Almaniyada Hitler dövrünün kilsə zəngləri hələ də qalır

12:43 / 29.05.2018

Vüqar Seyidov

Tarix üzrə fəlsəfə doktoru

Almaniyada nasistlərin dövründən qalmış kilsə zəngləri ilə bağlı qalmaqal almanlar üçün də xoşagəlməz sürpriz olub. Üzərində nasistlərin simvolikası, Hitlerə həsr edilmiş mədhiyyələr və digər qadağan edilmiş elementlər olan kilsə zənglərinin alman kilsələrində hələ də asılması barədə nə üçün məhz indi söhbətlər gedir? Məgər bu zəngləri indiyə qədər görmürdülər?

Əvvələn, bu problemin miqyasını yaxşı təsəvvür etmək lazımdır. Almaniyada 45 mindən çox katolik kilsəsi və yevangelik kilsə var. Tənqid obyekti olmuş kilsə zəngləri isə, “Spiegel” jurnalının xüsusi sorğusuna alınmış cavablardan göründüyü kimi, hələlik yalnız 23 kilsədə aşkar edilib. Hərçənd, belə zənglərin sayı çox ola bilər, ona görə ki, kilsə zənglərinin üzərindəki yazılar və təsvirlər barədə informasiyanı kilsələrin, icmaların, sinodların və yepiskopluqların heç də hamısı qeydə almır. Adi dindarlar isə yuxarıda asılmış zənglərin üzərində nə yazıldığını və nə təsvir edildiyini ümumiyyətlə görmürlər. Bundan əlavə, kilsələrin daxilində ideoloji ikonoqrafiyaya çox vaxt diqqət yetirmirlər.

Berlinin Mariyendorf rayonunda yerləşən Martin Lüter memorial kilsəsi bu baxımdan nümunə sayıla bilər. 1933-1935-ci illərdə, yəni nasional-sosialistlər hakimiyyətə gələndən dərhal sonra inşa edilmiş bu kilsənin daxili interyerində müvafiq simvollar çoxdur: Kaşı üzərində truba çalan mələklər – imperiya qartalının təsviri ilə yanaşı kilsə kafedrasının taxta relyefində, İsa peyğəmbərin arxasında Vermaxtın əsgəri təsvir edilib, tavanda “Dəmir xaç” şəklində şamdan asılıb. İkinci Dünya müharibəsi başa çatandan sonra bütün svastika təsvirləri məhv edilib, lakin başqa simvollar qalıb. Bu məsələ yalnız 1980-ci illərdə ciddi söhbət mövzusuna çevrilib.

Memarlıq və tarix abidələrinin qorunması idarəsi “kədərli keçmişin simvolları”nın götürülməsinin əleyhinə çıxış edib. O vaxt icma şurası bu simvolikanın əvəzinə polşalı bir rəssamın çəkdiyi kollajları alıb. Həmin kollajlarda İsa peyğəmbərin keçdiyi əzablı yolun rəmzi kimi, Osvensim əsir düşərgəsinin qapılarından krematori sobalarına qədər olan yol təsvir edilib. Polşalı rəssamların eyni mövzuya həsr edilmiş bu və ya digər işləri, habelə nasistlərin törətdiyi cinayətlərdən bəhs edən sənədlər hazırda bu kilsədə keçirilən memorial sərgilərin eksponatlarıdır.

1933-cü ildə, yəni nasional-sosialistlərin hakimiyyətə gəldiyi dövrdə Kayzerslautern yaxınlığındakı kiçik Melingen şəhərində asılmış kilsə zənginin üzərində heç bir svastika yoxdur, lakin “Üçüncü Reyxdə hazırlanıb” sözləri yazılıb. Berlinin Şpandau rayonunda 1934-cü ildə quraşdırılmış kilsə zənginin üzərində İlahiyyatçı İohannın “Bizim inamımız dünya üzərində qələbədir” sözləri isə ümumiyyətlə silinib.

1938-ci ildə hazırlanmış, Baden kəndlərinin birində qoyulmuş kilsə zəngində isə “Böyük Almaniyanın birləşdiyi ildə hazırlanıb” sözləri yazılıb. Bu halda nasional-sosialistlərin “Böyük Almaniya”nın tərkib hissəsi hesab etdikləri Avstriyanın Almaniyaya zorla birləşdirilməsi siyasəti nəzərdə tutulur. Bu zəng də “şübhəlilər” kateqoriyasına aid edilib.

İcmalar bu zənglərlə necə rəftar edəcəklər? Bəzi kilsələrdə, məsələn Ştutqart yaxınlığındakı Virnshaym-Serrest şəhərində simvolları və yazıları silirlər. Başqa yerlərdə, məsələn Berlinin Şpandau rayonunda, Saarada Rilhingen kəndində və ya Aşağı Saksoniyanın Fasberq adlı yaşayış məntəqəsində kilsə zənglərini yeniləri ilə əvəz edirlər. Kilsə zənglərinin dəyişdirilməsi çox vaxt icmaların maliyyə imkanlarından xaric olduğu üçün bu işləri yerli sinodlar maliyyələşdirir.


Etiket:

Strategiya.az

Xəbərlər
20.07.2022

Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi

20.07.2022

Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib

20.07.2022

İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb

20.07.2022

Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb

20.07.2022

Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov

20.07.2022

"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi

20.07.2022

Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub

16.07.2022

Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib

16.07.2022

Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb

16.07.2022

Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb

16.07.2022

Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var

16.07.2022

Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb

14.07.2022

İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM

14.07.2022

Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il

14.07.2022

Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı

14.07.2022

FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür

14.07.2022

Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb

14.07.2022

Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub

14.07.2022

Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı

13.07.2022

Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub

13.07.2022

Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir

13.07.2022

Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır

13.07.2022

Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür

12.07.2022

Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib

12.07.2022

Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?

12.07.2022

Azərbaycan nefti ucuzlaşıb

12.07.2022

Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq

12.07.2022

Tovuz döyüşlərindən iki il ötür

12.07.2022

Bakının mərkəzində partlayış baş verib

12.07.2022

Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər

12.07.2022

Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro

11.07.2022

Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub 

11.07.2022

Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY

11.07.2022

FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb

11.07.2022

Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib

11.07.2022

Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib

09.07.2022

Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov

09.07.2022

Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub

09.07.2022

DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub

09.07.2022

Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub

09.07.2022

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib

09.07.2022

Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb

09.07.2022

Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib

09.07.2022

XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib

09.07.2022

Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir

08.07.2022

Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM