"WhatsApp" zəngləri niyə işləmir?

Azərbaycanda son həftələrdə WhatsApp mobil ismarış tətbiqində zəng funksiyasının çalışmamasının səbəbləri ətrafında müzakirələr davam edir.

Bir qrup yeni texnologiya eksperti mobil operatorları və İnternet operatorlarını proqramın zəng funksiyasını "bloklamaqda" ittiham etsə də, başqa bir qrup problemi WhatsApp tətbiqində yeniliklər aparılması ilə əlaqələndirib.

İkincilərin fikriylə razılaşan Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi (RİTN) bildirib ki, Azərbaycanda “WhatsApp” messencerinin işində müşahidə olunan problemlərin ölkənin mobil rabitə operatorları və rabitə administrasiyası ilə bağlılığı yoxdur.

WhatsApp smartfonlar üçün nəzərdə tutulub və mətn, foto, video və audio şəkildə informasiya paylaşmaq imkanı verir, son aylarda isə bu tətbiqlə zəng etmək də aktivləşdirilib.

Fərqli təcrübələr

Hələlik WhatsApp zəngdən istifadənin məhdudlaşdırılması səbəbi bilinməsə də, vətəndaşlar BBC Azərbaycancaya pulsuz zəng imkanından məhrum olduqlarını deyib.

"WhatsApp Zəngdən istifadə edirdim, konturum getmirdi, pulsuz danışırdım", Xəyalə Məmmədova deyib.

"Rahatlıqla danışırdım, əsasən də Türkiyə ilə. Son günlər olmur", Vüsalə Mustafayeva bildiirib.

Ulviyye Ulviyye bildirib ki, "Mənim fikrimcə, Bakcell, Azercell bu WhatsApp call çıxandan qazana bilməyib, ona görə ləğv elədilər Azərbaycanda".

Sevinc Çəltikova isə bildirib ki, o hələ də Bakcell operatorunun 3G şəbəkəsinə qoşularaq WhatsApp üzərindən zənglər edə bilir.

BBC Azərbaycancanın danışdığı vətəndaşlardan çoxu bildirib ki, heç bir mobil operator üzərindən WhatsApp zəngləri edə bilməsələr də, bəzi ərazilərdə sürətli optik şəbəkə üzərindən hələ də WhatsApp zəng etməyə müvəffəq olublar.

BBC Azərbaycancanın Google+ səhifəsində keçirilən sorğuda iştirakçıların çoxu bu mobil tətbiqin zənglərindən istifadə edə bilmədiklərini deyib.

Ehtimallar

"Rəsmi boyunlarından atsalar da, fakt odur ki, mobil operatorlar və provayderlərin çoxu WhatsApp zəng çıxışını bloklayıb", adının çəkilməsini istəməyən İnformasiya Texnologiyaları (İT) eksperti bildirib.

Bu barədə WhatsApp-dan şərh almaq hələ ki, mümkün olmayıb.

Beynəlxaq İT forumlardakı yazışmalarda bağlı deyilir ki, zənglərdəki problemlər, bir sıra kodların deaktiv edilməsi və ya yeniliklərin tətbiqi, eləcə də, İnternet xidmət provayderlərinin multimedia rabitə sessiyalarının siqnalizasiyası və nəzarəti üçün rabitə protokolunun, SİP-in (Session Initiation Protocol) bloklaması, eləcə də qeyri-rəsmi proqramdan istifadə zamanı meydana çıxa bilər.

BBC Azərbaycancanın danışdığı digər eskpertlər də oxşar fikir söyləyib. Onlar ehtimal edir ki, məhdudlaşdırmaya əsas səbəb "mobil operatorların gəlirinin azalması" ola bilər, lakin "informasiya təhlükəsizliyi" də səbəblər arasındadır.

Azad İstehlakçılar Birliyinin rəhbəri Eyyub Hüseynov deyir ki, insanları pulsuz zəng hüququndan məhrum etmək Konstitusiyaya, həm də qanunlara "ziddir".

"Qadağa qoyulmasını mən düzgün hesab etmirəm. Azərbaycan dünyaya inteqrasiya etmiş bir ölkədir və yəqin ki, tam liberallaşmağa davam etməlidir", o bildirib.

Cənab Hüseynov əlavə edib ki, "onsuz da mobil operatorlar böyük rentabellə işləyən və istehlakçıların daim cibinə girən biznes qurumlarıdır. Belə vəziyyətdə onların WhatsApp qadağa qoyması düzgün deyil".

Ekspert Vahid Qasımov isə BBC Azərbaycancaya müsahibəsində deyib ki, tətbiq "digər ölkələrin bəzilərində də işləmir, bəzən olur, məncə bu sadəcə xırda texniki problemdən irəli gəlir".

"Mobil operatorlardan ikisində işləmir, birində işləyir. İnanmıram ki, bu mobil operatorlardan irəli gəlsin. Bizim operatorlar çox sinxron işləyir, biri problem yaratsaydı, digərləri də qoşulardı", cənab Qasımov ehtimal edib.

Rəsmilər nə deyir?

İnternet provayderlərinin qadağası ilə bağlı Azərbaycanın iki əsas İnternet operatoru Delta Telecom və Azertelekom BBC Azərbaycancanın sorğularına hələlik cavab verməyib.

RİTN isə rəsmi açıqlamasında bəyan edib ki, nazirlik mobil şəbəkə üzərindən fəaliyyət göstərən proqram əlavələrinin istifadəsinə qadağa qoymaq niyyətində deyil və yeniliklərin tərəfdarıdır.

"Bu tip xidmətlərin qarşısının alınması inkişafın qarşısını almaq anlamına gəlir və belə bir məsələ nazirliyin prioriteti ola bilməz".

Məlumatda deyilir ki, operatorlar RİTN-ə məlumat verib ki, məşhur tətbiqlər vasitəsi ilə bugün mobil rabitə operatorlarının şəbəkəsi üzərindən pulsuz yazılı, səsli mesajların mübadiləsinin aparılması, hətta artıq səsli və görüntülü data məlumatların ötürülməsi mümkündür.

"...operatorlar səsli mobil rabitə xidmətlərindən əldə etdikləri gəlirləri itirsələr də, data xidmətlərindən əldə etdikləri gəlirlər bunu ödəyir. Belə olan halda hər hansı bir mobil tətbiqin məhdudlaşdırılması mobil operatorun maraq dairəsinə daxil ola bilməz", RİTN qeyd edir.

Nazirlik onu da qeyd edib ki, bu messencer hazırda iyunun 18-dən bəri Böyük Britaniya, Almaniya, İtaliya, Fransa, İspaniya kimi inkişaf etmiş ölkələrdə, eləcə də Cənubi Amerika, Hindistan, Avstraliyada problemlərlə işləyir və ya ümumiyyətlə işləmir.

Problemin ən çox müşahidə edildiyi Azercell şirkəti Twitter səhifəsində bildirib ki, şirkət WhatsApp əlavəsinin istifadəsinə "heç bir məhdudiyyət qoymayıb" və mobil internet ilə bağlı şəbəkədə "heç bir çətinlik qeydə alınmayıb".

İndiyə qədər WhatsApp zəng, VoİP-ə (İnternet Protokolu üzərindən səsli kommunikasiya) qoyulan qadağalara görə rəsmi şəkildə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində məhdudlaşdırılıb.

RİTN bildirib ki, Azərbaycanda internet azaddır və ölkədə 3 mobil operator və 40-dan çox internet provayder fəaliyyət göstərir və insanlar daha çox internet traffikindən istifadə edir./atv/