NEFT YAXŞIDIR, VİZA PİS?

Avropa Birliyinin Vilnüs sammiti Azərbaycan üçün viza qanunvericliyinin sadələşdirilməsi ilə tarixiləşdi,lakin 2013-cü ilin 29 noyabrından keçən 152 gün ərzində qoca Qərbin geniş açılan qapılarını və deklarativ qonaqpərvərliyini yaşamaq hələ ki,vətəndaşlarımıza müyəssər olmayıb.10 il ərzində ölkələri Rusiyadan qoparmaq üçün həyata keçirilən müxtəlif proqramların əsas hədəfinin geopolotika olduğu heç kəsə sirr deyildi.”Şərq tərəfdaşlığı” adı ilə möhürlənib dövriyyəyə çıxarılan sənədin əsas strategiyası keçmiş sovet dövlətlərindən daha altısını ÖZ nüfuz dairəsinə qatmağa yönəlmişdi.Azərbaycan,Gürcüstan,Ermənistan,Ukrayna,Moldova və Belarusun malik olduğu iqtisadi-siyasi çəki Avropanın 17 trilyon avroluq Ümumi Daxili Məhsul bazarında həlledici dəyişikliklər etməyə deyil,ilk növbədə,yeni xammal bazarı,təbii resurslar və gələcək təhlükəsizliyə qarantiyalar baxımından düzgün müəyyənləşmişdi.Ona görə Birliyi tank və toplarla deyil,maliyyə və iqtisadi silahlarla beynəlxalq münasibətlər sistemini formalaşdıran həlledici oyunçu sayanlar tamamilə haqlıdırlar.

Lakin növbəti Marşall planı bu dəfə uğursuzluğa düçar oldu.Ukraynaya assosiativ üzvlük yolunda vaxtından əvvəl yandırılmış işıq 46 milyonluq bir dövlətin siyasi varlığını təhlükəyə atdı.Buna qədər isə Gürcüstan 26 avqustda savaş meydanında güclü hərb maşını ilə təkbətək buraxılmışdı.Bu artıq ikinci itki idi.Ötən əsrin ortalarında-konkret desək,2-ci dünya müharibəsindən sonra ziyan çəkmiş ölkələrə 1948-ci ildən həyata keçirilən maliyyə və humanitar yardımlarla müqayisədə bu dəfəki Qərb doktrinası “zəif kömək-güclü istismar prinsipi” üzərində qurulduğundan iflas etməyə mhkum idi.Corc Marşalın ideya varisləri acgözlüyün, amiranəliyin və avropalı kultunu digər sort millətlərdən yuxarı tutmağın hesabını verməli oldular.
Azərbaycanla imzalanmış viza sazişi Rusiya ilə Ukrayna ərtafındakı müharibənin fonunda az qala “ölümsüzlük eliksiri” sayıla bilərdi.Bu akt vasitəsilə bizi etibarlı partnyoru kimi tanıdığını bəyan edən avrokomissar Ştefan Fule bütün söz-söhbətlərə son qoyulacağına ümid bəsləyirdi. Guya,müsəlman ölkələrinə qarşı etibarsızlığın göstərildiyi,islam inanclı vətəndaşlların timsalında xristian dünyasının potensial təhlükə gördüyü haqda iddiaıar arxivə göndəlirdi.Tərəflər bir–birini qarşılıqlı tərif atəşinə tutaraq indiyədək həyata keçirilmiş tədbirlərdən məmnuniyyət ifadə edir,səmimi əməkdaşlıqdan razılıqlarını bildirirdilər.

Ölkə Parlamenti fevralın 14-də viza razılaşmasını böyük entuziazmla ratifikasiya etdi.Bununla da Uca Bayrağında avropalaşmanı simvollaşdıran siyasi mütəfəkkirlərimizin ruhuna dualar oxundu ki,nəhayət,Fətəli Xanın nəvələri firəng torpağına daha rahat qədəm qoya biləcəklər.Axı hüquqi aktın hər bir müddəası da bu ümidin əsassız olmadığını göstərirdi.Əhalinin bir sıra kateqoriyalı qrupları-konkret deyilsə,Birlik ölkələrindən hər hansı birinin vətəndaşı ilə rəsmi nikah müqaviləsi olanlar vizanın alınması zamanı bir çox tələblərdən azad olunur,diplomatik pasport daşıyıcıları-hər iki tərəfin idarəetmə elitası və onların yaxın ailə üzvləri üçün daha uzun müddətli icazə haqqı tanınır,tələbələrə və geniş təhsil kontingentinə müxtəlif şərtlərin yumşaldılması fonunda Lomonosovcasına öz həyatlarının basilica arzularını-ünlü Universitetlərdə oxumaq imkanı tanınırdı.Ən nəhaəyət,Avropa Birliyi bizdən qazanmaqda maraqlı olmadığını göstərmək üçün hamının bildiyi 60 avroluq rüsum məbləğini az qala ikiqat azaldaraq 35 avroya çatdırırdı.

