə müqavilə imzalandı. Müqavilə öz tarixi, siyasi və beynəlxalq əhəmiyyətinə görə "Əsrin müqaviləsi" adlandı, təxminən 400 səhifə həcmində və 4 dildə öz əksini tapdı. Bununla da ölkəmizin "Yeni neft strategiyası və doktrinası" uğurla həyata keçirilməyə başladı.

 

Ötən əsrin son rübü, yeni əsrin başlanğıcında inşa edilmiş 1768 kilometrlik Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri bölgənin oturuşmuş siyasi xəritəsini köklü şəkildə yenidən redaktə etdi. Kəmər, yaxın coğrafi məkanda Rusiyadan yan ötməklə inşa edilmiş ilk ixrac boru kəməri statusundadır. Kəmərin özülünə ilk daşı 18 sentyabr 2002-ci ildə Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyev, Gürcüstan prezidenti Eduard Şevarnadze, Türkiyə prezidenti Əhməd Necdet Sezər atdı.

 

Bu cür nəhəng layihələri o vaxtacan yalnız Rusiya kimi bölgə hegomonları inşa edir, nəticədə ətraf coğrafiyanı öz iqtisadi, siyasi maraqlarından asılı vəziyyətə salırdılar. Azərbaycan kimi yeni, ərazicə kiçik, iqtisadi baxımdan zəif bir ölkənin oxşar bir layihəyə müəlliflik etməsi görünməmiş bir yenilik, hətta siyasi sensasiya idi.

 

"Bakı-Tbilisi-Ceyhan" boru kəmərini inşa etməklə, Azərbaycanın məqsədi bölgədə tam yeni geosiyasi vəziyyət yaradıb, "Avrasyanın böyük şahmat taxtası üzərində" yeni at gedişləri etmək idi. Heydər Əliyev kimi ağırçəkili siyasi fiqur bu oyunda iştirakdan qorxmadı, barmağını layihənin start düyməsinə basdı. 20-dən çox ölkənin dövlət rəsmisi, bir çox ağırçəkili siyasi fiqurların iştirakı ilə yadda qalan bu mərasimdə Azərbaycan, nəhayət öz siyasi və iqtisadi qələbəsini qeyd etdi.

 

Kəmərin rəsmi sahibi "BTC KO" beynalxalq konsorsiumudur. Səhmlərin 30 faizi BP-nin, 25 faizi Azərbaycanın nəzarətindədir. Qalan səhmlər dünya neft nəhəngləri arasında bölüşdürülüb. Bu təcrübənin davamı, Bakı-Tbilisi-Ərzurum, TANAP və TAP layihələrində də uğurla təkrarlanır. Artıq Azərbaycan Avropanın qaz bazarında iddialı olmaqla yanaşı, həm də köhnə qitənin enerji təhlükəsizliyindəki mühüm oyunçudur.

 


 


Etiket:

Strategiya.az

Xəbərlər
20.07.2022

Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi

20.07.2022

Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib

20.07.2022

İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb

20.07.2022

Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb

20.07.2022

Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov

20.07.2022

"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi

20.07.2022

Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub

16.07.2022

Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib

16.07.2022

Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb

16.07.2022

Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb

16.07.2022

Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var

16.07.2022

Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb

14.07.2022

İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM

14.07.2022

Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il

14.07.2022

Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı

14.07.2022

FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür

14.07.2022

Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb

14.07.2022

Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub

14.07.2022

Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı

13.07.2022

Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub

13.07.2022

Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir

13.07.2022

Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır

13.07.2022

Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür

12.07.2022

Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib

12.07.2022

Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?

12.07.2022

Azərbaycan nefti ucuzlaşıb

12.07.2022

Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq

12.07.2022

Tovuz döyüşlərindən iki il ötür

12.07.2022

Bakının mərkəzində partlayış baş verib

12.07.2022

Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər

12.07.2022

Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro

11.07.2022

Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub 

11.07.2022

Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY

11.07.2022

FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb

11.07.2022

Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib

11.07.2022

Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib

09.07.2022

Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov

09.07.2022

Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub

09.07.2022

DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub

09.07.2022

Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub

09.07.2022

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib

09.07.2022

Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb

09.07.2022

Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib

09.07.2022

XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib

09.07.2022

Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir

08.07.2022

Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM