ƏFQAN GÖLÜ

Sovet qoşunlarını 9 il 35 gün özündə saxlayan və 1989-cu ilin 15 fevralında başa çatan Əfqanıstan bataqlığının udduğu canlar bu gün də davam edir.Rəsmi adı “xoşməramlı missiya” və ya “beynəlxalq borcun” yerinə yetirliməsi olsa da Qızıl Ordunun düşdüyü bu tələnin əsil adı “20-ci əsrin fəlakəti”dir. Çünki hamının-hamıya qarşı apardığı savaşın dəqiq ideologiyasını, həqiqi məqsədini bu gün də heç kəs aydınlıqla ifadə edə bilmir.

 Ağırtaxta Leonid İliçi 1979 cu ildə belə hərəkət etməyə nə vadar etmişdi?İlk ağıla gələn budur ki,dünyada kommunizm ideologiyasının yayılması və xalqların vahid bir sovet bayrağı altına yığılması xülyası belə avantüranın əsası ola bilərdi.Axı buna qədər sərhədlərindən min kilometrlərlə uzaqlarda-Vyetnam torpaqlarında ordunu heç bir ali məqsəd olmadan qan gölündən keçirmiş imperiya rəhbərliyi növbəti geosiyasi poliqona da oxşar niyyətlə gedə bilərdi.Lakin tarixi faktlar sübut edir ki,əfqan tələsi Qərbin məharətlə düzənlədiyi provokasiyası,şişidilmiş təhlükələrə dair informasiya məkanını dolduran xəbərləri və SSRİ-nin çöküşünü doğuran mühüm bir anqlosaks proqramı idi.

 Bunu sübut edən yetərli sənədlər artıq ictimai dövriyyədədir və məxfi qrif altından çıxarılıb.Məsələn,indi bəllidir ki,ötən əsrin 70-ci illərində kommunist tiraniyasına qarşı təklif olunan ən yaxşı layihələrindən biri onun içərisində ateizmdən əzilmiş fundamentalist dini baxış daşıyıcılarını rejimin üzərinə qaldırmaq idi və belə əbədi müharibənin ən yaxşı aləti müsəlmanlar ola bilərdi.Amerikanın o vaxtkı rəhbəri Cimmi Karterə əfsənəvi strateq Bzejinski tərəfindən təklif olunan doktrina öncədən britaniyalı kəşfiyyatçı və şərqşünas Bernard Luis vasitəsilə hər iki ingilis dövlətinin rəsmilərinin masası üzərinə qoyulmuşdu.Təsadüfi deyil ki,sabiq təhlükəsizlik müşaviri bunu “əla ideya” adlandırmış və gələcək toqquşmaların dərinləşdilirilməsi üçün Əfqanıstandakı dini mücahidlərdən ölüm eskadronları yaratmağa qərar vermişdilər.Nəticədə hələ iki qlobal hökmran dövlətin əfqan döyüşlərindən əvvəl Sovetlərin cənub sərhədləri real təhlükə ilə üz-üzə qalmışdı.Sonralar Qərbin maliyyə,silah və real hərbi təlimlərlə gücləndirdiyi Hikmətyar ordusu Orta Asiyadakı din qardaşlarını “bir gün işğalçı rus hakimiyyətindən” təmizləyəcəyini bəyan etmişdi.

Nəzərə alınsa ki,Amudəryadan zəif bir keçidlə ayrılan əfqan torpaqları istənilən vaxt taciklər,özbəkləri və digər xalqları öz qanlı vuruşlarına çəkə bilərdilər.

İslam dünyası ilə üz-üzə gəlməmək üçün Kabilə atılan sovet ordusu isə əsil cəhənnəmə vəsiqə almışdılar.Əhalisinin 95 faizinin savadsız olduğu bir kütlə orta əsrlərin feodal geriliyini və quldarlıq ənənələrini saxlamaqda davam edirdi.Belə cəngəllik mühitində Konstitusion hakimiyyət qurmaq,Nəcibullanın idarəçiliyini möhkəmləndirmək və bölünmüş düşmən tayfaları vahid mərkəzi rəhbərliyə tabe etdrmək ağlasığmaz vəzifə idi.

Bununla belə duşmanlar və mücahid qüvvələri ilə ölüm-dirim savaşında olan sovet ordusu məktəblər tikməyə,xəstəxanalar açmağa,yollar çəkməyə və sənaye infrastrukturu yaratmağa, həmçinin,nizami hərbi qüvvələr formalaşdırmağa qərar verir.İldə 2 milyard dollardan çox büdcə vəsaitini yeyən və əsil iqtisadi iflasa səbəb olan yeni Əfqanıstan quruculuğu işə düşür.Rəqib cinahda da milyonlarla vəsait Pakistana qaçmış Aminə və tərəfdarlarına əsirgənmir,minlərlə islam yaraqlısı təlim düşərgələrində yadelli işğalçılarla vuruşa hazırlanır.Hazırkı Taliblərin əsası da o vaxt qoyulur və bu işə təkcə ingilis imperiyaları deyil,Səudiyyə və digər ərəb dövlətləri də yaxından hamilik edir.

 Əlbəttə, xoşbəxt sovet xalqının firavanlığını bir kimsə poza bilməzdi.Bir tərəfdə Olimpiada hazırlıqları,Universiada təntənələri və beynəlmiləlçi ideolgiyanın eyforyiası,o biri tərəfdə isə evlərlə gələn tabutlar,qırılan talelər,məhv edilən ömürlər və boşalan kisələri gizlətmək qeyri-mümkün idi.Amerikalılar isə “Rembo” kinoepopeyası ilə gələcək superqəhrəmanlarının idealını formalaşdırırdılar.

Brejnyev öyünməyə vaxt tapmadı,Andropovun heç gözü açılmadı,Çernenko təzəcə əfqanların savadlı nəslindən,sovet ali məktəblərində yetişən yeni millətdən və Əfqanıstan torpaqlarına gəlmiş sülhdən danışırdı ki,onu da əcəl zəngi yaxaladı.Nəhayət, Qorbaçıov və Reyqan razılaşması işə düşəndə 40-cı ordunun 9 il ərzində Əzrayılla döyüşünün ağır və məşəqqətli nəticələri ortada idi.Qətlə yetirlmiş yüz minlərlə puştun,özbək,tacik və digər binəvaların üzərinə 15 min də sovet döyüşçüsü əlavə olunmuş,50 mindən artıq hərbi əlil Vətəninə dönüş üçün yola çıxmışdı.Sonralar, o insanlar unudularaq gərəksiz tullantılara çevriləcək,sovet ordusunun çöküşünə təsir göstərəcək və hərbçi peşəsinin ictimai sevgidən,nifrətə yuvarlanmasına səbəb olacaqdı.

İndi 11 ildir ki,Amerika dövləti koalisiya qoşunları ilə birgə keçmişdəki sovet əsgərlərin vuruşduğu dağların,qayaların və dərələrin qaranlıq kabusunun pəncəsi altınadıdır.Xərclənən milyardlar ilk yüzlüyə yaxınlaşır və belə pullarla onlarla orta inkişaf etmiş ölkə qurmaq olardı.Kabula Qərbin nüvə silahını yerləşdirmək,Çinə və İrana o torpaqlar üzərindən nəzarət etmək planı növbəti dəfə iflasa uğradı.Marionet Karzay hakimiyyəti ölkəsinin üçdə birinə nəzarət edə bilmir.Əhalinin yarısına qədəri Kalaşnikov silahını əldə edib.Bir az imkanlıları isə Stingerlərə sahibdilər.Xalqın üçdə-ikisi yoxsulluq girdabında boğulur, iqtisadiyyat adına tiryək,həşiş və digər qiymətli narkotik plantasiyaların becərilməsi işi kütləviləşməkdə davam edir və Avropa tibbi klinikaları 80 faizə qədər ehtiyacını buradan ödəyir.

 Günəş də torpaqda məzlumların üstünə düşmür.Üç imperiyanı çökdürmüş Hindikuş dağlarının yüksəkliyi yüz illərdi ki,insan övladlarının başını göylərə deyil,torpağın altına soxur və cansız bədənlərdən yeni təpələr ucaldır.Qanla suvarılan məmləkəti bu il tərk edən növbəti “Sparta ordusu” isə arxasında ümidsizlik,vəhşət və qaranlıq qoyaraq evlərinə dönür.

 ƏFQAN gölü dünyanın ən məhsuldar və bolsulu hövzələri sırasındadır! Quruması heç vaxt gözlənilməyən cəsəd dənizi!

Milli Məclisin deputatı,
Zahid Oruc