Sona xanım Vəliyeva və müasir Azərbaycan ədəbiyyatı

Sona xanım Vəliyeva müasir Azərbaycan ədəbiyyatında nadir yaradıcılıqüslubu ilə seçilən, poetik düşüncələrini lirik-fəlsəfi biçimdə oxucuyla bölüşdürməyi bacaran şairələrdəndir

Özünəməxsus deyim tərzi, xalq dilinə və poeziyasına yaradıcılıqla yanaşmaq, Vətənə və insani dəyərlərə olan tükənməz məhəbbətini aydın və şəffaf mövqedən poetik dildə ustalıqla təsvir etmək şairənin ədəbialəmindəki nadir üslubunu ortaya qoymuşdur

Bu yaxınlarda filologiyaelmləri üzrə fəlsəfə doktoru, “Kaspi” qəzetinin rəhbəri, azərbaycançılıq ideologiyası sahəsində bir neçə kitabın və çoxsaylı məqalələrin müəllifi olan Sona xanım Vəliyevanın daha bir kitabı işıq üzü görüb. Müəllifin əsərləri arasında arxadan əvvəlinci yerlərdə sıralanan “Arazbari” kitabında Vətən sevgisi və vətəndaşlıq mövqeyi, torpaq həsrəti, milli hisslərimizin, duyğularımızın, adət-ənənələrimizin, gündəlik həyatımızda rastlaşdığımız hadisələrin qeyri-adi yozumu, ən başlıcası isə Uca Tanrıya və Onun yaratdığı insana, təbiət gözəlliklərinə irfani eşq insan qəlbini riqqətə gətirir. “Vətən deyib yola varan”, “Ruhum yollar ayrıcında”, “Ay qaragilə” və “Mən Tanrının yol adamı” bölümlərindən ibarət olan kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. Kitabda yer alan “Ata evim”, “Salam ata”, “Sərçələrin yurd sevgisi”, “Sökülən evlər, ömürlər, xatirələr” adlı şeirlərin hər biri oxucu gözlərinin önünüdəsanki həsrətlə gözlədiyi efir əsərindən maraqlı epizodları canlandırır. Müəllifin qələmə aldığı şeirlərdə ata ocağı ilə yanaşı, Azərbaycanın darda olan hər bir guşəsi üçün, Arazın o tayı, söndürülməkdə olan Qarabağ ocağı, eləcə də paytaxt Bakıda sökülən evlər üçün eyni hüznlə ağı deyilir.Bu kitab şairənin keçdiyi çətin və şərəfli ömür yoluna əbədi bir nur çiləmişdir. Vətənə, ayrı-ayrı müqəddəs yerlərimizə, ömür-gün yoldaşına, övladlarına həsr etdiyi şeirlərini oxuyanda istər - istəməz Vətəninə, ailəsinə, övladlarına qırılmaz tellərlə bağlı olan, insan düşüncəsində yalnız yaxşı əməl axtaran zərif və mübariz azərbaycanlı qadınının müdrik obrazını görürsən

Şairə xanım özünəməxsus yaradıcılıq üslubu, dəqiq, bəzən həddən ziyadə həlim, bəzənsə kəskin və sərt ifadə tərzi ilə seçildiyi kimi orjinal hərəkətləri ilə də aydın mövqe nümayiş etdirir. Müsahibələrinin birində məlum olur ki, onun iş otağındakı portretlərdən biri də Azərbaycan ədəbiyyatının parlaq simalarından sayılan Cəlil Məmmədquluzadəyə məxsusdur. Bəli, C Məmədquluzadəyə ehtiram Azərbaycan ədəbiyyatına olan sönməz bir rəğbətin nümunəsidir

Milli varlığımız, dini paklığımız, mənəvi dəyərlərimiz Sona xanımın özündə və sözündə tükənməz bir sevgi ilə vəhdət daşıyır. Təhlillər göstərir ki, hər bir görkəmli ədəbi simanı yaradıcılığa dartan mühüm səbəblər olur. Bu təyinatlı araşdırmalar ortaya çıxarır ki, haqqında bəhs etdiyimiz şairənin yaradıcılıq eşqini və ictimai fəallığını daxilindən qaynayan Vətən sevgisi və ülvi hislər yaratmışdır. Bütün bu duyğu və hislər şairəni zirvəsi ağ qarlı dağlardan qaynayan çeşmə kimi coşdurmuşdur. Yaradıcılığa orta məktəb yaşlarından başlayan Sona xanımın müsahibələrinin birinə belə bir sərlövhə seçilmişdir: “Şeirimdəki qonşu oğlan da, məktubunu gizli oxumağa yer axtardığım adam da... həyat yoldaşımdır”. Bu büllur kimi təmiz adla yaşamaq, ərənlər kimi mübariz olmaq, Vətən və dövlət naminə çalışmaqla bu günümüz üçün də, sabahımıza da nümunələr sırasında olan Sona Vəliyevanın paklıq simasıdır. Şairə xatirələrinin birində deyir: ““Pioner” qəzetində “Hardan başlanır Vətən” mövzusunda inşa müsabiqəsində iştirak etmək üçün sinfimizdə inşa yazan uşaqların hamısı “Sovetlər mənim böyük vətənimdir”, “Vətən sərhəddən başlayır” kimi ifadələr işlətmişdilər, mən yazmışdım ki, Vətən mənim yaşadığım evimizdən, həyətimizdən və hər gün altında oynadığım tut ağacından başlayır”. Bəli, el-obasını, böyüdüyü həyəti, budağından yıxıldığı, kölgəsində sərinlədiyi, odununda qalanan ocaqda qızındığı, atlasıyla bəzəndiyi, tutqurusuna yapışan qum dənəciyinin dişləri arasında xırçıldamasından belə ləzzət ala bilməyən şəxs “Vətən daşı” ola bilməz. Şairənin şeir yaradıcılığından kiçik bir nümunə

Gözümmü,ağlımmı,qəlbimmi,haqlı

Bu yaşımda nə dəyişim, nə danım

Dünyanı ağ-qara görmək üçün mən

Gərək əlifbadan başlayım, canım

Mən layla eşitdim çəhrayı rəngdə

Mən öyüd eşitdim çəhrayı rəngdə

Üzümdə göz yaşım möcüzə, Vallah

Görsən, inanmazsan - çəhrayı rəngdə

Şairə xanıma Vətənizim və elimiz, ədəbiyyatımızın inkişafı naminə daha böyük yaradıcılıq uğurları arzusu ilə məlumat verə bilərik ki, Sona Vəliyevanın indiyə qədər işıq üzü görmüş “Azərbaycançılıq milli ideologiya və və ədəbi-estetik təlim kimi”, “Milli dövlətçilik hərəkatının yüksəlişi və Xalq Cümhuriyyəti dövründə Azərbaycançılıq ideyası” elmi-publisistik və “Çəhrayı rəngli dünyam” şeirlər kitabı oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdır.

http://www.daniznews.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=1468

Sabir Şahtaxtı

AzərTAc-ın və AzTV-nin

İrandakı nümayəndəsi

Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru