Strategiya.az Kəpəz TV-yə (Region TV) istinadən xəbər verir ki, Gəncə şəhərinə gəlincə, burada ötən il 2967 nəfər tibbi müayinədən keçib. Onlardan 145 nəfərdə talassemiya, 4 nəfərdə sifilis, 2 nəfərdə isə QİÇS tapılıb. Cari ilin yanvar ayından bu günəcən isə Gəncə şəhərində 500 nəfər nikah öncəsi tibbi müayinədən keçib. 2016-cı ildə qan analizi verən cütlüklərdən 10-da talassemiya daşıyıcılığı aşkarlanıb. Tibbi müayinə zamanı sözügedən üç xəstəliyin yoxlanılması qanunda göstərilən əsas şərtdir. Niyə məhz 3 xəstəlik, digərləri ola bilməzmi? Məsələn, əsrin bəlası narkomaniyanın da ailələrə vurduğu zərər heç də az deyil. Analizlər nəticəsində şəxslərin narkotik vasitə aludəçisi olub olmadığı aşkarlana bilməzmi? Bu kimi suallara cavabında həkimlər bildirdilər ki, QİÇS yoxlanılır və bu sindromun əsas səbəbi əksər vaxtlar narkotik vasitələrdən istifadə olur. Sifilis, talassemiya və QİÇS qan xəstəliyi olduğundan və irsi xarakter daşıdığından onların yoxlanılması vacib şərtdir. 

Tahirə Məmmədova - Mərkəzi Qan Bankının Gəncə bölməsinin müdiri: "İrsən keçən xəstəliklər həm ailəmizə, həm dövlətimiz üçün müəyyən problemlər yaradır. Yəni xəstə doğulan uşaq həm mənəvi, həm də maddi sarsıntıdır. Buna görə də irsi xəstəliklərin daşıyıcılığı get- gedə azaldılmalıdır. Biz də müayinələr edirik, qarşısını almağa çalışırıq. Çünki gələcəyə sağlam övlad gətirmək vacibdir".

Diqqət çəkən daha bir məsələ qohumlar arasında nikahlardır. Araşdırmalara əsasən qohum evliliklərdə problemli uşaqların doğulması riski digərlərinə nisbətən iki dəfə artıq olur. Belə izdivaclarda uşaq düşmələri, ölü doğum, beyin iflici halları daha çox qeydə alınır.  Yəni, qohum nikahlar genetik xəstəliklərə təsir göstərən önəmli amillərdəndir. Statistikaya əsasən hər il dünyaya gələn uşaqların ən az 8,4%-i qohum nikahdan doğulur. Bu uşaqların bir qismi yaşı tamam olmadan ağır infeksiyalar səbəbi ilə dünyasını dəyişir. Bu isə immun çatışmazlığı ilə bağlı olur ki,  bunun da bir qismi qohum evlilikdən qaynaqlanır. 

Rəna Bağırova - Gəncə Qadın Məsləhətxanasının müdiri: "İstər oğlan tərəfdə, istərsə də qız tərəfdə elə bir gen ola bilər ki, fəsad versin. Məsələn, o oğlan qohum olmayan başqa qız alsa, uşaqda xəstəlik olmaz. Yox, əksinə öz qohumunu aldıqda gen iki dəfə artır. Uşaq ana bətnində inkişaf etmir. Bu bəlkə də ən yüngül formadır. Ən ağır bəlamız isə talessimiyadır".
Nikahdan öncə tibbi müayinələrin aparılmasında əsas şərtlərdən biri də konfidensiallığın qorunmasıdır. Xəstəlik aşkarlandıqda bununla bağlı tibbi arayışda heç bir məlumat verilmir. Hətta cütlüklərə belə ayrı- ayrılıqda informasiya verilir. Bunu elə Gəncə Asan Xidmət Mərkəzinin VVAQ əməkdaşları da təsdiqləyir. Hətta şöbədən verilən məlumata görə, tibbi müayinələrin qanuniləşməsindən sonra boşanmaların da sayında azalma müşahidə edilib.

