Osmanlı türkcəsi-alman-fransız atalar sözləri lüğəti

09:15 / 08.11.2018

Nazim Nəsrəddinov

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi

Vyana.1865-ci il.

Neçə bir neçə  ildir ki, bu kitabın cazibəsindəyəm.

 Bu cazibədar kitab 1865-ci ildə Şərqə böyük marağı olan Vyanada (Wien) nəşr edilib. Yəqin ki, babalarımızın masaüstü kitabı olub.

Əsərin dili adından göründüyü kimi Osmanlı türkcəsindədir.

Kitabın Roma rəqəmləri ilə ayrıca səhifələnən vərəqlərində türk dilində müqəddimə verimişdir.

 
Kitabda diqqətimi özünə cəlb edən  buradakı ata sözləri oldu.180 səhifəlik kitabın 156 səhifəsi atalar sözləridir.

Əslində bu kitabın bu hissəsi üçdilli atalar sözləri  lüğətidir.

Kitabın oxucuya baxan tərəfinin  birinci sütununda  atalar sözü  türk dilində  ərəb əlifbası ilə  yazılmşdır.Onun sağındakı sütunda türkdilli atalar sözləriü latın qrafikasıilə verilmişdir. Sağdakı vərəqin birinci sütununda atalar sözlərinin  alman, onun sağında isə fransız dilinə tərcüməsi verilmişdir.Beləliklə, bir qoşa səhifədə  yerləşdirilən atalar sözlərinin üçdilli lüğəti oxuculara təqdim olunmuşdur.

Kitabın 20 səhifəsində ikidilli təcümə lüğəti yerləşdirilmişdir.

Kitabdakı  atalar sözlərinin çoxunu  XIX əsrin 70-ci və 90-cı illərində dünyaya gələn babam Rəsuldan,nənəm Güləndamdan  dəfələrlə eşitmişəm.

 Yeri gəlmişkən onu da  deyim ki, mən həmişə XIX əsrin görkəmli  Azərbaycan şairi Seyid Əzim Şirvaninin şagirdi olan babam Rəsul kişi ilə fəxr etdiyimi   söyləyirəm.  Rəsul babam mənə sözün altını da öyrədirdi,üstünü də.

Mənim nüktələrimin, eləcə də bəzi söz oyunlarımın çoxunun müəllifi, yol göstərəni  babam Rəsul kişidir.

Dili öyrətmək üçün insanlara doğru yol göstərmək lazımdır. Səhv danışanın səhvini ona   anlatmaq gərəkdir.Lakin bu iş səbrlə,təmkinlə görülməlidir.

Öyrətmə prosesində  lağ, məsxərə yolverilməz hərəkətdir.

Ata və babalarımız sözü  bizlərə elə deyib ki, nə şiş yanıb,nə də kabab.

Ata və babalarımız insanlara  doğru söz  söyləməyin vacibliyini başa sala biliblər.

Ata  və babalarımızın sözlərinə söz calamaq olmur.

Ata və baba sözlərimiz  calaqsız,bəzəksiz-düzəksiz  sözlərimizdir.

           ***

Kitabdan bir neçə deyimləri  oxuculara təqdim edirəm.

Avropanı dolaşan ata sözləri-Zurubi-emsali-osmaniyeler
                                         WIen-1865

 

Ədəbli ədəbsizdən ədəb öyrənər.

Adam iqrarından, heyvan yollarından.

Adam yanılmaq ilə mərifətli olur.

Ər olan ətməyin taşdan çıxarar.

Dilini zəbt edən başını qurtarar.

Dəli odur ki, bir düşdüyü çuxura bir daha düşər.

Dəli odur ki,kəndi söylər, kəndi eşidər.

Dəli dəlini sevər, danişmənd (ağıllı-N.N. )   danişməndi sevər.

Döymə qapıyı,  döyərlər qapını.

Dəyirman dönər, amma suyu nərədən.

Dənizdə balıq nəzər olmaz.

Dikəndən (tikandan-N.N.)  gül bitər,  güldən dikan.

Dil adamı bican edər.

Dil qılıncdan çox öldürər.

Dil- kəmigi yoxdur, amma  kəmigi  qırar.

Dəlinin  yürəgi ağzındadır, ağıllının dili yürəgindədir.

Dost min isə azdır, düşmən bir isə çoxdur.

Dosta çox varan aşki surət görər.

Dostluya toqun keç, füqəraya saqın keç.

Dişinin ağrıdığı yerə dil toxunur.

Ruzigara tökülən yüzünə tökülür.

Zəhmətsiz bal yeyilməz.

Rahat istəyən adam saqır, kor, dilsiz olmalı.

Zaman ilə  və saman ilə müşmişələr irişürlər.

Zəman səman (var-dövlət-N.N.) satar.

Zəmana uymaq gərək.

Zənginə mal verən  dənizə  su gətirər.

Sərt sirkə kəndi qabına zərər edər.

Sərçədən qorhan darı əkməz.

Sərşədə ötmək (oxumaq,cəh-cəh vurmaq-N.N.)  yox, nərəsi çox.

Tez gedən tez yorulur.

Quru yananda yaş da yanır.

El ayıbın söyləyən sənin ayıbını da söylər.



Strategiya.az

Xəbərlər
20.07.2022

Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi

20.07.2022

Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib

20.07.2022

İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb

20.07.2022

Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb

20.07.2022

Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov

20.07.2022

"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi

20.07.2022

Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub

16.07.2022

Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib

16.07.2022

Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb

16.07.2022

Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb

16.07.2022

Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var

16.07.2022

Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb

14.07.2022

İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM

14.07.2022

Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il

14.07.2022

Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı

14.07.2022

FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür

14.07.2022

Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb

14.07.2022

Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub

14.07.2022

Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı

13.07.2022

Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub

13.07.2022

Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir

13.07.2022

Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır

13.07.2022

Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür

12.07.2022

Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib

12.07.2022

Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?

12.07.2022

Azərbaycan nefti ucuzlaşıb

12.07.2022

Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq

12.07.2022

Tovuz döyüşlərindən iki il ötür

12.07.2022

Bakının mərkəzində partlayış baş verib

12.07.2022

Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər

12.07.2022

Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro

11.07.2022

Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub 

11.07.2022

Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY

11.07.2022

FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb

11.07.2022

Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib

11.07.2022

Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib

09.07.2022

Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov

09.07.2022

Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub

09.07.2022

DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub

09.07.2022

Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub

09.07.2022

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib

09.07.2022

Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb

09.07.2022

Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib

09.07.2022

XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib

09.07.2022

Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir

08.07.2022

Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM