ABŞ-Türkiyə münasibətləri yeni bir sınağını yaşayır. Donald Trampın prezidentliyi dövründə Birləşmiş Ştatlar NATO-dakı müttəfiqinə qarşı sanksiya tətbiq etməklə qeyri-adi bir hadisənin müəllifi oldu.
İraqın şimalında yerləşən Gara bölgəsində Türkiyənin 13 silahsız vətəndaşının terrorçu PKK/YPG-PYD qruplaşması tərəfindən 2015-ci ildə qaçırılaraq fevralın 13-də qətlə yetirilməsinə ABŞ Prezidenti Cozef Baydenin şübhəli yanaşması, hadisəni törədən terrorçuları birbaşa dilə gətirməməsi iki ölkə arasında yeni gərginliyə səbəb olub. ABŞ Dövlət Departamenti isə hadisə ilə bağlı yaydığı açıqlamada bildirmişdi: "Türk vətəndaşlarının terror təşkilatı PKK-nın əlində öldüyü xəbəri doğrudursa, bu aktı ən sərt şəkildə qınayırıq''. Vaşinqtonun belə müəmmalı yanaşması qarşılıqlı ittihamların yenidən irəli sürülməsinə səbəb olub. Bu həm də Türkiyənin ABŞ-dan, qarşı tərəfin isə rəsmi Ankaradan istəklərinin dəyişmədiyi deməkdir.
NATO-dakı strateji müttəfiqlər bir-birindən nə istəyir? Bu istəkləri təmin etmək mümkündürmü? Kimin kimdən nə istədiyini ümumi şəkildə aşağıdakı şəkildə qruplaşdırmaq olar:
ABŞ-ın Türkiyədən istədikləri: Rusiyanın "S-400” zenit-raket kompleksindən imtina, Aralıq dənizinin şərqində fəaliyyəti dayandırmaq, Türkiyənin parçalanması istiqamətində fəaliyyət göstərənlərə (Xalqların Demokrat Partiyası, bir sıra qəzetlər, jurnalistlər və s) təzyiqləri dayandırmaq, Rusiya ilə əməkdaşlığı azaltmaq, İrandan uzaqlaşmaq, İraq və Suriyadan Türkiyənin ərazi bütövlüyünü təhdid edən terrorçu PKK/YPG-PYD-yə qarşı mübarizəyə ara vermək, Suriya və İraqdan olan qaçqınların Avropaya keçməsinə mane olmaq, Kipr adasındakı münaqişəyə müdaxilə etməmək, Yunanıstanın təhdidlərini cavabsız qoymaq kimi məsələlər və s.
Türkiyənin ABŞ-dan istədikləri: Suriya və İraqdakı terrorçu PKK/YPG-PYD qruplaşmasını silahlandırmamaq, Kipr adasında problemin həllində türklərin hüquqlarını tanımaq, Aralıq dənizinin şərqində Türkiyənin fəaliyyətinin qanuni olduğunu qəbul etmək, "S-400''lə bağlı təklifi dəyərləndirmək, "F-35''lə bağlı sanksiyanın məntiqsizliyini etiraf etmək, ölkənin ərazi bütövlüyünə hörmət etmək, beynəlxalq hüququn prinsiplərini yerinə yetirmək və s.
2019-cu ilin oktyabrında Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Amerika Birləşmiş Ştatlarının vitse-prezidenti Mayk Pensin paytaxt Ankaradakı təkbətək, iki ölkə rəsmilərinin heyətlərarası görüşlərindən sonra Suriyanın şimal-şərqinə dair 13 maddəlik Türkiyə-ABŞ birgə bəyanatı ictimaiyyətə çatdırılıb. Həmin sənəddə ABŞ terrorçu PKK/YPG-PYD-yə verilən silahları toplayacağını vəd edirdi. Ancaq sonrakı hadisələrlə ABŞ-ın bu terrorçu qruplaşmanı silahlandırdığı təsdiqlənib.
Cozef Bayden NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberqlə telefon danışığında bildirib: "ABŞ kollektiv müdafiəyə sadiqdir''. O, ABŞ-ın Şimali Atlantika Müqaviləsinin 5-ci maddəsinə əsasən, kollektiv müdafiəyə sadiq qaldığını və transatlantik təhlükəsizliyin gücləndirilməsini də təsdiqləyib. Bu isə o deməkdir ki, NATO üzvü olan dövlətlərin ərazi bütövlüyü qeyd-şərtsiz qorunmalı, təhlükəsizliyi təmin edilməlidir.
