Tərbiyə doktoru Halil Fikretin oxucu və tədqiqatçıların çoxuna məlum olmayan nadir şəkilləri

10:24 / 09.10.2015

Nazim Nəsrəddinov

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi

1923-1926-cı illərdə Bakıda  Azərbaycan Dövlət  Pedaqoji İnstitutunda  babalarımıza  pedaqogika və psixologiyadan dərs deyən Halil Fikretin həyatı,elmi-pedaqoji fəaliyyəti haqqında  elmi nəşrlərdə və mətbuatda verdiyim materiallar  ciddi araşdırmalar nəticəsində   daha da zənginləşir.

  Halil Fikret 1892 -ci  ildə Serficədə (Yunanistan)  anadan olmuşdur.  O,ilk ve orta eğitim  təhsilini  orada tamamladıqdan sonra 1910-cu ildə Maarif Nezareti tərəfindən Almanyaya gönderilir; Berlin ve Leipzig Üniversitlərində fəlsəfə öğrenimi görür. 1917-ci ildə Leipzig Üniversitesində J.H. Pestalozzi konulu doktora tezini verərək, pedagoji doktoru  kimi  Türkiyəyə  qayıdır.
  Halil Fikret Türkiyənin Pedagoji tarixində doktorluq  mənsəbinə,zirvəsinə çatan  ilk eğitimcisidir.  O,
Türkiyənin müxtəlif şəhərlərində, eləcə də  Bakı və Almanyada  psixologiyadan və  pedaqogikadan, pedaqogika tarixindən  ali  məktəb tələbələrinə  və orta məktəb şagirdlərinə  mühazirələr oxumuş, pedaqoji təcrübələr aparmışdır.

Gazi Eğitim İnstitunun Pedaqoji Şöbəsinin (bugünkü  Gazi Üniversitetinin - N.N.)  qurucusu olan Halil Fikret  1923-cü ildən etibarən pedaqogika  tarixindən   dərs vermiş ve kitablar yayınlamıştır. Onun ilk geniş pedaqoji fəaliyyəti Azərbaycandan başlamışdır.

Halil Fikrət Bakıda müəllim işləyərkən Azərbaycan Respublikası Xalq Maarif Komissarlığında  məktəbəqədər  tərbiyə şöbəsinə   rəhbərlik etmişdir.   
Halil Hikretin Azərbaycan dilli pedaqoji və elmi  mətbuatdakı  yazıları  oxucu və tədqiqatçılara "Tərbiyə Doktoru Xəlil Fikrət"  imzası ilə təqdim olunmuşdur.

  Bakıdan  Almaniyaya,oradan da Türkiyəyə qayıdandan bir neçə il sonra-  Halil Fikret Kanad  1936 -cı il mayın 26-da  Təlim və Tərbiyə  şöbəsinin müdiri  vəzifəsinə təyin olunmuşdur.

 Qeyd edək ki, Halil Fikret, Soyadı qanununa görə  1935-ci ildə Kanad soyadını qəbul etmişdir. 

     
  O,1939-cu ilin iyun (haziran) ayında  Gazi Eğitim İnstitutundakı vəzifəsinə qayıtmış  və 17 il burada fasiləsiz  çalışaraq 1956-cı ildə   təqaüdə ( emekliye )çıxmışdır.
  Halil Fikrət Kanad ömrünün sonuna qədər tərbiyə və təlim məsələləri ilə ciddi məşğul olmuş,əhəmiyyətli elmi tədqiqat işləri ilə məşğul olmuşdur.O,gənc nəslin elmə yiyələnməsi yolunda 
 tərbiyəyə ,əxlaqi dəyərlərə üstünlük verirdi.

 Halil Fikrət Kanadın  uşaq  tərbiyəsi, pedagoji, suçlu çocukların tərbiyəsi,  alman filosofu və ədibi  Höte ((1749-1832),

Köy İnstitutları və çox amaçlı okul kavramı ilə ilgili bir çox əsəri və almancadan çevirileri   dünyanın aparıcı mütəxəssisləri tərəfindən çox yüksək qiymətləndirilmişdir.

Onun ən böyük,iri həcmli əsəri  1926-cı ildə Bakıda Hökumət mətbəsində çap olunan 600 səhifəlik iki hissədən ibarət olan  "Tərbiyə və tədris tarixi"  adlı monoqrafiyasıdır.  Təəssüf ki, bəzi tədqiqatçılar   bir-birinin səhv fikirlərini  təkrarlayaraq ,bu kitabı görmədən və oxumadan onun iki cilddən ibarət olduğunu yazırlar.
 Halil Fikrət ilk elmi əsəri isə 1915-ci ilin sonlarında, universitetin sonuncu kurs tələbəsi olarkən Almaniyada öz müəllimi  alman professoru afrikanşünas  və şərqşünas  Hans Stumme (1864-1936) ilə  birlikdə yazmışdır.  31  səhifəlik  " Türkische Lesesoffe..."adlı  bu əsər 1916-cı ilin yanvarında Leipzig şəhərindəki "Otto Harrassowitz " nəşriyyatında çap edilmişdir. Bu kitab çap olunanda   türkdilli ölkələrdə  hələ latın qrafikasından istifadə  edilmirdi. Deməli , bu  əsəri  latın qrafikalı ilk kitablarımızdan biri kimi qiymətləndirə bilərik.
   Halil Fikretin və Hans Stummenin   bu kitabının  100 illik yubileyini keçirmək dilimizin və yazımızın təntənəsi kimi tarixə düşə bilər.
   AMEA-nın müvafiq institutları,elmi ictimaiyyət  bu barədə ciddi düşünməlidir.Mən Avropa Azərbaycan Məktəbində kafedra müdiri işləyərkən  latın qrafikalı ilk elmi əsərlərdən biri olan bu kitab haqqında  ondan artıq məqalə yazıb,Azərbaycanın və Türkiyənin müxtəlif elmi və pedaqoji mətbuatında çap etdirmişdim. Təəssüf ki, o vaxtlar atılan topların səsinə diksinən olmadı.Bəlkə də, hələ gec deyil. 
    
