Elman Nəsirovdan Strategiya.az üçün çox maraqlı təhlil

08:36 / 10.03.2014

Elman Nəsirov

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MİLLİ MƏCLİSİNİN DEPUTATİ, AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ PREZİDENTİ YANINDA DÖVLƏT İDARƏÇİLİK AKADEMİYASININ SİYASİ ARAŞDIRMALAR İNSTİTUTUNUN DİREKTORU, SİYASİ ELMLƏR DOKTORU, PROFESSOR

Narazı və məyus ərəb dünyası iqtisadi tənəzzülün, yoxsulluğun, mənəviyyatsızlığın, narkomaniyanın, əyyaşlığın və s.

Obyektivlik naminə qeyd edək ki, böyük insan tələfatlarına gətirib çıxaran terror aksiyalarında özünü müsəlman kimi təqdim edənlərin xüsusi çəkisi artmaqdadır. Şübhəsiz ki, bu tendensiya səbəbsiz deyildir. Araşdırmağa çalışaq.

Müasir dövrdə psevdoislam “örtüyü”nə bürünmüş beynəlxalq terrorçuları fəal terrorçuluq əməllərinə sövq edən motivləri üç istiqamətdə nəzərdən keçirmək olar:

a) Antiqərb yönümü- bu, antimüstəmləkə ruhunun birbaşa nəticəsi və yeni formada onun saxlanılması kimi qavranılmalıdır. Antimüstəmləkə hərəkatı ilk növbədə birinci dünya müharibəsindən, xüsusilə də ikinci dünya müharibəsindən sonra Asiya və Afrika xalqlarını bürümüşdü. Kütləvi milli-azadlıq hərəkatı siyasi, milli hökumətlərin fəaliyyəti isə iqtisadi azadlığın hərəkətverici qüvvəsi qismində çıxış etsə də, bu ərazilərdə müstəmləkəçiliyin tamamilə qeybə çəkildiyini düşünmək səhv olardı. O, praktik səviyyədə, işgüzar və məişət münasibətlərində özünü bildirməsə də, mentalitetdə, psixikada və ideologiyada hələ də yaşamaqdadır. Asiya və Afrika sakinləri hələ lap keçmişdən avropalılarla və şimali amerikalılarla ünsiyyətdə olarkən özlərində «natamamlıq kompleksi»ni hiss edir, «ikinci növ» insanlar statusunun faktiki daşıyıcıları kimi davranırlar. Bu kompleks indi də qalmaqdadır. Bu kompleks bütün sıxışdırılan xalqlarda özünü göstərir. Məsələn, antisemitizmin az və ya çox olduğu ölkədə hətta varlı və tanınmış yəhudi də belə özünə münasibətdə «yuxarıdan aşağıya» baxışın olduğu hissindən azad deyildir. Həmin yəhudidə qazandığı müvəffəqiyyətlərdən «yerli əhalinin» nəinki sevinmədiyi, əksinə nifrətinin daha da artdığı haqqında düşüncələrin yaranması labüddür və bu artıq «natamamlıq kompleksinin» aşkar əlamətidir.

İsraildə yaşayan zəngin ərəb də analoji hissləri yaşayır. Yeri gəlmişkən, onu da qeyd edək ki, belə «natamamlıq kompleksi» təkcə üçüncü dünya sakinlərinə xas deyildir. ABŞ-da yaşayan asiyalı və afrikalılar da (qismən latın Amerikası sakinləri də) oxşar hisslərin daşıyıcılarıdırlar. Fikrimizi ABŞ-ın yaxın tarixindən bir hadisə ilə əsaslandıraq. Bir neçə il əvvəl ABŞ məhkəməsi tanınmış qaradərili idmançı O.S.Simpsona bəraət verilməsi haqqında hökm çıxarmışdı. O, ağ dərili arvadını

qətlə yetirməkdə ittiham olunurdu. Simpsonun bəraət qazanmasını ABŞ-ın bütün zənci əhalisi toy-bayram içində qeyd etmişdi. Onların şadyanalığının səbəbi onda idi ki, ağların əksəriyyət təşkil etdikləri bir cəmiyyətdə məhkəmə ağdərili arvadını öldürən qaradərili insana bəraət vermişdi. Deməli, bu hadisə göstərir ki, ilk dəfə 1619-cu ildə Yeni Dünyaya gətirilən və uzun bir tarixi dövrdə olmazın həqarətlərlə üzləşən qaradərili insanlarda «natamamlıq kompleksi» hələ də yaşamaqdadır. Bu, qan yaddaşı və genlərlə ötürülür.

