Müasirləşən və yenilənən AZTV  

       Televiziyanın kütləvi informasiya vasitələrindən biri olaraq, cəmiyyətdə xüsusi yeri var və böyük təsir gücünə malikdir. Digər KİV orqanları arasında daha əhatəli təsir bağışlayan televiziyanın yaranışından müasir zamanımıza qədər keçən dövrə nəzər saldıqda necə inkişaf dövrü keçdiyini görmək mümkündür.

      Televiziyanın təsir gücü verilişlər və informasiya siyasəti ilə izah olunur. Birincisi, televiziyanın müasir texnologiyası onun əhatə arealını genişləndirir və bütün nöqtələrə girişinə şərait yaradır. İkincisi, verilişlər geniş auditoriyanı əhatə edir, şüurların formalaşmasına təsir göstərir. Belə demək də olar ki, televiziya informasiya mənbəyi kimi oynadığı roluyla bərabər, həm də tərbiyəvi-əxlaqi təsir gücündə olan  təsir vasitəsidir.  

      Televiziyanın qəzet və radiodan fərqi onun vizual görünüşlə hər bir evə daxil olmasıdır. Artıq bu informasiya vasitəsi qonaq deyil, daha bir ailə üzvüdür. Ümumilikdə isə onun yaranması müzakirələrə də yol açmaqdadır. Əsas diskussiya mövzusu tamaşaçının təlabatının ödənilməsi ilə bağlıdır. Peyk sisteminin mövcudluğu şəraitində minlərlə telekanalın əhatəsində belə təlabatı ödəməyin necə çətin olduğunu düşünmək televiziyaların yaradıcı heyətinin üzərinə düşən məsuliyyətli vəzifələrdən biridir. Hazırda müzakirə predmeti bundan ibarətdir ki, televiziya tamaşaçının təlabatını ödəməlidir, yoxsa tamaşaçı televiziyanın səviyyəsinə qalxmalıdır. Belə düşünmək olar ki, əgər televiziya adamların evinə daxil olursa, deməli təlabat mütləq ödənməlidir. Həqiqət yükü çox olan bu fikrin alternativi də var. Yəni, alternativ fikrə görə televiziya tələbatı ödəməyə cəhd etdikcə, yaradıcılıq mühitinin səviyyəsi aşağı düşür, bayağılıq artır. Bu məsələdə digər zərərli cəhət isə tamaşaçının bitib-tükənməyən tələbi hesab olunur. Müxtəlif düşüncələrin istəyinə uyğunlaşmaq, hər bir beynin təlabatının ödənilməsi sonda idarəolunmaz xaosa gətirib çıxara bilər. Çünki tamaşaçı auditoriyası müxtəlif yaş, cins və s. kimi qruplardan ibarətdir. Yaş fərqi, cins fərqi, sosial status və s. kimi halların hamısı hesablanarsa, tələblər tükənməzdir. Lakin bu təhlükəli tendensiyadan uzaqlaşmağın yolu televiziyanın idarəedici, sabitləşdirici faktora malik olması anlamıdır. Digər məqam isə ondan ibarətdir ki, televiya yaradılanda onun əsas məqsədi tamaşaçının təlabatını ödəməklə, zövqünü oxşamaqla yanaşı, milli maraqlara cavab verən informasiya siyasətinin formalaşmasında iştirakdan ibarətdir. Mübahisəli məqama diqqət çəkənlər hesab edir ki, televiziya müstəqil siyasət yürütməlidir. Lakin dünyanın böyük ölkələrinin telekanallarının informasiya siyasətinə dövlət nəzarəti onu göstərir ki, müstəqil televiziya yayımı yalnız verilişlərə aiddir. Xəbərlər isə dövlətin maraqlarına, milli maraqların qorumasına uyğun hazırlanmalıdır.

        Məhz bu istiqamətdə Azərbaycan Televiziyasının tutduğu mövqe tamaşaçının informasiya təlabatını ödəməklə bərabər, cəmiyyətdə sabitləşdirici rol oynamaqdan ibarətdir. Sürətlə baş verən texnoloji dəyişikliklər dünyanı bir ovuca sığacaq qədər kiçiltmişdir. AZTV-nin qarşısında duran əsas səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri informasiya sənayesinin qurulmasını özündə ehtiva etməsidir. İnformasiya və telekommunikasiya texnologiyalarının geniş vüsət almasından əlavə tamaşaçı şüurunun təkmilləşməsi, hadisələrə müasir yanaşma tərzi, operativlik ciddi və arzuolunan dəyişikliklərə gətirib çıxarmaqdadır. Sözsüz ki, peyk sistemi vasitəsilə dünyaya yayımlanan Azərbaycan Televiziyası
informasiyanın əldə edilməsi, istehsalı, ötürülməsi istiqamətindəki bütün tarixi mərhələlərdə tamaşaçıların həyatında mühüm rol oynamaqdadır. İnformasiya cəmiyyətinin qurulmasında, milli doğal quruluşun yaddaşlardan silinməməsində AZTV-nin xidmətləri danılmazdır. Bu da qısa zaman kəsiyində müasirliyə, dünyaya inteqrasiyaya doğru dinamik inkişaf tempi ilə çatmağa çalışan AZTV-nin modern dünyadan əxz etdiyi xüsusiyyətdir.

