Ermənilərin alçaqlığını sənədlərlə sübut edən kitab

  
  
Mart ayının 10-da görkəmli dövlət xadimi, tarix elmləri doktoru, professor Əli Həsənovun 60 yaşı tamam olur. Görkəmli alim, dəyərli dövlət adamı Ə.Həsənov barədə məqaləni təqdim edirik:
 
Hörmətli professor Əli Həsənovu görmək, onu yaxından tanımaq mənə nəsib olmayıb. Onun kitabını oxuduğum zaman şəxsən tanışlığımın olmamasından dolayı özümü şanssız hiss etdim. Çünki bu kitab məni yazıçı olaraq tamamilə fərqli bir dünyaya apardı.

Ermənilərin alçaqlığına fərqli tərəfdən işıq tutan bu kitabla tanışlığım təqribən bir-iki ay əvvələ təsadüf edir. Kitab 2017-ci ildə Bakıda Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin ictimai-siyasi məsələlər üzrə keçmiş köməkçisi Əli Həsənov tərəfindən səkkiz dildə yayımlanmışdır. Alim və yazıçı olaraq bu kitab mənim diqqətimi çəkdi. Onsuz da, kitabın "Azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə və soyqırımı siyasətinin mərhələləri” kimi adlandırılması onun məzmunu haqqında oxuculara ipucu verir. Azərbaycan dilində, türkcə, rusca, ingiliscə, fransızca, ərəbcə və Çin dilində yazılan 395 səhifədən ibarət kitab mənim axtardığım mövzular haqqında idi. Kitabı birnəfəsə bitirdim. Mövzu ilə bağlı yüzlərlə kitab oxumuş, dörd kitab yazmış, yeddi kitabı da Azərbaycan dilindən türkcəyə tərcümə etmişdim. Amma deməliyəm ki, bu kitabda mənim də görmədiyim sənəd, xəritə və şəkillər var idi. 

Aradabir xəritə və şəkillərə yenidən baxır, nəzərdə tutulan ərazinin coğrafiyasını düşünür, əvvəlki biliklərimi yeniləyirdim. Çünki İstanbul Universiteti Sosial Elmlər İnstitutu "Türk Respublikalarında iş problemləri və sənaye münasibətləri” ixtisasında Turan Yazqan ilə bu cür sənədləri yetəri qədər araşdırmaq şansım olmuşdu. Xüsusilə ermənilər tərəfindən işğal edilən Şuşa və Ağdamın əvvəlki və yeni şəkillərinə diqqətlə nəzər saldım. Təəccübləndiyim məqam isə kitabda e.ə II əsrdən başlayaraq müasir dövrə qədər həmin ərazilərin siyasi xəritələrinin yer alması idi. Həmin xəritələrə nəzər salan təsvir olunmuş ərazilərdə hansı millətin yaşamış olduğunu rahat şəkildə söyləyə bilər. Türklərin həmin ərazilərdə qədimdən məskən saldığını göstərən bu vacib xəritələri heyranlıqla nəzərdən keçirdim.

Təbaşirli kağızda çap edildiyi və qalın cildləndiyi üçün bir az ağır olsa da,  kitabdan istifadə etmək üçün bir neçə gün əlimdə daşıdım. Bir gün tarix müəllimi dostum (Ayşə Bayat) kitaba baxmaq üçün məndən icazə istədi. Bir az oxuduqdan sonra üzümə mənalı şəkildə baxmağından anladım ki, kitabı məndən istəyəcək. Ürəyimdə "İnşallah, istəməz!” dedim. Çünki bu kitabı əsla başqasına verməzdim. Qorxduğum başıma gəldi və Ayşə xanım kitabı məndən istədi. Nə deyəcəyimi bilmədim. Elə həmin anda ağlıma bir şey gəldi. Bu kitabın Türkiyədə satışda olmadığını bilirdim, amma Azərbaycandan ala bilərdik. Gülümsədim. Ayşə müəllim kitabı verəcəyimi fikirləşərək sevinmişdi. "Bu kitab bəzi yazılarımda mənə istinad olacaq. Ona görə bunu sənə verə bilmərəm, amma sənin üçün Azərbaycandan gətirə bilərəm”, – dedim. Təklifimi bir az soyuq qarşılasa da, qəbul etdi. Dərhal professor Əli Həsənova məktub yazaraq dostum üçün kitab istədim. 

Gün keçdikcə Ayşə xanım səbirsizləşirdi. Məktubun göndərilməsindən təxminən bir ay keçmişdi, amma kitab hələ də gəlməmişdi. Məcburən öz kitabımı Ayşə xanıma verdim, amma çox diqqətli şəkildə istifadə edəcəyinə dair ondan söz verməsini xahiş etdim. Digər tərəfdən, məktubun Əli bəyə çatmadığını düşünürdüm. Yeni məktub yazmağı fikirləşdiyim bir gün poçtdan zəng gəldi və karqomun olduğu deyildi. Həmin dəqiqə: "Karqom kitabdırmı?” – soruşdum. Poçtalyon isə böyük bir qutu gəldiyini, kitab olduğunu zənn etmədiyini deyəndə əhvalım pozuldu. Çünki gözlədiyim kitabın yenə gəlmədiyini düşünmüşdüm.

Qutunu almaq üçün poçta getdim. Şəxsiyyət vəsiqəsi yoxlanışından sonra depodan gətirilən qutunun üstündə Azərbaycan əlifbası ilə yazılan yazını görən zaman həyəcanlandım. Poçtalyon müvafiq prosesləri yerinə yetirərkən mən qutunu açaraq içindəkilərin kitab olduğunu görən kimi çox sevindim. Mən bir kitab istəmişdim, Əli Həsənov isə bir qutu kitab göndərmişdi. Dərhal Ayşə müəllimə zəng edib, bir qutu kitab gəldiyinin müjdəsini verdim. Qutunun içində 20-25 ədəd kitab var idi. Aradan 10 dəqiqə keçməmişdi ki, Ayşə müəllimin kolleqaları olan dörd tarix müəllimi mənə zəng edərək kitab istədilər. Bəli, bu kitabları tarix müəllimlərinə çatdırmalıydım. 

Kitabları tarix müəllimlərinə, məktəb direktorlarına, Təhsil Nazirliyinə verdim. İndi əlimdə heç kitab qalmamasına baxmayaraq, hələ də kitabdan istəyənlər var. Xüsusilə universitet müəllimləri, yazıçılar, jurnalistlər və tarix müəllimləri kitabı təkidlə istəyirlər. Daha bir qutu kitab göndərilməsi ilə bağlı xəbər alınca, bu xəbəri kitabı istəyənlərlə paylaşdım. Həqiqətən, kitabı istəyənlər onun qiymətini biləcək insanlardır. Çünki bu kitabda çox vacib məlumatlar var: Qarabağın Azərbaycan torpağı olduğunu bildirən BMT Təhlükəsizlik Şurasının 822, 853,874, 884 saylı qərarlarının tam mətni burada yer alırdı. Bu qərarların tam mətninin kitabda olması vacib idi. Çünki onların tam mətnini tapmaq çox çətindir. Vaxtında bu qərarların məzmununu nə qədər axtardığımı xatırlayınca, kitabın önəmi gözümdə daha da böyüdü. Ayşə müəllim də kitabın nə qədər çox əhəmiyyətinin olduğunu bildirərək: "Mətin bəy, biz tarix müəllimlərinin bu cür sənədlərə çox ehtiyacı olur. Təəssüf ki, hər zaman belə kitabları əldə edə bilmək imkanımız olmur. Bizə kömək etdiyiniz üçün sizə, belə bir kitab yazmağı düşündüyü və pulsuz bizə göndərdiyi üçün professor Əli Həsənova təşəkkür edirəm” , – dedi. 

Kitab verdiyim Ataşehir Təhsil Mərkəzinin müdiri Orxan Kuzu kitabı nəzərdən keçirərək, Giresunlu olduğunu, öz kəndlərində belə ermənilərin türkləri öldürdüyünü dedi. "Bu cür işlərə ehtiyacımız var. Üzərində işləyəcəyim işlərdə bu kitabı qaynaq olaraq göstərəcəyəm”, – dedi. 

Kitab verdiyim bütün insanlardan eyni sözləri eşitmək, həqiqətən, məni şad etdi. Mən də hər kəs adından hörmətli professor Əli Həsənova təşəkkür edirəm. 

Yazdığı bu kitabla ermənilərin həqiqi üzünü bütün dünyaya göstərmiş oldu. Professor Əli bəyə hörmətlərimizi bildirir və yeni kitablarını gözləyirik. 
 
Mətin Yıldırım
sosioloq, yazıçı (Türkiyə)
 
Türk dilindən uyğunlaşdıran: Rəvan Həsənəliyev