İtaliyanın “Geopolitica.info” portalı 31 mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günündən yazır

İtaliyanın “Geopolitica.info” portalında Aralıq Dənizi Araşdırmalar Mərkəzinin tədqiqatçısı, tarix elmləri doktoru Federiko De Renzinin müəllifi olduğu “Unudulmuş soyqırımının 100 illiyi” adlı məqalə yayılıb.

Məqalədə 1918-ci ildə erməni daşnakları tərəfindən xalqımıza qarşı törədilmiş qanlı qırğından bəhs olunur.

Müəllif Azərbaycan xalqını tarixboyu soyqırımına və ədalətsizliyə məruz qalmış xalqlardan biri kimi xarakterizə edib. O, tarixi Azərbaycan ərazilərinin 1813-cü il Gülüstan və 1828-ci il Türkmənçay müqavilələri ilə Rusiya imperiyası və İran arasında bölündüyünü və həmin ərazilərə Osmanlı imperiyasından və İrandan ermənilərin köçürüldüyünü bildirir. Ermənilərin tarixi Azərbaycan ərazilərində “böyük Ermənistan” dövləti qurmaq xülyasında olduqları və bu məqsədlə XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq xalqımıza qarşı qanlı qırğınlar, qətliamlar törətdikləri, o cümlədən 1905-1907-ci illər birinci rus inqilabı zamanı minlərlə azərbaycanlını qətlə yetirdikləri diqqətə çatdırılır.

Yazıda ermənilərin Birinci Dünya müharibəsi və 1917-ci ildə Rusiya imperiyasında baş vermiş inqilablardan istifadə edərək, bolşevizm bayrağı altında öz çirkin niyyətlərini həyata keçirmək üçün 1918-ci ilin 31 mart tarixində Bakıda Stepan Şaumyanın özü də daxil olmaqla 4 min erməni daşnakının, o cümlədən 6 min sovet hərbiçisinin iştirakı ilə azərbaycanlılara qarşı kütləvi qətliam və qırğınlar törətməyə başladıqları bildirilir. Üç gün davam etmiş qətliamlarda ermənilərin yerli türk-müsəlman əhalisinə qarşı ağlasığmaz vəhşiliklər törətdiyi qeyd olunur və həmin dəhşətli hadisələrin canlı şahidi olmuş Kulner adlı bir almanın erməni vəhşiliklərinə dair 1925-ci ildə yazdıqlarından sitatlar gətirilir.

Ümumiyyətlə, 1905-1907-ci və 1918-1920-ci illər qırğınlarında ermənilər tərəfindən iki milyona yaxın müsəlman-türk əhalisinin qətlə yetirildiyi, şikəst edildiyi və öz doğma torpaqlarından didərgin salındığı vurğulanır.

Məqalədə mart qətliamlarının təkcə Bakı şəhəri ilə məhdudlaşmadığı, qısa müddət ərzində Şamaxı, Quba, İrəvan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və Qars şəhərlərində də törədildiyi bildirilir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin erməni daşnaklarının Azərbaycan xalqına qarşı törətdikləri soyqırımı aktlarının araşdırılması məqsədilə Fövqəladə İstintaq Komissiyası yaratdığı və hazırda bununla bağlı çoxsaylı sənədlərin mövcud olduğu vurğulanır. Müəllif həmin sənədlərə istinad edərək, 1918-ci ilin mart ayı ərzində Azərbaycanın müxtəlif şəhərlərində törədilmiş qırğınların miqyasına dair geniş məlumat verir. Mart qırğınları zamanı ermənilərin Gümrü, Zəngəzur, İrəvan, Gəncə, Qarabağ, Şamaxı və Naxçıvan ərazilərində aralarında qadın, uşaq və yaşlıların da olduğu on minlərlə türk-müsəlman əhalisini qətlə yetirdiklərini, yüzlərlə kənd və yaşayış məskənlərini məhv etdiklərini, Cümə və Təzəpir məscidləri, o cümlədən İsmailiyyə binası da daxil olmaqla çoxsaylı tarixi-memarlıq tikililərini dağıtdıqlarını vurğulayır.

Məqalədə mart qırğınlarından 100 il keçməsinə baxmayaraq, ermənilərin hələ də Azərbaycan xalqına qarşı genişmiqyaslı hərbi təcavüz, etnik təmizləmə və soyqırımı siyasətini davam etdirdiyi bildirilir, 25 ildən çoxdur ki, Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ regionu və ona bitişik yeddi rayonunun Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunduğu diqqətə çatdırılır. Habelə, işğal olunmuş ərazilərdən Ermənistan qoşunlarının tam, qeyd-şərtsiz və dərhal çıxarılmasını tələb edən BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri də daxil olmaqla münaqişə ilə bağlı beynəlxalq təşkilatların sənədlərinə əməl edilməsi üçün Azərbaycanın dünya ictimaiyyətinə çağırış etməkdə davam edəcəyi vurğulanır.

Məqalənin tam mətni ilə aşağıdakı linkdən tanış olmaq mümkündür: https://www.geopolitica.info/100-anni-un-massacro-dimenticato/.

Asiman Əsədov