          Cəmiyyətin formalaşması və təşəkkülü prosesi ardıcıl sürətdə deyil, ayrı ayrı dövrlərdə min illər boyu davam etmiş, ictimai hadisələrin gedişi cəmiyyətin formalaşmasını müəyyənləşdirmişdir. AZTV informasiyalı cəmiyyət formalaşdırmaqla yanaşı, informasiya növlərinin istehsalı, işlənməsi və ötürülməsində tutduğu mövqeyə görə digər kanallara nümunədir. Xalqın adət-ənənəsini yaşatmasını, dilinin qorunmasını fəaliyyət predmetinə çevirən kanalın digər istiqaməti peşəkar kadrların yetişdirilməsi, səviyyəli verilişlərin hazırlanmasından ibarətdir. Bu günlərdə yaradılan Bədii Şuranın əsas spektri də öz dəst-xətti olan kanalın qorunması ilə bağlıdır.

“AZTV mədəni ailə kanalıdır” söyləyənlər yanılmır. Müasir studiyalar, dünya standartlarına cavab verən texnoloji yeniliklərdən yararlanan kanalda peşəkar diktorların apardığı verilişlər, incəsənət xadimlərinin hazırladığı proqramlar zövq oxşamaqla yanaşı, informasiya bolluğu ilə seçilir. Elə buna görə də adıçəkilən kanalın fəaliyyətinə dərin düşüncə ilə baxılmalıdır. 2019-cu ilin əvvəlində Prezident İlham Əliyev cənablarının AZTV-də kadr dəyişikliyi və islahatların müxtəlif sahələri əhatə etməsi nəticəsində baş verən yeniliklər müasir televiziyanı düşüncəli tamaşaçıların zövqünü oxşayan bir məkana çevirməyə xidmət edir.  Artıq yeni layihələrə start verilib, studiyalar yenilənir, uzun illərdən bəri durğunluq yaranan televiziya filmləri və tamaşalarının illik planı təsdiqlənib. Cəmiyyətdə işıqlı düşüncəsi ilə seçilən bütün ziyalılara televiziyanın qapısı açıqdır. Eyni zamanda siyasi gündəmdəki hadisələrin işıqlandırılması, tamaşaçılara doğru-düzgün çatdırılması üçün verilişlərin, talk-şouların sayı artırılıb. İctimiai-siyasi proqramlar studiyasında hazırlanan “Həftə” Analitik-İnformasiya proqramı, “Günün Nəbzi”, “Bizim Planet”, “Əsas Məsələ”, “Nəsillərin Debatı”, eləcə də Xəbərlər və Səhər Proqramları, o cümlədən digər studiyalarda hazırlanan verilişlər bugünün və tamaşaçıını tələblərinə tam uyğun şəkildə yenidən hazırlanır.  Bütün bunlar yalnız tamaşaçının təlabatının ödənilməsinə hesablanıb. Dövrün tələbləri qarşısında yeni fəaliyyət planını elan edən AZTV-də canlanma hiss olunur. Bunu artıq tamaşaçı da hiss edir. Bu gün AZTV-nin kollektivi gəncləşdirilir, xarici ölkələrdən canlı bağlantılar yaradılır, ictimai-siyasi proqramların sayı artırılır. Bundan başqa, verilişlərin sosial şəbəkələrdə nümayişi üçün xüsusi personaldan ibarət qrup da yaradılıb. Bu həm tamaşaçı auditoriyasının genişlənməsinə, həm də operativliyə xidmət edəcək. Verilişlərin yeni dizaynda təqdimatı da vacib məsələlər sırasındadır. Ölkəmizdə baş verən canlanmanın, inkişafın, yeni layihələrin icrasının, insanların rifahının yaxşılaşdırılması üçün görülən işlərin əhəmiyyətinin dünya tamaşaçısına çatdırılması da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Məhz bu baxımdan studiyaların yeni görkəmi, son texnoloji vasitələrlə bütün bunların vizual qaydada dünyaya nümayişi indi televiziyanın əsas planları sırasındadır.

        Bir sözlə, indi AZTV yeni görkəmlə, yeni planlarla tamaşaçıların qarşısına çıxır. Azərbaycanlılar üçün doğma olan, teleməkanda ata yurdu, ata ocağı hesab etdikləri bu kanalda baş verən canlanma sadə və sadiq tamaşaçını çox sevindirir. Ən azından ona görə ki, o birincidir. Birinci yaradılıb və birinciliyini də saxlamalıdır. Ümid edirəm ki, günü-gündən yenilənən və çağdaş dövrün tələblərinə cavab verən Dövlət Televiziyamız xalqımıza bundan sonra da layiqincə xidmət edəcək, milli maralarımız və dövlətçiliyimizin qorunmasında müstəsna rol oyanayacaq  və müasir Azərbaycanın tarixində parlaq izlərini qoruyub saxlayacaq.   

Rufiz Qonaqov

Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, politoloq

13 fevral 2019-cu il