ABŞ-ın terrorçu PKK-ya silah-sursat, hərbi texnika və tank verməsi isə bu prinsiplərə qarşı çıxmaqdır. Belə çıxır ki, rəsmi Vaşinqton öz müttəfiqinin təhlükəsizliyini və ərazi bütövlüyünü terrorçulara qurban vermək istəyir. Ancaq ABŞ rəsmiləri bütün çıxışlarında Türkiyəni vacib müttəfiq saydıqlarını da gizlətmirlər.
Yeri gəlmişkən, Avropa İttifaqı ölkələri, NATO, ABŞ, Avstraliya, Yaponiya, Kanada, Qazaxıstan, Suriya, İraq, İran və başqa ölkələr, beynəlxalq təşkilatlar PKK-nı terrorçu təşkilat olaraq tanıyır. Rusiya, Çin, Hindistan, İsveçrə, Misir, İsrail, Tunis, Səudiyyə Ərəbistanı, Ukrayna, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri isə PKK-nı terrorçu qruplaşma olaraq qəbul etməyənlərdəndir. Belə bir vəziyyətdə ABŞ-ın Türkiyəyə münasibətini təzadlıdır. Ehtimal etmək olar ki, Vaşinqton rəsmi Ankara qarşısında irəli sürdüyü şərtlərlə Türkiyəni daim gərgin vəziyyətdə saxlamağa çalışır. Bu davranışı və təzyiqləri ilə onun İran və Rusiyaya yaxınlaşmasının qarşısını almağa cəhd göstərir. Vaşinqton şərtlər və istəklər qarşılığında Türkiyəyə qarşı olan terrorçuları silahlandırmaqda davam edir. Beləliklə, ABŞ NATO-da strateji müttəfiq, regionda etibarlı tərəfdaşı olan Türkiyədən imtina da edə bilmir. Çünki bölgədə İsraillə yanaşı, Qərb standartlarına və dəyərlərinə uyğun gələn dövlətdir. Bununla belə, demək olar ki, indi də Cozef Baydenin Ağ evi Ankaranı sınaqdan keçirir.
Sədrəddin İsmayılov
Strategiya.az
Heydər Əliyev uzaqgörənliyinin və İlham Əliyev dühasının təntənəsi
HEYDƏR ƏLİYEV - YENİ MİLLİ İNTİBAHIN VƏ MÜSTƏQİL DÖVLƏTÇİLİYİN ƏSASINI QOYMUŞ TARİXİ LİDER
Müasir dövrün qlobal problemi iş şəraitində mobbinq ve mübarizə yolları
Azərbaycan Respublikasında Dövlət Qulluğunun Təkmilləşdirilməsi İstiqamətləri
HEYDƏR ƏLİYEV - MÜASİR AZƏRBAYCAN TARİXİNİ YARADAN LİDER
Azərbaycan MN: Ermənistan atəşkəs rejiminin tələblərinə əməl etmir
Mustafa Şentopla Ceyhun Bayramov görüş keçirib
Tələbə təhsil kreditini 10 ilə qaytara bilər
Mustafa Şəntop: Şuşa Bəyannaməsi Azərbaycan-Türkiyə əlaqələri üçün çox əhəmiyyətlidir
Ərazi bütövlüyümüzə qarşı atılacaq hər hansı addımlar qətiyyətlə cavablandırılacaq - XİN
Kəlbəcər istiqamətində gərginlik davam edir - MN
“Qənərçay” qum-çınqıl yatağı hərrac qaydasında istifadəyə verilib
Hazırda Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhədinin Kəlbəcər sahəsində vəziyyət sabitdir - MN
Son 24 saatda dünyada koronavirusa 573 mindən çox yoluxma qeydə alınıb
Bölmələrimiz tərəfindən havaya heç bir PUA qaldırılmayıb
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
“Ltv 7” kanalının direktoru və bir neçə əməkdaşı barəsində cinayət işi başlanılıb
Jerom Lamber: Qarabağ müharibəsinin əsas səbəblərindən biri Minsk qrupunun diplomatik uğursuzluğudur
Prezident İlham Əliyev: Bu gün Ermənistanın siyasi gündəliyini müəyyən dərəcədə biz formalaşdırırıq və bu, həqiqətdir