Günay İsmayılova - Gəncə ASAN xidmət VVAQ şöbəsinin əməkdaşı: "Bizə gələn arayışlar məxfi olur. Onun nəticəsində vətəndaşları nikaha qəbul edirik. Əvvəllər nikahdan sonra xəstəliklərə görə cütlüklər arasında mübahisə düşə bilərdisə, indi bu olmur. Boşanmalarda azalma olub. Nikaha girənlərin sayı isə çoxalıb. Cütlüklərimiz bilirlər ki, artıq onlar arasında heç bir maneə yoxdur".
Amma "nikahdan öncə tibbi müayinə nə üçün lazımdır? Əvvəlllər belə şey yox idi, ailə qurmaq mümkün deyildi ki?" kimi fikirlər qanun qüvvəyə minənəcən müxtəlif təbəqələrdən olan insanlar tərəfindən səslənirdi. Bu insanlar tibbi müayinəni doğurdanmı lazımsız sayırdılar, yoxsa müayinənin nəticəsinin neqativ olmasından çəkinirdilər deyə bilmərik. Amma əminik ki, 7 il öncə müzakirəsinə başlanılan qanunun məhz ötən il qüvvəyə minməsinə səbəb cəmiyyətin maariflənməsi olub. Bunu rəsmi şəxslər də qeyd edir ki, artıq məsələnin nə dərəcədə vacib olduğu vətəndaşlar tərəfindən də təsdiqlənir. Çünki övlad sahibi olmaq qədər həmin övladın sağlam olması da hər bir ailənin arzusudur.

Şəhər sakini: "Hər şey əvvəlcədən bilinir. Bütün xəstəliklər. Sonradan bilib boşanmırlar".
Şəhər sakini: "Gələcək üçün çox gözəldir. Sağlam uşağın dünyaya gəlməsi üçün".
Şəhər sakini: "Hökümətimiz sağ olsun ki, belə bir qanun qüvvəyə minib və sağlam ailə formalaşır".
Şəhər sakini: "Ailə qurandan sonra məndə olub belə bir şey. Qanımızda problem oldu. Övladımız şikəst doğuldu. Sonra da dünyasını dəyişdi".

Sonuncu müsahibimizin başına gələnlər bu həyatda yalnız onun yaşadığı problem deyil. Bütün dövrlərdə cəmiyyətin vəbasına çevrilən irsi qan xəstəlikləri qeyri- sağlam körpələrin doğulması, ailədaxili münaqişələr və nəhayət boşanmaların səbəbi olub. Adlarının açıqlanmasını istəməyən süjetimizin qəhrəmanları da sözügedən səbəbdən təxminən beş aydır ki, qurulan ailələrini dağıtmaq məcburiyyətindədirlər. Müəyyən səbəblərə görə, nikahları toydan sonra qeydə alınan cütlük tibbi müayinədən keçərkən, gözləmədikləri nəticə ilə qarşılaşıb: oğlanın talassemiya daşıyıcısı olduğu aşkarlanıb.

Oğlan: "Sevib evlənmişdik, ancaq vəziyyət o yerə çatıb ki, ayrılmaq məcburiyyətindəyik. Çünki gələcəkdə uşaqlarımızda da bu xəstəlik aşkar oluna bilər. Gələcəkdə ailə qurmağı planlaşdıran gənclərə demək istərdim ki, tibbi müayinədən keçsinlər ki, bizim vəziyyətimizə düşməsinlər".
Qız: "Həyat yoldaşımın da qeyd etdiyi kimi, bu xəstəliyə görə artıq biz ayrılmaq məcburiyyətindəyik. Çünki gələcəyimiz üçün təhlükədir. Nə qədər sevib ailə qursaq da, bu hansısa yolun bitdiyinə işarədir".

Hər ağacın bir meyvəsi var. Övlad da sevginin meyvəsidir. İki insan arasında yaşanan ülvi hissin ən ali məqamıdır dünyaya övlad bəxş etmək. Ancaq heç bir hiss, heç bir duyğu körpənin sağlamlığından üstün ola bilməz. Odur ki, atılan bütün addımlarda gələcəyi düşünüb qərar verməliyik.