 Halil Fikrət  özü kimi   eğitimçi olan Fazıla Kanad ile evli idi. Nə qədər araşdırmalar aparsaq da, elmi və pedaqoji mənbələrdən Fazila xanımın pedaqoji fəaliyyəti haqqında məlumat  toplaya bilmədik. 

 Halil Fikret Kanad 1974-cü ildə  Ankarada dünyasını dəyişmişdir.

 Bu gün Türkiyənin Qazi Universitetində onlarla azərbaycanlı alim çalışır. Mən  Qazi Universitetində işləyən yaxşı tanıdığım və ya adlarını eşitdiyim  azərbaycanlı alimləri "Halil Fikret və Azərbaycan" mövzusunda maraqlı materiallar toplamağa çağırıram. Bu fəaliyyət Azərbaycan-Türkiyə pedaqoji əlaqələrinin öyrənilməsində əhəmiyyətli iş ola bilər. 
 Azərbaycanın pedaqoji təmayüllü ali məktəblərində əlaçı tələıbələrə Halil Fikrət Kanad təqaüdü verilməsi barədə də düşünməyə dəyər.


              Halil Fikrət  Kanadın başlıca əsərləri


                      Pedagoji ve terbiye

   Tərbiyə və tədris tarixi(Azərbaycan dilində),Bakı,1926.

  • Pedagoji Tarihi, C. I-II, İstanbul, 1930.
  • Terbiye ve Tedris Tarihi, 1930.
  • Muassır Terbiye Ülküleri ve Terbiyede Yenilikler, İstanbul, 1934.
  • Pestalozzi, Ankara, 1936.
  • Pedagoji, C. I. Ankara, 1938.
  • Pedagoji, C. II. Ankara, 1938.
  • Milliyet İdeali ve Topyekûn Terbiye, Ankara, 1942.
  • Ailede Çocuk Terbiyesi, Ankara, 1947.
  • Deneysel Pedagoji, C. I-II, Ankara, 1951.
  • Pedagojinin Tekâmülü ve Pedagoji İlmi, Ankara, 1955.
  • Terbiye Sosyolojisi, Ankara, 1958.
  • Pedagoji Tarihi, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, 1963.
  • Kısaltılmış Pedagoji, Ankara, 1966.


                          

                Tərcümə və digər əsərləri

        İlk mektep Müfettişlerine Rehber, İstanbul, 1929.

    • Coğrafyanın Tedris Usulü, Ankara, 1927.
    • Şiller, İstanbul, 1929.
    • Goethe, İstanbul, 1929.
    • Satranç Kılavuzu, Ankara, 1936.
    • Goethe ve Faust, İstanbul, 1940.
    • Lise, Öğretmen Okulu ve Ortaokulların 1947 Bütçesinde Yapı Esaslı Onarım İhtiyaçları, Ankara, 1947.  
    •  Maraqlıdır ki, Halil Fikretin  Türkiyədə çap olunmuş bir sıra  əsərlərinin ilk  yazıları məqalə şəklində 1923-1926-cı illərdə Bakıda və Şəkidə çap olunmuşdur.

 





     Halil Fikret Kanadın nadir şəkilləri


               Bu şəkillər  araşdırmaçı  Ömer Özcanın


                       Türkiyədə Toplum Kalkınmasına

                        Eğitim Açısından Farklı Bir Bakış: 

 


                             Halil Fikret Kanad" 

 

                                 adlı məqaləsindən 

("Türk yurdu" dərgisi,ekim (oktyabr),yıl-99, 2010, N 278 ) 

seçilmişdir 










Dr. Halil Fikret KANAD'a Ait Bir Kitabın Kapağı




 

                      Terbiye Doktoru Halil Fikret

(bu şəklin 1923-1926-cı illərdə Bakıda çəkildiyini söyləmək olar-N.N.)

    Dr. Halil Fikret KANAD Gazi Terbiye Enstitüsü Önünde

 


Etiket:

Strategiya.az

Xəbərlər
20.07.2022

Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi

20.07.2022

Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib

20.07.2022

İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb

20.07.2022

Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb

20.07.2022

Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov

20.07.2022

"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi

20.07.2022

Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub

16.07.2022

Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib

16.07.2022

Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb

16.07.2022

Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb

16.07.2022

Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var

16.07.2022

Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb

14.07.2022

İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM

14.07.2022

Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il

14.07.2022

Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı

14.07.2022

FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür

14.07.2022

Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb

14.07.2022

Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub

14.07.2022

Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı

13.07.2022

Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub

13.07.2022

Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir

13.07.2022

Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır

13.07.2022

Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür

12.07.2022

Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib

12.07.2022

Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?

12.07.2022

Azərbaycan nefti ucuzlaşıb

12.07.2022

Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq

12.07.2022

Tovuz döyüşlərindən iki il ötür

12.07.2022

Bakının mərkəzində partlayış baş verib

12.07.2022

Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər

12.07.2022

Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro

11.07.2022

Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub 

11.07.2022

Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY

11.07.2022

FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb

11.07.2022

Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib

11.07.2022

Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib

09.07.2022

Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov

09.07.2022

Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub

09.07.2022

DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub

09.07.2022

Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub

09.07.2022

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib

09.07.2022

Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb

09.07.2022

Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib

09.07.2022

XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib

09.07.2022

Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir

08.07.2022

Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM