Bu və başqa suallara cavab tapmaq üçün "Binə" Ticarət Mərkəzinə üz tutduq. Burada şahidi olduq ki, müflis olan sahibkarlar obyektlərin qapısını bağlayaraq bazarı tərk ediblər. Mağazaların bir çoxunda, əsasən, məktəbli çantaları, dəftər, qələm, başqa ləvazimatlar satılırdı. Onlar yeni tədris ilinin başlaması fürsətindən yararlanmaq istəyirlər.

Satıcılar dərslərin başlanması ərəfəsində alıcılıq qabiliyyətinin artdığını dedilər. Onların bir narazılığı var - məktəbli geyimlərinin tikişi və satışı ilə bağlı məhdudiyyətin olması.

"Bir neçə il öncəyə qədər məktəbli geyimlərinin satışına icazə vardı. Geyimlər standart olmasa da, onun məktəbli geyimi olması görünüşündən məlum idi. Sonradan geyimin istehsalını və satışını ölkədə bir trikotaj şirkəti həyata keçirməyə başladı. Bununla biz ticarətçilərin qazancı azaldı. Çünki eyni materialda, eyni dizaynda olan geyimlərin başqa şirkət tərəfindən istehsalına qadağa qoyuldu. Burada məqsəd xidmətin keyfiyyəti deyil, qazanc güdülməsidir. Məktəbli geyimlərinin istehsalını bir deyil, bir neçə şirkət həyata keçirsə, yüksək keyfiyyət, aşağı qiymət olar", - deyə satıcı Qafar bildirir.
Onun sözlərinə görə, məktəblilər üçün çanta və dəftər ləvazimatları satışı bazarda canlanma yaradıb. Qazancın əsas hissəsi çantaların satışından gəlir. Çantalar Çin, Dubay və Türkiyə istehsalıdır.  
Həmsöhbət olduğum satıcılar bildirdilər ki, alıcılar, əsasən, Azərbaycanın bölgələrindən gələn ticarətçilər və valideynlərdir. Satıcılar bəzi dəftər ləvazimatlarının ötən ildən qaldığını da etiraf etdilər. Onlar qiymətlərdə endirimin olmayacağına işarə vurdular.  

"Qiymətdə endirimin olması üçün ən azından obyektlərin icarə haqqı aşağı salınmalıdır. Ya da vergi yükü azaldılmalıdır. Bizim qazancımız, əsasən, sentyabrdan sentyabra olur. Hazırda tələbat məktəbli ləvazimatlarınadır. Biz də bunu dəyərləndiririk. Qiymətlər müxtəlifdir. Elə mal var ki, bəzilərinin qiyməti bu il aşağıdır. Elə mallar var ki, ötən ildən qalan olsa da, qiymətini endirmirik, çox keyfiyyətlidir. Bir məktəblini hazırlayıb dərsə göndərmək üçün valideyn təxmini olaraq 200-300 manat arasında vəsait xərcləməlidir", - deyə satıcı Elnur bildirdi.

Valideynlər qiymətlərdən narazıdır. Həmsöhbətlərimin əksəriyyəti aylıq büdcələrinin 350-450 manat olduğunu deyirlər, bir uşaq üçün isə 200 manatdan artıq xərcləri çıxıb.  

Təhsil eksperti Nadir İsrafilov bildirir ki, son illər təhsildən yayınma  halları çoxalıb və bunun da əsas səbəbi valideynlərin sosial vəziyyətinin aşağı olmasıdır: "Məktəblilərin sayı ilə bağlı ölkədə müxtəlif statistika var. Hər il ötdükcə şagird kontingentinin sayı azalır. 7 yaşlılar var ki, məktəbə getmirlər. Yəni bizdə təhsildən yayınma halları yüksəlir. Təhsildən yayınma, həm də təhsilə cəlb olunmamaq məsələsidir. Bu məsələnin kökündə ailənin sosial vəziyyəti və ailə büdcəsinin aşağı səviyyədə olması durur. Sovet dövründə sosial məsələ tam həll olunmuşdu. Məktəblinin problemi olmurdu. Hazırda məktəbli ləvazimatları biznes-kommersiya sahəsinə çevrilib. Orta məktəblilər üçün dərsliklər pulsuz olsa da, dərsliyə nə qədər əlavələr istehsal olunur. Təhsil Nazirliyi əlavələrin olmasını və onların qiymət-keyfiyyət məsələsini atır nəşriyyatların üstünə, nəşriyyat da bazarların üstünə. Odur ki, bu, fəlakət səviyyəsinə gəlib çıxan məsələ olub. Bir uşağın məktəbə göndərilməsi 200-300 manat xərc tələb edirsə, görün iki-üç məktəbli uşağı olan valideynlər nə çəkir. Sovet dövründə dəftərlərin arxasında vurma cədvəli olardı. Amma indi dəftərlərin sonunda içkilərin, mobil operatorların reklamı verilir. Deyə bilmərəm ki, Təhsil Nazirliyi bu məsələlərin qarşısında acizdir, yoxsa əlbirdir".

Ekspert  bildirir ki, məktəbli geyimlərinin istehsalı sahəsində monopoliya aradan qaldırılmalıdır: "Müvafiq şəxslər açıqlama verirlər ki, hamı formanı Bakı Tikiş Evindən (BTE) alsın. Digər formaları saxta hesab edirlər. Açıqlama verirlər ki, həmin məktəbli formaları mənşəyi bilinməyən, sertifikatı olmayan parçalardan, zirzəmidə tikilir. Bilinmir bu həqiqətdir, ya yox. Amma məktəbli geyiminin istehsalı ilə bağlı bir neçə şirkət fəaliyyət göstərməlidir ki, rəqabət nəticəsində yüksək keyfiyyət, aşağı qiymət olsun".

"Bizim Yol"