İosif Stalinin oğlanlarının təzadlı  taleyi - "Bir feldmarşalı leytenanta dəyişmərəm"

İkinci dünya müharibəsinin qəhrəmanlarından sayılan diktaror İosif Stalin Cuqaşvilinin oğlanlarının taleyi  çox təzadlı olmuşdur. Birinci  oğlu  Yakov Cuqaşvili   Sovet ordusunda  göstərdiyi xidmət nəticəsində Baş leytenant  vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir. İkinci dünya müharibəsinin başlamasından sonra döyüş bölgəsinə getmiş və burada topçu olaraq döyüşmüşdür. 1941-ci ilin yay aylarında baş vermiş Smolensk müharibəsi zamanı Yakov almanlara əsir düşmüşdür. Berlin şəhəri yaxınlığında yerləşən Zaksenhauzen həbs düşərgəsinə gətirilən Yakov Cuqaşvili düşərgədən qaçmaq istəyərkən elektirik tellərinə toxunaraq həlak olmuşdur. Bu Stalinin böyük oğlu Yakov Cuqaşvilinin rəsmi bioqrafiyasıdır.Yakov Cuqaşvilinin  əsir düşməsi dünyada populiyar  hadisələrdən biridir.

        Əsir Yakov Berlinşəhəri yaxınlığında yerləşən Zaksenhauzen həbs düşərgəsinə saxlanılan zaman almanlar Yakovu Stalinqrad döyüşü zamanı sovet ordusuna əsir düşmüş Feldmarşal Fredrik Paulus ilə dəyişdirmək istəmələri və Stalin tərəfindən bu təklifə müxtəlif cavablar verdiyi barədə fikirlər səslənsə də həmin cavablardan ən məhşuru: Oğlum olsa belə bir feldmarşalı leytenanta dəyişmərəm cavabıdır. Digər bir cavab kimi isə əlinidə təkcə Yakov yox onun kimi milyonlarla oğlum var. Ya onlarıda Yakov ilə birlikdə azad edərsiniz, yada oğlum onlarla eyni taleni paylaşar.

Daha bir versiyay görə Adolf Hitler sovet əsirliyində olan bacısı oğlu Leo Raubalı Yakov ilə dəyişdirmək istəmiş, ancaq bu təklif də Stalin tərəfdinən rədd edilmişdir.Faciə ilə bitən bu hadisədən Diktator  öz şəxsiyyətinin ideallaşdırılması üçün yaxşıca yararlanmışdır.

Kazan şəhərinin mərkəzində  yerləşən  və müsəlman və xristiyanların  dəfn edildiyi Arsk qəbristanlığında Stalinin ikinci oğlu hərbi təyyarəçi general-leytenat Vasili Cuqaşvilinin  məzarı olması mənə maraqlı gəldi. Məlum oldu ki, Stalinin ikinci oğlu  Vasili İosifoviç Cuqaşvilinin də   taleyi təzadlı olmuşdur. 21 mart 1920-ci ildə Rusiyanın paytaxtı Moskva şəhərində anadan olan V.Cuqaşvilidə taleyin hökmü ilə hərbi təyyarəçi olub. Onun kısa zamanda hərbi karyeranın yüksək zirvəsinə qalxmasında təbii ki atası SSRİ-nin Birinci Katibi İosif   Stalinin oğlu olması boyük rol oynamışdır. O,  əvvəlcə Kaçin Hərbi Aviasiya Məktəbini, sonra isə Hərbi Hava Qüvvələri  Akademiyasını bitirmişdir. 1941-ci ildə Vasily Stalin - Hava qüvvələri Baş İdarəsinin 2-ci şöbəsinin inspektor-pilotu olmuş sonra Qırmızı Ordu Hava Qüvvələri Müfəttişliyinin rəhbəri təyin edilmişdir.  1942-ci ildə 22 yaşındakən V.İ. Stalinə polkovnik  hərbi rütbəsi verilmişdir. 1943-cü ilin yanvarında Hava qüvvələri Müfəttişliyi dağıldığı üçün polkovnik Stalin  bir müddət vəzifədən uzaqlaşdırılmışdır.1945-ci ildə  Belarus Cəbhəsinə komandiri təyin edilmişdir. 1946-cı ildə general-mayor , 1949-cu ildə isə  general-leytenant hərbi rütbəsi verilmişdir.  Bu dönəmlərdə atası İosif Stalin hələ də,  SSRİ kominist Partiyasının birinci katibi idi. Lakin Stalinin ölümü və  Nikita Xruşovun hakimiyyəti gəlişi  general-leytenant  Vasili Stalin üçün düşərli olmadı. Bir növü Stalinin vaxtı ilə Xuruşovun şəxsiyyətinin alçatmaları onun oğlunun taleyində mənfi rol oynadı. Xuruşov dönəmində 1953-cü ildə  Hərbi xidmət keçmə haqqında əsasnamənin  59-cu maddəsinin "e" paraqrafı daxilində Silahlı Qüvvələrdən hərbi formaları və mükafatlardan məhrumetmə cəzasına məhkum edildi  1953-cü ilin mart ayının sonunda həbs olunub. Lefortovada və sonra Vasiliev adına Vladimir həbsxanasında saxlanılır.1960-cı ilin aprelində hərbi rütbələr və mükafatlar qaytarılması ilə həbsxanadan azad edildi. 1960-cı ilin iyun ayında yenidən "ölkənin rəhbərliyinin sərt tənqid" etdiyi üçün həbs edilib. 1961-ci ilin yazında Kazana sürgün edildi.Vasiliy İosifoviç Stalin 19 mart 1962-ci il  tarixində Kazanda, Arsk qəbiristanlığında dəfn edildi.

Lakin ən maraqlısı odur ki, gürcü xalqı ilə  gürcü olmaqdan başqa heç bir bağlılığı olmayan Vasili Cuqaşvilinin məzarı  Kazandan Gürcüstana  köçürülüb. Lakin müstəqillik əldə etməyimizdən otuz ilə yaxın vaxt keçsədə hələ də cümhuriyyət fəadailərimizin qəbirləri hərəsi bir ölkədə.

21 oktaybr 2018-ci il

Kazan şəhəri,