Əlbəttə ki,heç bir ödəniş etməməkdən söhbət yalnız o zaman gedərdi ki,Azərbaycan Birliyin tamhüquqlu üzvü olsun.Bu arzuya isə son 60 il ərzində çata bilməyən qardaş Türkiyənin müqabilində bel bağlamaq,Amerika rəhbərinin müsəlman dünyası üçün prezidentlik etdiyini düşünmək qədər sadəlövlük olardı.

Przezident vədinə və imzasına sadiq qalaraq,Ukraynanın aqibəti fonunda heç bir ehtiyatlılıq və tərəddüd keçirmədən viza sazişini martın 7 də imzaladı.Bununla biz Avropaya daha da yaxın olduq.Bütün siyasi azadlıqlar və insan haqlarının tələbləri fonunda vətəndaşlarımızın yalnız dövlətdən küsən və mühacir statusuna iddia edən hissəsi deyil,hər bir kateqoriyası üçün Qərbə gedən yol genişləndirildi.Amma…Ərdoğan demiş,siyasət ammalarla yapılmaz,lakin dünya elə bu sözün üzərində qərar tutub idarə olunur.

Az qala iki aydır ki,bütün readmissya sazişlərinin də imzalanmasından faydalanan insanlarımızın sevincini görmək hələ ki,mümkün olmayıb.Yenə Qərb ölkələrinin səfirlikləri qarşısında növbələr,formal sovet sənədçiliyi, sərt bürokrtatizm və böyük zaman itkisi yaşanmaqda davam edir. Adamların qafasında çoxlu baryerlər quran Avropa ilə müqayisədə onların bu gün savaş apardığı Rusiyaya nəinki vizasız gediş-gəliş,o cümlədən, vətəndaşlıq təklifi daha cazibədar görünür.Azərbaycandan hər addımda öhdəliklərini yerinə yetirməyi tələb edən Birliyin səfirlik binaları insanlar üçün “Pandora yeşiyi”nə çevrilib.Sarsılan ümidlər,dərin xəyal qırıqlığı avropapərəstlərin bir andaca yolunu kəsir.Əlbəttə,xüsusi privilegiyalara malik olan,cəmi iki saata beş illik viza alan və hava alanına heç bir diplomatik toxunulmazlıq immuniteti olmasa da səfirliklərin çətiri altında gedən şəxslər istisna olmaq şərtilə..

Biz Avropadan bunumu gözləyirdik?Onlar 6 ölkəni “yaxın qonşuluq” siyasətinin içinə salıblar.Qonşu beləmi olur?Nədən insanların Asiyaya və Amerikaya deyil,Avropaya gedən yolu belə dar və maneələrlə doludur?Yoxsa,Qərb üçün Azərbaycan sadəcə neft anbarı,xammal ölkəsidir?Onda sovet keçmişi üçün xiffət keçirənləri niyə qınayırıq?Axı o adamlar istədikləri vaxt şanlı Kremli yoluxa ,ideya rəhbərlərinin mavzoleyinə gül-çiçək dəstələri qoya bilirdilər.Məgər demokratiyanın banilərini Strasburqda,yaxud Brüsseldə ziyarət etmək pismi olardı?Əgər belədirsə,onda Azərbaycanın məşhur sovet inqilabçısı Mirbəşir Qasımovun öz bolşevik silahdaşlarına göndərdiyi atəşli teleqramı 100 illik bir fərqlə təzədən vurmaq olmazmı?O rəhmətlik belə demişdi:”bİz sizə neft kaçay-kaçay,siz də bizə inqilab”!Qərbin iri zavod və hərbi maşınları Bakı nefti ilə hərəkətə gələ bilər,lakin Azərbaycan vətəndaşı Avropaya yaramır. Onlar yalnız inqilab ixrac edə bilirlər.Budur,bizə çıxarılan əsas hökm!

Bu yandan da dövlətin yüksək görəvli şəxslərindən biri olan hörmətli Novruz Məmmədovun son açqlaması viza ümidsizliyinin üzərinə daha ağır bir sual əlavə etdi.Sən demə,Avropa Birliyi assosiativ sazişin imzalanması üçün bizdən ərazi bötüövlüyü prinsipini irəli sürməməyi tələb edirmiş.İndi siz deyin,bu gün Rusiya ilə yasaqlar və təcridetmə dili ilə danışan Qərbin ölkəmizlə davranışları müqabilində sanksiya tətbiq etməyə kimin haqqı daha çoxdur?Cavablarınızı “yolumuz hayanadır” sualına Nərimanov,yaxud Rəsulzadəcəsinə verilmiş tarixi qərarlarla tutuşdurmağı da unutmayın!

Milli Məclisin deputatı,
Zahid Oruc