Prezident İlham Əliyev: Müharibədən ən çox əziyyət çəkən ölkə Azərbaycandır, amma pulu Ermənistana verirlər
Rezidenturaya qəbul imtahanının 1-ci mərhələsinin 2-ci cəhdində iştirak etmək üçün qeydiyyat başa çatır
22 iyul Azərbaycanda Milli Mətbuat Günüdür
Prezident İlham Əliyevin adından Kəlbəcərdə şəhid olmuş jurnalistlərin ailələrinə mənzil sənədləri təqdim edildi
Toya dəvət edilən qonaqlar içərisində koronavirus xəstəsi aşkarlandı
Qurban bayramı ilə əlaqədar bayram namazı qılınıb
“Azeri Light” neftinin bir bareli 69,33 dollara satılır
Zərdabda karantin qaydalarının pozulduğu toy məclisləri aşkarlanıb
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib
Ermənistan XİN-in Azərbaycanı tarix və ərazi iddialarında ittiham edən açıqlaması növbəti cəfəngiyyatdır
Naxçıvan istiqamətində mövqelərimiz atəşə tutulub, hərbi qulluqçumuz yaralanıb
Ermənistan Naxçıvanda Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub
Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinin İdarə Heyətinə sədr təyin edilib - SƏRƏNCAM
Rusiya ilə Azərbaycan arasında sığorta Memorandumu imzalanıb
Vətən Müharibəsi Qəhrəmanları üçün nəzərdə tutulan güzəştlər məlum olub - SİYAHI
Ağdamda növbəti yeni hərbi hissənin açılışı olub
Prezident İlham Əliyev Türkiyədə 15 iyul dövlət çevrilişi cəhdinin beşinci ildönümü ilə bağlı Ərdoğana məktub ünvanlayıb
Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar üzrə İşçi Qrupunun növbəti iclası keçirilib
Səfirlik Azərbaycan vətəndaşlarını qısa zamanda Rusiya ərazisində hüquqi vəziyyətlərini tənzimləməyə çağırıb
Prezident İlham Əliyevdən Ermənistana xəbərdarlıq: Sonra gec ola bilər
Şükürbəyli-Cəbrayıl-Hadrut avtomobil yolunun tikintisi davam etdirilir
Azərbaycan Ordusunun Şuşa ətrafındakı mövqeləri atəşə tutulub
Leyla Abdullayeva: Azərbaycanın beynəlxalq sərhədləri çərçivəsindəki ərazisinə edilən hər hansı səfər Ermənistan tərəfindən şərh belə oluna bilməz
İlin ikinci yarısında qlobal neft tələbatı sutkada 4,6 milyon barel artacaq
Azərbaycana gələn 31 nəfərdə "Delta" ştammı aşkarlanıb
Prezident İlham Əliyev-Qlobal səhiyyə böhranı fonunda “peyvənd millətçiliyi” narahatlıq doğurur
COVID-19 sertifikatları artıq “myGov”da
Prezident İlham Əliyev Rusiya Federasiyasının Baş nazirinin müavinini qəbul edib
Hərbi qulluqçunun özünü öldürməsi ilə bağlı cinayət işi açıldı
HEYDƏR ƏLİYEV - YENİ MİLLİ İNTİBAHIN VƏ MÜSTƏQİL DÖVLƏTÇİLİYİN ƏSASINI QOYMUŞ TARİXİ LİDER
İtkin düşən daha bir hərbi qulluqçunun şəhid olduğu müəyyənləşdi - Hərbi Prokurorluq
DİN narkotikə qarşı təbliğat üçün vətəndaşlara müraciət edib
Ermənistan Gədəbəy istiqamətində mövqelərimizi atəşə tutub - MN
Azərbaycan neftinin qiyməti 77 dollara çatır
Qəbul imtahanlarında bu suallar salınmayacaq
Qubadlı və Laçın rayonlarında Dövlət Sərhəd Xidmətinin iki yeni hərbi hissəsi xidməti istifadəyə verilib