Bizi ölümə yaxınlaşdıran şirin "zəhər": MENYUNUZDAN ÇIXARIN

Şəkər gündəlik menyumuzda ən çox qəbul etdiyimiz qidalardandır. Çay, qəhvə içəndə, şirniyyatlardan istifadə edəndə xeyli miqdarda şəkər qəbul etmiş oluruq. Bəs şəkərin orqanizmə zərəri varmı? Gündəlik qəbul etdiyimiz şəkərin miqdarı nə qədər olmalıdır?  

Strategiya.az ailem.az-a istinadən türkiyəli dietoloq Ayça Güleryüzün bununla bağlı fikirlərini və məsləhətlərini diqqətinizə çatdırır: "Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının açıqlamasına görə, şəkər gündəlik kalori ehtiyaclarımızın 10 faizdən çoxunu qarşılamamalıdır. Çünki çox şəkəri orqanizm mənimsəyə bilmir və zamanla yığılaraq, bir çox ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur. Amerika Ürək Cəmiyyətinin yaydığı rəqəmlərə əsasən, gündəlik olaraq alına biləcək şəkər miqdarı kişilər üçün 35 qram (150 kalori), qadınlar üçünsə 20 qram (100 kalori) olmalıdır". 

Həkim bildirir ki, şəkərin orqanizmə heç bir xeyri yoxdur: "Şəkər, şəkər çuğundurundan əldə edilən, "ağ şəkər" olaraq adlandırdığımız və yarı-yarıya fruktoza ilə qlükozadan ibarət olan bir maddədir. Tərkibində heç bir protein, yağ, vitamin və mineral kimi qida maddəsi yoxdur. Demək olar ki, sadəcə boş yerə kalori yaradır. Buna görə rafinə edilmiş ağ şəkərə orqanizmin heç ehtiyacı yoxdur. Rafinə şəkər və çox qidanın tərkibində yüksək səviyyədə olan fruktoza orqanizmimizdə qaraciyər tərəfindən metabolizə edilir. Bu da qaraciyərin daha çox çalışması anlamına gəlir.
Bunun əksinə gündəlik olaraq istehlak etdiyimiz və keyfiyyətli karbohidrat qaynağı olaraq adlandırdığımız taxıllar və paxlalılardan aldığımız şəkər isə sadəcə qlükozaya çevrilərək, orqanizmin bütün hüceyrələrində istifadə olunur. Beləliklə, keyfiyyətli karbohidrat qaynaqları həm boş enerji qaynağı deyil, həm də orqanizmə zərər vermədən şəkər ehtiyacımızı qarşılayır".
 
Dietoloq deyir ki, şəkər dəridəki qırışların yaranmasının əsas səbəbidir. Şəkər molekulları orqanizmdə çox olduqda proteinlərə bağlanaraq onun formasını dəyişdirir. Bu birləşmə nəticəsində dərinin ən əhəmiyyətli hissələri olan kollagen və elastin zərər görə bilir.
Dərinin elastikliyinə və tarım olmasına zəmin yaradan elastin ilə kollagenin şəkər molekulları tərəfindən zərər görməsi də dəridə sallanma və qırışıqlara səbəb olur.
 
Avstraliya Beynəlxalq Universitetində aparılan araşdırmalara görə, qan şəkərinin uzun müddət normadan yüksək olması nəticəsində bu şəxslərdə beynin kiçilmə riski normal şəxslərə nisbətən daha çox olur. Çox şəkər istifadəsi həm də diqqət əskikliyi və öyrənmə çətinliyi də yarada bilər.
 
Şəkər tərkibli taxıllarda, süd və süd məhsullarında, quru paxlalılarda xərçəngə qarşı qoruyan vitamin, mineral, antioksidant və fitokimyəvi maddələr var. Bunun əksinə, süfrə şəkəri boş kalori olmaqla yanaşı, heç bir qoruyucu maddə tərkibinə malik deyil. Üstəlik, yüksək şəkər qəbulu insulinə qarşı müqaviməti və piylənməni artırır. Bundan başqa döş xərçəngi riskini artırır.
 
Həkim məlumat verir ki, şəkər orqanizmin müdafiə sistemini zəiflədir: "Həzm sistemimizin əhəmiyyətli bir hissəsi olan alyuvar hüceyrələr, C vitamini ilə şəkər molekullarının "yarışı" arasında qala bilir. Şəkərlə bənzər molekul tərkibi olan C vitamini şəkərin çox qəbulu nəticəsində həzm hüceyrələri tərəfindən istifadə edilə bilmir və həzm sistemini zəiflətməyə səbəb olur. Bunun nəticəsində xəstəliklərə tutulma riski daha da yüksəlmiş olur.
 
Bununla yanaşı, dişlərin çürüməsinə səbəb olur. Ağzımızda çox fərqli bakteriyalar yaşayır. Bunlardan bəziləri dişlərimizə faydalı, bəziləri isə zərərlidir. Bəsit şəkərlərlə bəslənən zərərli bakteriyalar fırçalama və ya tüpürcəklə təmizlənməsələr, şəkəri turşuya çevirərək, ağzımızın içində turşulu bir şərait yaranmasına səbəb olur. Bu turşular diş minasının ən üst təbəqəsində yer alan və dişlərimizin qorunmasını təmin edən mineralları yox etməsi nəticəsində diş çürükləri yaranır".
 
Qaraciyər yağlanmasını sürətləndirir
 
Qaraciyərdə çox triqliserid yığılması onun piylənməsinə səbəb olur. Çox fruktoza istehlakı triqliseridlərin yüksəlməsinə yol açaraq, qaraciyər yağlanmasını sürətləndirir.
 
Ürəyə zərər verir
 
Şəkər pis xolesterol olaraq bilinən LDL və triqliseridlərin çoxalmalarına səbəb olaraq, damar tıxanıqlığına yol açır. Damarların içindəki bu parçacıqların artması da ürək tutması riskini artırır.
 
Bədbin olma səbəbi
 
Şəkər, "xoşbəxtlik hormonu" olaraq bilinən serotonin hormonunun artmasını sürətləndirdiyi üçün bu xüsusiyyəti şəxslərdə asılılıq yarada bilir. Beyində asılılıq yaradan təsiri də içində şəkər olan qidalar yeyilmədiyi halda bədbinlik yaradır.
 
İnsulin müqavimətinə səbəb olur 
 
Orqanizmimizdəki ən əhəmiyyətli hormonlardan biri olan insulin qan şəkərini tarazlaşdırmağa kömək edir. İnsulin müqaviməti qandakı şəkərin hüceyrə içərisinə girməsi nəticəsində istifadə edilə bilməməsi deməkdir. İnsulin müqaviməti yaranan şəxslərdə də metabolik sindrom, piylənmə, diabet və ürək-damar xəstəlikləri riski artır.