Bütün bu sadalanan faktlar əsasında belə bir qənaətə gəlmək olar ki, müsəlmanların etirazı çoxsaylı və çoxtərəfli etirazların təzahürlərindən biridir, həm də ən ciddisidir, çünki müsəlman dünyası, xüsusilə də ərəb cəmiyyəti müasir geosiyasi şəraitdə ən çox narazı qalan tərəfdir. Fikrimizi konkret misallarla əsaslandırmağa çalışaq.

Məsələn, Türkiyəli alim Ozlem Kavli Əlcəzairdə vəziyyəti belə şərh edir: «Şəhərin kasıb gəncləri daimi iş yerləri tapa bilmədiklərindən günlərini tinlərdə və çayxanalarda keçirir, zaman keçdikcə məyus və aqressiv bir qüvvəyə çevrilirlər. Onları «divar oğlanları» (wall boys) adlandırırlar, çünki işsiz olduqlarından veyillənir və divarlara söykənirlər»

Terrorçu təşkilat olan «İslam Nicat Cəbhəsi»ni (İNC) müdafiə etməsini sıravi əlcəzairli belə izah edir: «Bu ölkədə sən gəncsənsə, qarşında 4 seçim duracaqdır: a) iş və mənzilin olmadığından işsiz və subay qalacaqsan; b) həbsxanaya düşmək təhlükəsinin real olduğu «qara bazar»da işləyəcəksən; c) Parisdə və ya Marseldə süpürgəçi işləyəcəksən; d) İNC-yə daxil olub, məlum fəaliyyətlə məşğul olacaqsan»

Düzdür, birləşmiş böyük ərəb dünyasının yaradılması ilə bağlı Ə.Nasirin arzuları həyata keçməsə də, bu faktı da danmaq olmaz ki, bir çox ərəb dövlətləri zəngin neft ehtiyatlarının sayəsində xeyli dərəcədə inkişaf etmişlər. Buna baxmayaraq, bütövlükdə ərəb dünyası postmüstəmləkə dövrünün inkişaf prosesində xeyli dərəcədə qayğılıdırlar. Bütün dünyanın alimləri içərisində müsəlmanların cəmisi 1% təşkil etməsi acınacaqlı faktdır. Ərəb ölkələrində ildə 330-a qədər xarici kitab tərcümə olunur ki, bu da Yunanıstandakı eyni proseslə müqayisədə beş dəfə aşağı göstəricidir. Bütün ərəb ölkələrinin 1999-cu ildə istehsal etdikləri Ümumi daxili məhsul 531,2 mlrd. dollar təşkil etmişdir ki, bu da müqayisə üçün İspaniyanın müvafiq göstəricisindən (595,5 mlrd. dollar) azdır. Müsəlman dünyasını, xüsusilə də ərəb cəmiyyətini son dərəcə sıxan və dözümsüzlük həddinə çatdıran belə acınacaqlı şəraitdə aşağıdakı fikirlər daha çox səslənir: ərəblərin bütün uğursuzluqlarının kökündə əsl islamdan uzaqlaşmaq, peyğəmbərin vəsiyyətləri ilə bağlı unutqanlıq, yad qeyri-müsəlman sivilizasiyaların «nailiyyətləri» qarşısında kölə pərəstişi və s. dayanır, nəticədə isə mənəviyyat erroziyaya uğrayır, milli dəyərlər itirilir və cəmiyyət öz içində dağılmağa başlayır. Qərbpərəstlik, Qərb həyat tərzinə kor-koranə səcdə ən qorxulu təhlükə kimi qavranılır və çıxış kimi «Əl islam hua əl hal»-»islam-nicat yolu budur» şüarı irəli sürülür.

