DEVRİMÇİ QADIN

Viktoriya Nulandın adı Ukrayna hadisələrindən sonra keçmiş sovet məkanında xof və böyük maraqla dolaşmağa başladı. Məsələ təkcə Maydan inqilabçılarını Departamentdən instruktaj etməkdə deyildi,çünki ona qədər bu işi avropalı emissarlar çox ustalıqla həyata keçirirdilər.Xanim diplomat kişi siyasilərin leksionundan daha kəskin bir dillə Qərbin bir çox dairələrini cəhənnəmə yola salır və Ukraynanın gələcək iqtidarının komanda tərkibinə dair son direktivlərini bəyan edirdi.O,bunu elə bir zəhm və arxayınlıqla həyat keçirmişdi ki,sonralar Nulandın rus kəşfıyyatı tərəfindən ictimailəşən konspirativ tapşırıqları bir tərəfdə qalmışdı,hamı onun köməkçisi olduğu dövlət katibindən də daha irəliyə gedən cəsarətinə heyrət etməli olmuşdu.

İndi tam məsuliyyətlə demək olar ki,keçmiş sovet məkanında bu qadının qeyri-rəsmi kultu və ya kabusu dolaşmaqdadır. Əcəba,Nulandın növbəti söyüşünün ünvanı kim olacaq?Axı bu sadəcə rusun Ana kəlməsi üzərində qurduğu “milli dil”dən daha böyük mənaya və nəticəyə malikdir.Gələcəkdə ortadan götürülən başqa dövlət başçısının “yağlı mükafat”la yola salınması az qala “Karfagen dağılmalıdır” tarixi hökmünü verən sərkərdələrin deyib-etdiklərinə bənzəyir.

Bu fikri gücləndirən onlarla arqument sırasına erməni politoloq Jirayr Libaridyanın açıqlamaları da az təsir göstərməyib.Etiraf etmək lazımdır ki,sözügedən şəxs dövlət idarəetmə təcrübəsinə və malik olduğu məxfi informasiya kütləsinə görə ciddi bir simada qəbul edilir.O,bu günlərdə “siyasi təyyarədən Nuland tərəfindən salınan 1-ci şəxs Levon ter Petrosyan olub” deməklə Yanukoviçin devrilməsindəki xarici amilləri daha da gücləndirib,üstəlik,belə fikrə diqqəti çəkib ki,Ermənistanda keçmiş hakimiyyətin əleyhinə qurulan xalq etirazları təbii proses olmaqdan daha çox Amerikanın o vaxtkı səfiri Piter Tomsonun müxalif partiya rəhbərlərinə bilavasitə başçılıq etməsi və Ağ Evin o dövrdəki Qafqaz siyasəti ilə əlaqədar olub.
Gəlin əvvəlcə aydınlaşdıraq ki,Viktoriya Nulandın müəmmalı personası və ya siyasi tərcümeyi-halı harada formalaşıb,o, permanent hökumət dəyişilikləri bacarığına hansı məkanlarda topladığı təcrübə ilə yiyələnib?

SSRİ dağılandan sonrakı 25 il ərzində xanım diplomat əvvəlcə Moskvada səfirlikdə çalışıb və az keçmiş bu region üzrə o zamanlar Birləşmiş Ştataların əsas strategiyasını yönləndirən Strob Talbotun komandasında yer alıb.Etibarlı məlumatlara görə O,əsli nəcabəti ilə Rusiya imperiyasının şinelindən çıxan mühacirlərə mənsubdur və cavabdehlik daşıdığı geniş məkana az qala genetik və ruhi bir yaxınlıqla bələddir.NATO kimi mühüm bir qurumun hansı formatda Rusiya ilə münasibət qurması məsələsi 90-cı illərdə aktuallaşanda daha yeni Marşal doktrinası hazırlamağa ehtiyac qalmadı və Nulandın zəkasının məhsulu olan birgə Şura meydana çıxdı.

Bəs Libaridyanın iddiası nə ilə bağlıdır?Bu hər beynəlxalq tendensiyadan bəhrələnmək xislətinə sahib olan erməniçilikdən irəli gələn bir siyasi gedişdir,yoxsa həqiqətən də o illər Cənubi Qafqazda qurulan arxitektura 90-cı illərin liderlərini istefaya göndərməyi tələb etdiyindən keçmiş erməni prezident də narıncı inqilabın ilk qurbanlarından olub?

Xüsusi qeyd etməyə dəyər ki,Petrosyan Rusiya maraqlarına tam cavab verən bir xətti izləyirdi və təsadüfi deyil ki,ona görə də şimal qonşumuzun hərtərəfli himayəsi altında idi.Lakin O,bir alim kimi dərk edirdi ki,müharibəni hərbi cəhətdən udsa da daxili sosial-iqtisadi böhran onun iqtidarını sarsıdır və beynəlxalq təzyiqləri artırır.Üstəlik,Dağlıq Qarabağın coğrafi cəhətdən ələ keçirilməsi avtomatik olaraq onu siyasi və hüquqi baxımdan rəsmiləşdirməyə imkan vermirdi.Belə bir vaxtda güzəştlər qaçılmaz olsa da Qərb ağıllı,lakin gücsüz və resurslarını xeyli tükətmiş birinə deyil,tamam başqa bir fiqura üstünlük verməyə başlamışdı.

Libaridyan iddia edir ki,erməni hakimiyyəti içində Qarabağ məsələsinə görə dərin parçalanma mövcud olduğundan Baş nazir Koçaryanın personası gələcək dövr üçün çoxları tərəfindən nəzərdən keçirilməyə başlamışdı.Lakin belə çıxır ki,sonralar güllə-baran edilən yüksək çinli erməni dövlət xadimləri Qərbin güzəşt planını yerinə yetirdiklərinə görə rəsmi Moskva tərəfindən cəzalandırılıblar.Axı Petrosyana-hələ sovetlər zamanında “Qarabağ” Komitəsinə daxil olan və birinci savaşı qazanan liderə məxsus olan tarixi kəlam heç kəsin yadından çıxmayıb.O,demişdi ki,indi imtina etdiyimiz şərtləri vaxt gələcək ki,yalvarıb geri qaytara bilməyəcəyik.Bu sözlə də O,öz siyasi qəbrini qazmışdı.

Başqa tərəfdən Rusiyaya sərfəli fiqur Amerikanın arzulamadığı birisi olmalıydı.Məntiqlə axı Petrosyan nədə Qərbə sərf etmirdi ki, onu Yanukoviçin indiki taleyi ilə prezidentlikdən yola salmışdılar?Mülahizə yürüdərkən Ermənistana “Azadlığa dəstək aktı” çərçivəsində edilən yardımları da nəzərə almaq lazımdır.Belə bir mənzərə-həm Rusiyanın,həm də Birləşmiş Ştatların eyni vaxtda milli azadlıq hərəkatı liderini siyasi səhnədən uzaqlaşdırmaq planı bəlkə razılaşdırılmış oyunun tərkib hissəsi olub?

Libaridyan qeyd edir ki,o vaxtlar Qərb regionu təhlil etməyə dərin zəka sahibləri tapmırdı və Nuland buradakı zəif araşdırmaçı kəşfiyyatçıların fitvası ilə hərəkət etməyə məcbur olub.Guya elə bir şəxs siyasi olimpə qaldırılmalı idi ki,Amerikaya borclu olsun və onu idarə edə bilsinlər.

Bütün hallarda belə bir qənaət hasil olur ki,Rusiyadan qoparılmağa çalışan dövlətlərin hamısında inqilabi ssenarilər işə salınıb və sosial konfliktlər stimullaşdırılıb,müxalif zümrəyə maddi yardımlar göstərilib.Əgər elədirsə,Koçaryanın gəlişindən Birləşmiş Ştatlar nə qazandı?

Bir sözlə,xanım Nuland yenə də iş başındadır.Onun triumfu və ya məğlubiyyəti hələ ki,Amerikanın deyil,Ukrayna və digər ölkələrin taleyində özünü qabarıq göstərir.Bir aforizmdə deyildiyi kimi,azadlıq ağacı zaman-zaman vətənpərvərlərin və tiranların qanı ilə suvarılmalıdır ki,yaxşı boy atsın və bəhrəsini versin.O,hansı barı gətirəcək,bax bu artıq ikinci söhbətdir!

Milli Məclisin deputatı,
Zahid Oruc