Viktor Orban: Hələlik heç kəs heç nəyi dəqiq bilmir

Oktyabrın 15-də Bakıda Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının VII Zirvə Görüşü keçirilib.

Görüşdə Macarıstanın Baş Naziri Viktor Orban çıxış etdi.

Baş Nazir Viktor Orbanın
çıxışı
-Hörmətli cənab prezidentlər.

İcazə verin, Zirvə Görüşünün təşkilinə görə Prezident İlham Əliyevə təşəkkür etməyi özüm üçün böyük şərəf saydığımı bildirim. Mən Bakıya tez-tez gəlirəm və hər səfərim zamanı burada gördüyüm inkişafa görə Sizi təbrik etmək istəyirəm.

Cənab Prezident Sooronbay Jeenbekov, il ərzində gördüyünüz işlərə görə Sizi təbrik edənlərə qoşuluram. Cənab Prezident, məni ölkənizə dəvət etdiyinizə və orada keçirilən iclasda iştirak etdiyimə görə Sizə təşəkkürümü bildirirəm. Mən qıpçaqların böyük dostu Qazaxıstanın birinci Prezidenti Nazarbayevi ali mükafat alması münasibətilə təbrik etmək istəyirəm. Burada iştirak edənlərin heç də hamısı bəlkə də bilmir ki, Macarıstanda qıpçaqlar yaşayır və macarların çoxunun damarlarında qıpçaq qanı axır. Onların hətta öz bələdiyyəsi, özünüidarə orqanları da var. Cənab Prezident Nazarbayev macar qıpçaqlarının fəxri prezidentidir. Hər il qıpçaqlar iclas keçirəndə biz onu Macarıstandan salamlayırıq. Cənab Prezident, Sizi ali mükafat münasibətilə bir daha təbik edirik.

Hörmətli xanımlar və cənablar. Mən Türk Şurasının iclasında ilk dəfə Qırğızıstanda iştirak etmişəm. Lakin artıq beş ildir ki, biz Parlament Assambleyasının üzvləriyik və Türk Akademiyasında müşahidəçi qismində iştirak edirik. Biz Türk Şurasına müşahidəçi qismində qoşulmuşuq, çünki biz həm nə isə almaq, həm də nə isə vermək istəyirik. Bu gün biz macarlar bu Şuraya Avropaya və Avropa İttifaqına qoşulmağımızı təklif edə bilərik. Buna görə də son aylarda biz Türk Şurasının Avropa nümayəndəliyini yaratmışıq və Sizin Xarici İşlər nazirləri ilə birlikdə Budapeştdə bu daimi nümayəndəliyi açmışıq. Bu daimi nümayəndəlikdə iqtisadi forumlar və müxtəlif mədəni tədbirlər keçiriləcək. Bu işə mümkün qədər tezliklə başlamaq üçün sizin nümayəndə heyətlərini ehtiramla gözləyirik. Cənab prezidentlər, sizə təşəkkür edirəm ki, bu gün bu barədə saziş imzalamağa razılıq vermisiniz.

Hörmətli cənab prezidentlər. Biz iqtisadi əməkdaşlığa xüsusi diqqət yetiririk. Macarıstanda ixracın həcmi ölkənin ümumi daxili məhsulunun 85 faizinə bərabərdir. Keçən il bizdə iqtisadiyyatın artımı 5 faiz olub və bu il də 5 faiz artıma nail olacağıq. Biz xarici ölkələrdə öz kapitallarını sərmayə qoymaq istəyən macar sahibkarlar üçün investisiya proqramı elan etmişik. Biz onları dəstəkləyirik. Bunun sayəsində Macarıstan və Türk Şurasının üzvü olan ölkələr öz əmtəə dövriyyəsini artırır. Mən Baş Nazir olduğum dövrdə bu əmtəə dövriyyəsi 2 dəfə artıb və 4 milyard dollara çatıb. Sizə onu da bildirmək istəyirəm ki, Macarıstanın Eksimbankı Türk Şurasının üzvü olan ölkələr üçün kredit xətti açıb. Bu kredit xəttindən həm sizin, həm də bizim sahibkarlar istifadə edə bilərlər. Macarıstan və Türkiyə sahibkarları üçün 190 milyon, Qazaxıstan və Macarıstan sahibkarları üçün 80 milyon, Özbəkistan-Macarıstan əməkdaşlığı üçün daha 80 milyon, Macarıstan-Azərbaycan əməkdaşlığı üçün 80 milyon və Macarıstan-Qırğızıstan əməkdaşlığı üçün 27 milyon dollarlıq kredit xətti açılıb. Biz Türk Şurasının Sənaye və Ticarət Palatası ilə fəal əməkdaşlıq edirik. Beləliklə, bu mənbələrdən istifadə edilsə, gələcəkdə biz bu məbləğin əvəzini çıxa biləcəyik.

Hörmətli cənab prezidentlər. Bizim ölkələrimiz arasında coğrafi məsafə kifayət qədər böyükdür. Buna görə də bizim vətəndaşların öz aralarında ünsiyyət saxlaması xüsusilə vacibdir. Hazırda Türk Şurasının üzvü olan ölkələrdən gəlmiş tələbələrə Macarıstan hökuməti 725 təqaüd verir. Qazaxıstanlı tələbələrə 250 təqaüd, azərbaycanlı tələbələrə 200 təqaüd, türkiyəli tələbələrə 150 təqaüd, özbəkistanlı tələbələrə 75 təqaüd və qırğızıstanlı 30 təqaüd veririk. Hörmətli xanımlar və cənablar, biz bu rəqəmləri daha da artırmağa hazırıq.

İcazənizlə, hazırda Avropa İttifaqında baş verənlər barədə bir neçə kəlmə demək istərdim. Hazırda Avropa İttifaqında yeni təsisatlar yaradılır. Bu yaxınlarda parlament seçilib. Hazırda komitələrə üzvlər seçilir. Bütün üzv ölkələr komitələrə öz nümayəndələrini göndərirlər, onların qarşısında ciddi vəzifələr durur. İndi Macarıstan bu Avropa qurumunda macarların da portfel alması, Avropa İttifaqının genişlənməsi və mehriban qonşuluq siyasəti uğrunda mübarizə aparır. Bizim şansımız pis deyil, lakin bu, çox kəskin mübarizədir. Əgər biz həmin portfelə yiyələnə bilsək, onda Azərbaycanla daha sıx əməkdaşlıq edəcəyik, Türkiyənin üzvlüyü barəsində müəyyən addımlar ata biləcəyik və bu istiqamətdə irəliləməyə kömək etməyə şad olarıq. İcazə verin, Brexit haqqında da bir neçə söz deyim. Mən Türk Şurasının diqqətini buna cəlb etmək istəyirəm. Hələlik heç kəs heç nəyi dəqiq bilmir. Lakin mən hesab edirəm ki, britaniyalılar bu ayın sonunda Avropa İttifaqından çıxacaqlar. İndiyə qədər Britaniya müəssisələri və həmin müəssisələrlə Türk Şurasının üzvü olan ölkələr arasında əlaqələr Avropa İttifaqının oyun qaydaları ilə nizamlanırdı. İndi isə britaniyalılar Avropa İttifaqını tərk edəcəklər. Onlar Avropa İttifaqının ümumi ticarət siyasətindən imtina edəcəklər. Buna görə də onlar hər kəslə ayrı-ayrılıqda yeni sazişlər bağlayacaqlar. Əlbəttə, Macarıstanla saziş Britaniya ilə Avropa İttifaqının qaydaları əsasında bağlanacaq, amma sizin halda bu, belə olmayacaq. Buna görə Türk Şurasına qabaqcadan fikirləşməyi və artıq indi Böyük Britaniya ilə Azərbaycan, Böyük Britaniya ilə Qazaxıstan və digər dövlətlər arasında yeni ticarət sazişləri barədə britaniyalılarla danışıqlara başlamağı təklif edirəm. Çünki bu, əvvəl belə deyildi. Mən bu yeni imkanlara hazırlaşmağı təklif edirəm və gəlin, bu məsələni də əlaqələndirək.

Hörmətli cənab Prezident Əliyev, dəvət üçün Sizə təşəkkür edirəm. Çox şadam ki, Sizin tədbirdə iştirak edirəm.