Valerian Vladimiroviç Bezobrazov kimdir?

12:28 / 11.10.2018

Nazim Nəsrəddinov

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi

Mətbuat tariximizdə V.V.Bezobrazovun adı tez-tez hallanır.

Görkəmli mətbuat tarixçisi Ağarəfi Zeynalov onu tədqiqatçılara və ictimai fikir tariximizi öyrənənlərə Saltıkov-Şedrinin lisey yoldaşı kimi təqdim edir. Burada yanlışlığa yol verilmşdir. Məşhur rus yazıçısının lisey yoldaşı sonralar iqtisadçı -akademik kimi məşhurlaşan Bezorazovdur-Vladimir Pavloviç Bezobrazov(1828-1889)

Fəaliyyəti ilə tanıdığımız Bezobrazov isə Sankt-Peterburq Universitetində şərqşünaslıq ixtisası üzrə təhsil almış VALERİAN VLADİMİROVİÇ Bezobrazovdur.(1834-1891,dekabr).
O, əslən Saratov quberniyasındandır. Universiteti bitirəndən sonra Mostarda, İstanbulda və Təbrizdə Rusiya dövlətinin konsulu işləmiş, XIX əsrin 1878-ci ildə Təbrizdən Tiflisə ezam olunmuş, Zaqafqaziyanın ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etmişdir.
O, bir müddət Bakı Bəy Komissiyasının sədri olmuş, senzor vəzifəsində işləmiş, 1891-ci illərin əvvəllərində Vladiqafqazda "TERSKİYE VEDOMOSTİ" qəzetində redaktorluq etmişdir. Ömrünü də elə bu vəzifədə başa vurmuşdur.
V.V.Vezobrazov türk dilini bu dilə düşünə biləcək dərəcədə yaxşı bilirdi. 

O,1885-ci ildə Tiflisdə "Baramaçılıq barəsində" adlı bir kitabı Avropa dillərinin birindən Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. Onun Ziya qəzetinin (1879,yanvar-1884, iyun) 1880-ci ilin əvvəllərində çıxan 5 nömrəsi haqqında yazdığı geniş həcmi təqrizi (rəyi) "Kavkaz" qəzetində mətbuat tariximiz haqqında geniş müzakirəyə səbəb olmuşdur.
V.V.Bezobrazovun bu yazısı bir sıra ziddiyyətlərlə doludur. O, "Ziya"nın redaktoru Səid Ünsizadəni (1825-1905) rus dilini yaxşı bilmədiyini yazır, bəzi terminlərin qəzetdə düzgün işlətmədiyindən söz açır, başqa sözlə, o vaxtlar türk dünyasına maarifçilik yolunu göstərən mətbu orqanın təsisçisinə və imtiyaz sahibinə yol göstərməyə cəhd edirdi.
V.V.Bezobrazovun bu yazısı türk və rusdilli ziyalıları ona cavab verməyə məcbur etdi. Onlar Səid Ünsizadənin müdafiəsinə qalxdılar. Bu cəhətdən görkəmli tatar ziyalısı, özünün ilk türkdilli yazılarını "Ziya"da dərc etdirən İsmayıl bəy Qaspralı daha fəal idi. O, Tiflisdə "Ziya" mətbəəsində çap etdirdiyi "TONĞUC" (1881) jurnalındakı proqram xarakterli yazısında Səid əfəndi Ünsizadənin xidmətləri çox yüksək qiymətləndirilmişdir.

V.V.Bezobrazov 1891-ci il dekabrın əvvəllərində qulağının dibindən zühur edən şişdən ölmüşdür. Onun bezdirib Azərbaycandan didərgin saldığı Səid Əfəndi Qnsizadə isə 1890-cı ildən  örünün sonunadək-1905-ci ilin ortalarınadək İstanbulda geniş maarifçilik fəaliyyətini uğurla davam etdirmiş, burada Quranın türk dilində təfsirini yazmışdır.

 

Mənfəətdən xali olmadığı üçün V.V.Bezobrazovun diplomatik fəaliyyətinin ilk illərinə aid olan bir məktubu oxucuların mühakiməsinə təqdim edirik.

Письмо старшин мостарской православной общины и архимандрита И. Памучины Е. П. Ковалевскому с выражением благодарности за назначение консулом в Мостар В. В. Безобразова

23 апреля 1860 г. Мостар

Ваше превосходительство!

С овим нашим препонизним писмом усучуемо ее вашему превосходителству покорнейше молити да бисте вы благоизволшш од стране народа православног изявити велику благодарност негову величеству великому и всемилостивейшему императору и государу Александру Николаевичу за учинену велику милост православному народу пославши мечу нас своего заступника консула вриедного и почитания достойног господина Валериана Владимировича Безобразова.

Ни една милост за ови бедный в угнетений народ ние тако могла велика бита како што ова што нам е всемилостивейпшй дар учинио: ер одкад е мечу нас дошао ови господин консул, коега смо толико времена жельно чекали. Православный народ у целой Херцеговини много е оживео и од турские неправда оддахнуо. Праведно казати можемо, да е он велики бранитель православнога народа, кои смо до сада трпили, и трпимо непрестана зла и неправде од Турака. А сада слава всевишнему, ови народ има велику подпору и надежду у овога нашег бранителя господина консула.

За овлику непроценену милост, благодаримо всепресветлейшему и великому императору кои се ние заборавио за ови бедный народ, кои у срдцу и души кликче: Живио наш единоверный дар Александр Николаевич.

Не сумнямо, да чe мочи наши неприятельи гледати овог великог бранителя православног (коего прославля и почитуе мало и велико) него да чe свакояке лажи употреблявати и измишляти против нега, како бы га ода лечили од све велике народне любави; али уздамо се у велику милост пресветлаго императора, да че негово величество суставити мечу нама овога великога бранителя православнога народа за пуно и много година.

У осталом усучуемо се назвати вашего превосходителства покорнейше слуге, имаючи у вама велику надежду.

Председательи православног обштества, у Мостару

Иоанникий Памучина,

архимандрит

Вуко Шотрич

Чорчие Белобрк

Иово Ристич

Милинко Оборина

Христо Шола

Еван Шотрич

Чуро Додер

АВПР, ф. ГА V-A2, д. 610, л. 187-188. Подлинник, л. 189-190. — Пер. на рус. яз., современный подлиннику.


Etiket:

Strategiya.az

Xəbərlər
20.07.2022

Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi

20.07.2022

Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib

20.07.2022

İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb

20.07.2022

Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb

20.07.2022

Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov

20.07.2022

"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi

20.07.2022

Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub

16.07.2022

Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib

16.07.2022

Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb

16.07.2022

Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb

16.07.2022

Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var

16.07.2022

Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb

14.07.2022

İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM

14.07.2022

Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il

14.07.2022

Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı

14.07.2022

FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür

14.07.2022

Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb

14.07.2022

Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub

14.07.2022

Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı

13.07.2022

Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub

13.07.2022

Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir

13.07.2022

Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır

13.07.2022

Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür

12.07.2022

Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib

12.07.2022

Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?

12.07.2022

Azərbaycan nefti ucuzlaşıb

12.07.2022

Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq

12.07.2022

Tovuz döyüşlərindən iki il ötür

12.07.2022

Bakının mərkəzində partlayış baş verib

12.07.2022

Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər

12.07.2022

Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro

11.07.2022

Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub 

11.07.2022

Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY

11.07.2022

FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb

11.07.2022

Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib

11.07.2022

Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib

09.07.2022

Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov

09.07.2022

Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub

09.07.2022

DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub

09.07.2022

Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub

09.07.2022

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib

09.07.2022

Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb

09.07.2022

Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib

09.07.2022

XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib

09.07.2022

Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir

08.07.2022

Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM