Riçard Morninqstara Açıq məktub

ABŞ-ın Azərbaycandakı  fövqaladə

 və səlahiyyətli    səfiri cənab Riçard Morninqstara

                                          Açıq məktub

Cənab səfir!

Uzun illərdir Azərbaycanın ərazi bütövlüyü  pozulmuş, müəyyən hissəsi erməni işğalçıları  tərəfindən zəbt edilmiş, atəşkəsin olmasına baxmayaraq ermənilər hər gün iri çaplı silahlardan  bu sazişi pozur,  BMT-nin isə beynəlxalq həyasızlığa səbr nümayiş etdirməsi məndə bir Azərbaycan vətəndaşı kimi  ikrah hissi yaradır. 

Beynəlxalq hüquqda ərazi dedikdə dövlətin suverenliyi  altında ona mənsub olan və həmin ərazi üzərində hökmranlığını həyata keçirən məkan - ərazi başa düşülür. Dövlətin ərazisinin ona mənsubluğu və üzərində hökmranlığı  aşağıdakı  əsas əlamətləri ilə ölçülür.

Dövlət hakimiyyəti ərazisində olan bütün fiziki və hüquqi şəxslərdən fərqli olaraq üstün səlahiyyətlərə malikdir; Dövlət ona mənsub olan ərazidən  zorla məhrum edilə bilməz, onun sərhədi pozulmaz və toxunulmazdır;Dövlətin ərazisi daxilində (həddində) digər dövlətin hakimiyyəti istisnadır, buna yol verilə bilməz;Dövlətin torpağı və təbii sərvətləri digər dövlət tərəfindən istifadə edilə  bilməz .(Əgər  həmin əraziyə suveren hüququ olan dövlətin razılığı olmazsa)

Qeyd etdiklərim BMT-nin Baş Assambleyasının qətnaməsində öz əksini tapsa da,  Ermənistan tərəfi Azərbaycana məxsus lakin,  işğal olunmuş suveren ərazisində  yeraltı və yerüstü sərvətləri xeyli müddətdir ki, talayır.  BMT və diplomatik rütbəli personalar isə yenə susur, müstəsna, yeraltı sərvətlərimizin daşınması hallarını himayə edirlər. Beynəlxalq səviyyədə qınaq yoxdursa, deməli razılıq  və havadarlıq var.

Hörmətli səfir!

Beynəlxalq hüququn XIX əsrin ortalarından bəri təsdiq olunmuş və artıq hamılıqla tanınmış konsepsiyası var. Həmin nəzəriyyəyə görə dövlət sərhədi ona məxsus olan əşya deyil, hakimiyyətin siyasi təşkilatı  kimi fəaliyyət göstərdiyi  fəzasının həddidir.

Tarixə bir az da nəzər yetirsək, indiki Yerevan İrəvan  xanlığı kimi Azərbaycan xanlıqlarına aid olmuşdur və bütöv Azərbaycanın siyasi xəritəsində yer tutmuşdu. İndi isə “Yersiz gəldi, yerli qaç”, böyük dövlətlərə güvənərək addım atır və artıq həmin ərazini “özününküləşdirib”.

Siz, ABŞ-ın Azərbaycandakı fövqaladə və səlahiyyətli səfiri kimi ölkəmizə gəlməmişdən öncə mədəni dəyərlərimizə, milli ideologiyamıza və hissiyatımıza toxuna bilən hallar barədə yəqin ki, məlumatınız olub.

Məni, səfirin fəaliyyətində olan bəzi addımlar narahat edir. İnsan hüquqlarının kütləvi şəkildə pozulması  hallarına göz yumulur, lakin müəyyən  fərdlərin müdafiəsinə qalxır, bəzən də avtoritar  mövqe tutur. Amma Qarabağ münaqişəsi  mövqeyi bəlli olmayan diplomatların və  ATƏT-in bitərəfli, şübhəli missiyası, beynəlxalq hüququn prinsiplərinə hörmətsizliyi nəticəsində, bu gün də həllini tapmır,nələr çəkdiyimizi bir Aləmlərin Rəbbi bilir. Bu zavallı cocuqların, qocaların,  evsiz, eşiksizlərin axı, nə günahı?!  Niyə aqressiyaya  göz yumulur?

Bismarkın  çox gözəl bir aforizmini  xatırlatmaq istərdim:

“Harınlamış dayçanı da ram etmək mümkündür. Əgər istək olarsa!”

Bunu bir az improvizə etsək - əgər istək olarsa  arxalı köpəyi də qorxutmaq olar,  artıq onun yerini göstərməyin sizcə vaxtı yetişməyibmi? İşğalçı ölkəyə niyə bu qədər havadarlıq edilir?

Azərbaycanda müxalifətlə iqtidar arasında qarşılıqlı anlaşmanın olmaması və yaxud qeyri - siyasi gedişlərin də səbəbkarı böyük dövlətlərin ölkəmizdəki özəl maraqlarıdır – desəm yanılmaram ki,?! Azərbaycanda sabitliyin olması onları az maraqlandırır. Bu da  səviyyəli korrupsiyadır.

Azərbaycan vətəndaşlarının ABŞ səfirliyinin yanından piyada keçmək və yaxud  maşınla istifadə imkanlarına məhdudiyyətlər qoyulub. Anlamaq çətindir.  Bu qədər “ehtiyatlı olmaq” nədən doğur, yoxsa Azərbaycan xalqının qonaqpərvərliyinə şübhələr var? Niyə sadə insanlar  öz yaşadığı şəhərində  istədiyi yol ilə hərəkət edə bilməsin? Bu, insan hüquqlarının pozulması deyilmi?

Avropanın insan hüquqları üzrə komissarı  da Ukraynaya səfər edə bilir, amma Qarabağdan didərgin düşmüş 1mln-a yaxın çətin həyat şəraitində yaşayan insanlar unudulur.  ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri də tez-tez Bakıdan İrəvana yollanırlar. Əgər Amerika kimi nəhəng, Ceffersonun - demokratiyanın atasının vətəndaşı olduğu bir dövlətin Azərbaycandakı səfirinin zərrə qədər inamı varsa ki, çalışmalar hər şeyi məcrasına  yönəldəcək, bu başqa məsələ. Şəxsən Azərbaycan vətəndaşlarının, politoloqlarının daha inamı tükənib. Bütün bunlar qaydasız bir siyasi oyuna bənzəyir. Əgər Amerika istəsəydi münaqişə çoxdan həll olunar,  Azərbaycanın suveren hüququ çoxdan bərpa olunardı. Amma istək yoxdur.

Beynəlxalq hüququn  “Dövlətlərin suveren bərabərliyi  prinsipi” var. Bu prinsip BMT nizamnaməsinin 2-ci maddəsində öz əksini birbaşa tapır və özündə mühüm bir kriteriyanı ehtiva edir:  Hər bir dövlət tam suverenliyə malikdir, iqtisadi və siyasi  sistemini sərbəst və maneəsiz olaraq özü müəyyən edir. Heç bir dövlət digər bir dövlətin suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə qəsd edə bilməz. Amma qəsd olub, cəza olmayanda insanların şüuru deformasiyaya uğrayır. Təxminən 3 mln əhalisi olan  (onun da 1 mln-u kənarda yaşayır) Ermənistan Azərbaycanın müəyyən ərazisini necə zəbt, işğal edə bilər? Azərbaycan ordusu payi-piyada  Ermənistanın üzərinə getsə qısa müddət ərzində  ölkə siyasi xəritədən silinər. Azərbaycan artıq 1991-ci ilin ordusuna, cəbbəxanasına və  iqtisadiyyatına görə də  20 il bundan əvvəlki respublika deyil. Şübhəm yoxdur ki,  siz də mənimlə razısınız. Onda özünüzə sual edin: - Azərbaycan niyə öz gücünə arxalanıb  ərazi bütövlüyünün bərpasını istəmir? Cavabını ölkə prezidenti  cənab İlham Əliyev dəfələrlə verib: “Biz işğal olunmuş torpaqlarımızı  Beynəlxalq hüququn prinsipləri çərçivəsində  həllinin tərəfdarıyıq....” Azərbaycan Beynəlxalq hüququn prinsiplərinə 20 ildən çoxdur ki, hörmətlə yanaşır, amma digər dövlətlər, hətta BMT-nin TŞ-nın daimi üzvləri də buna əməl etmirlər. Onda ATƏT-in tez-tez Bakı-İrəvan, İrəvan-Bakıya gedib gəlməsinə nə hacət? BMT-nin nizamnaməsində  beynəlxalq ixtilafa  gətirib çıxara biləcək  halların qarşısını  öncədən almaq üçün “mavi dəbilqəlilər”  preventiv tədbirlər görməyə borcludurlar... Məncə, BMT və ATƏT özünü  artıq çoxdan xərcləyib. 1874-cü ildə fəaliyyəti dayanmış “Fəhlələrin Beynəlxalq Yoldaşlıq” təşkilatı  və Bakıdakı  “jeklər”  kimi.  Çünki, BMT və ATƏT faktiki olaraq mövcud olsa da  “de yure” fəaliyyət göstərmir. Bunları sizə söyləməyi özümə borc bildim.            

Sizə tam səmimi hörmətlə Şəmsəddin Əliyev  Hüquqşünas

Tel:   (+994 50 215 05 51)

Bakı şəhəri,   10 fevral 2014-cü il