Narazı və məyus ərəb dünyası iqtisadi tənəzzülün, yoxsulluğun, mənəviyyatsızlığın, narkomaniyanın, əyyaşlığın və s. eybəcərliklərin «ilhamçısı» olan bir «günahkar-cavabdeh» qüvvənin axtarışındadır. Belə vəziyyətdə obyektiv, lakin üzücü axtarışlardansa, subyektiv, lakin daha çevik qan yaddaşını işə salmaq az «məsrəfli» görünür. Axtarışların tapıntısı isə bəllidir.-Bu, Qərbdir.

Qərb isə özünə qarşı belə bir münasibətin formalaşması üçün kifayət qədər bəhanələr verir.

Bu, hər şeydən əvvəl, Qərb mənəviyyatı, əxlaqı, mədəniyyəti, həyat tərzi, dəyərləri və ideyalarının ixracında özünü göstərir.

Qədim və zəngin sivilizasiyası ilə fəxr edən müsəlman dünyası müasir dünyanın iyerarxiya strukturunda Qərblə müqayisədə aşağı pillədə dayandığının fərqindədir. Bu reallıqla barışa bilməyən müsəlman dünyası yuxarıda qeyd etdiyimiz «natamamlıq kompleksi»ndən qurtulmaq, daimi emosional və psixoloji gərginlikdən boşalmaq istəyir. Bu istək isə çox zaman ekstremist baxışları formalaşdırır. Nəticədə eyni zəncirin müxtəlif həlqələri olan dini təməlçilik-siyasi radikalizm-ekstrimizm terrorizm müstəvisində özünün ifrat təzahürünü tapa bilir.

Bu şəraitdə üçüncü dünya ölkələrindəki antiqərb əhval-ruhiyyəsi güclənməkdə olan antiqlobalist hərəkatı ilə çulğalaşır, onun mühüm komponentlərindən birinə

çevrilir. Burada söhbət güclülər tərəfindən hakimiyyətin və təsirin inhisarlaşmasından, transmilli qüvvələr tərəfindən xalqlara vahid Qərb mənəvi dəyərləri və standartların təlqin olunmasından, habelə suveren dövlətlərin iqtisadiyyatının transmilli korporasiyaların maraqlarına tabe edilməsindən və buna qarşı etirazdan gedir.

 

(Ardı var...)


Etiket:

Strategiya.az

Xəbərlər
20.07.2022

Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi

20.07.2022

Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib

20.07.2022

İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb

20.07.2022

Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb

20.07.2022

Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov

20.07.2022

"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi

20.07.2022

Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub

16.07.2022

Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib

16.07.2022

Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb

16.07.2022

Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb

16.07.2022

Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var

16.07.2022

Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb

14.07.2022

İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM

14.07.2022

Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il

14.07.2022

Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı

14.07.2022

FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür

14.07.2022

Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb

14.07.2022

Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub

14.07.2022

Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı

13.07.2022

Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub

13.07.2022

Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir

13.07.2022

Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır

13.07.2022

Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür

12.07.2022

Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib

12.07.2022

Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?

12.07.2022

Azərbaycan nefti ucuzlaşıb

12.07.2022

Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq

12.07.2022

Tovuz döyüşlərindən iki il ötür

12.07.2022

Bakının mərkəzində partlayış baş verib

12.07.2022

Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər

12.07.2022

Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro

11.07.2022

Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub 

11.07.2022

Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY

11.07.2022

FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb

11.07.2022

Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib

11.07.2022

Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib

09.07.2022

Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov

09.07.2022

Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub

09.07.2022

DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub

09.07.2022

Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub

09.07.2022

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib

09.07.2022

Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb

09.07.2022

Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib

09.07.2022

XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib

09.07.2022

Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir

08.07.2022

Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM