Azərbaycanda dağ- mədən sənayesi potensialı olduqca yüksək qiymətləndirilir

Dağ-mədən sənayesinin inkişaf etdirilməsi konkret amillərdən ciddi şəkildə asılıdır. Bu amillərdən biri olan kadr hazırlığı məsələsini diqqətdən kənarda saxlamaq olmaz. Postsovet dövründə bu sahədə hazırlanan kadrlara bir o qədər də ehtiyac olmadı və müxtəlif təhsil ocaqlarının yetişdirdikləri kadrların səviyyəsi heç kimi maraqlandırmırdı. İndi isə vəziyyət dəyişib. Bu gün belə kadrlara ehtiyac var. Bu fikir artıq öz təsdiqini tapmaqdadır. Belə ki, artıq inkişaf etməkdə olan dağ-mədən sənayesi müasir texnika və texnologiyaları mənimsəmiş kadrlar tələb edir. Bu sahənin problemləri və həll edilməsi yollarına növbəti süjetdə toxunulub.

Mütəxəssislər Azərbaycanda dağ- mədən sənayesi potensialını olduqca yüksək qiymətləndirirlər. Bura filiz və qeyri- filiz yataqları daxildir. Əlavə olaraq termal sularımızı da qeyd etmək yerinə düşərdi. Çünki, bu sular da dağ- mədən sənayesinə aiddir. Bu gün ölkədə bu sahədə bir neçə karxanalar, 700-dən çox kəşf edilmiş yataqlar var.

Azər Şükürov- "Azinterpartlayış" MMC-nin direktoru: “Bu gün sement zavodları dağ mədənlə fəaliyyət göstərir, digərləri var ki, onları saymaqla bitmək olmaz. Hətta İmişli Şəkər Zavodunun belə əhəng mədəni var ki, o da istehsal komponentinin bir hissəsidir”.

Ekspertlər deyir ki, hər bir sahənin çatışmazlıqları olduğu kimi dağ- mədən sənayesinin də problemləri istisna deyil. Ən böyük çətinliklərdən biri isə bu sahədə mütəxəssis azlığıdır.

Azər Şükürov- "Azinterpartlayış" MMC-nin direktoru: “Texnologiya gətirmək, vəsait tapmaq problem deyil. Bu gün hətta texniki peşə məktəbləri yoxdur. Dağ- mədən texnikası bir az spesifik texnikadır, bu texnikaları işlədən mütəxəssis yoxdur. Məcburən xaricdən mütəxəssislər cəlb edilir. Amma ən azı üç ay müddətində bizim üçün iki yerli kadr hazırlanması şərtilə dəvət edilir. Bu kadrların da ən azından orta texniki peşə təhsili olmalıdır. Praktika üçün bu vacibdir. Yaxşı olardı ki, dağ- mədən şirkətləri universitetdə bu sahədə təhsil alan tələbələrə qayğı göstərsinlər.

Müsahib dağ- mədən sahəsində layihə və ya elmi institutların olmadığına diqqəti çəkərək qeyd edir ki, bu sahədə problemlərin aradan qaldırılması üçün hər hansı komitənin yaradılmasına ehtiyac var.

Azər Şükürov- "Azinterpartlayış" MMC-nin direktoru: “Bu gün Azərbaycanda dağ- mədən sahəsində potensial var, işləyir bu sahə, amma pərakəndə şəkildə. Bu tam mərkəzi formada idarə olunsa yaxşı olardı. Bildiyiniz kimi bu gün neft sahəsinə hər hansı xarici investor maliyyə yatırmağa hazırdır. Çünki, bu sahənin qarantı - dövlət şirkəti var. Azərbaycanda dağ- mədən sənayesinə xaricdən investisiya qoyulmur. Tək Gədəbəy Qızıl mədənidir, o da Azərbaycana bir örnək oldu. İlk dəfə olaraq Gədəbəy Qızıl Mədəni sayəsində xeyli iş yeri açıldı. Bunun arxasınca Daşkəsəndə qızıl zavodu tikildi.

Bu arada, Azərbaycanın 51%, xarici şirkətin 49% pay sahibi olduğu Gədəbəy Qızıl Mədənində 500-ə yaxın işçi çalışır. Mədən ötən il Azərbaycan brendi ilə 60 min unsiya qızılı dünya bazarlarına çıxarıb. Bu il istehsal gücünü artırmaq niyyətində olan zavod dağlarda geoloji kəşfiyyat işləri aparmaqla yanaşı, qızıl və mislə zəngin filizin əldə olunması üçün şaxtalardan istifadə edir. İlkin olaraq, dərinliyi 1 kilometr, uzunluğu isə 800 metr olan şaxtadan bu günədək 200 ton filiz çıxarılaraq emal edilib.

Rövşən Kazimov –koordinator: "Biz hər iki zavoddan aldığımız məhlulları göndəririk elektroliz zavoduna, ordan isə qızıl külçələr alınır. Əldə olunan külçələr doremetal adlı külçələrdir ki, təxminən onlarında tərkibi 70-80% qızıl metalı təşkil edir. Biz bu külçələri xaricə göndəririk və orda qızıl külçələr tam saflaşdırıldıqdan sonra Aurum brendi adı altında satışa çıxarırıq".

Hazırda Azərbaycanda dağ- mədən sənayesi sahəsində əsasən filiz, əlvan daşlar -əlvan və nəcib, o cümlədən qiymətli metallara maraq göstərilir. Bu gün qarşıda duran əsas məsələ qeyd olunan yataqların rentabelli şəkildə istismar edilməsi, hasilatın artırılması, geoloji kəşfiyyat işlərinin genişləndirilməsi, Azərbaycanda ehtiyatları hələ öyrənilməmiş digər yataqlarda kəşfiyyat işlərinin aparılması və istismara cəlb edilməsidir. Mütəxəssislər deyir ki, qeyd edilənlərin tam şəkildə reallaşdırılması Azərbaycanda yeni iqtisadi sıçrayışın əsasını təşkil edə bilər.

Xəyalə Mürsəl