Ömür keçir, gün keçir və yaxud Latın qrafikalı ilk türk kitablarımızdan birinin 100 illik yubileyini keçimək çətindirmi?

09:45 / 31.10.2016

Nazim Nəsrəddinov

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi

1923-1926-cı illərdə Bakı Dövlət Universitetində və Azərbaycan Ali Pedaqoji İnstitutunda babalarımıza və nənələrimizə pedaqogika və psixologiyadan dərs deyən Berlin Universitetinin məzunu tərbiyə doktoru Xəlil Fikrət haqqında Türkyə və Azərbaycan mətbuatında xeyli məqalə və şərhlər yazmışam.
Xəlil Fikrətin Berlin Universitetinin axırıncı kurs tələbəsi olarkən, 1916-cı ildə Almaniyanın Leipziq şəhərində (Bu şəhərin adının yazılışında fərqli məqamlar var. Biz haqqında söz açdığımız kitabdakı orfoqrafiyaya əsalanmışıq-N.N). öz müəllimi görkəmli alman şərqşünası və afrikanşünası professor Hans Stumme ilə birlikdə yazdığı kitab haqqında ilk məlumatı türk və Azərbaycan oxucularına mən çatdırmışam. Bu kitab mənə güclü təsir etdi; kitabın dili və üslubu türk dilindən daha çox Azərbaycan dilinin təntənəsi kimi diqqəti cəlb edir, oxucular müəlliflərin fikrini başa düşməkdə çətinlik çəkmirlər. 31 səhifəlik bu kitabı həm dərslik, həm də antologiya kimi incələmək və dərk etmək lazım gəlir. Kitabdakı materiallar oxuculara iki dildə çatdırılıb. Materiallar oxuculara həm alman, həm də türk dilində çatdırılmışdır. Türkdilli materiallar orijinal, alman dilində olanlar isə onların diqqətli və savadlı tərcüməsidir. Türkdilli materiallar o vaxtlar 1915-1916-cı illərdə Avropada işlədilən latın qrafikası ilə verilmişdir. Bu kitab elə vaxtda çap edilmişdir ki, türkdilli xalqlar hələ latın qrafikasından istifadə etmirdilər. 1915-ci ilin sonunda "Türkis Lesestoffe" adı ilə nəşriyyata təqdim olunan, 1916-cı ilin əvvəllərində mətbəələri ilə dünyada məşhur olan Leipziq şəhərində çap olunmuşdur. Mən bir neçə il bundan əvvəl alimlərimizi Azərbaycanın yazılı və şifahi ədəbiyyatı ilə ilgili olan bu kitabının 100 yaşının təntənəli şəkildə keçirilməsinin vacibliyiə çağırdım. Türkiyəli dostum Haldun Cezayirlioğlu da mənim fikirlərimlə həmrəy olduğunu dilə gətirdi. Bu yolda beş ildir ki, tədqiqatlarımı davam etdirirəm.

Azərbaycanda Xəlil Fikrətin 100-dən artıq məqaləsini tapıb üzə çıxarmış, araşdırmalar aparmışam. "Strategia.az" saytı bu işdə mənə geniş və hərtərəfli tərəfdaşlıq etmişdir. Təəssüf ki, ömür keçir, gün keçir, amma türklərin dünyaya tərbiyə doktoru Halil Fikret Kanad kimi tanıtdıqları Xəlil Fikrətə biz hələ layiq olduğu qiyməti verməkdə çətinlik çəkirik.

Bu il Azərbaycanda Xəlil Fikrətlə ilgili iki böyük yubiley tədbirinin keçirilməsi Xəlil Fikrət irsinə qayğı kimi qiymətləndirilə bilər. Bunlardan birincisi, Xəlil Fikrətin öz müəllimi ilə şərikli yazdığı haqqında söz açılan "TÜRKİS LESESTOFFE" kitabının 100 illiyi, ikincisi isə onun 1926-cı ildə Bakıda Hökumət mətbəəsində nəşr etdirdiyi "Tərbiyə və tədris tarixi" əsərinin 90 illiyidir. Hələ gec deyil. Azərbaycanda Halil Fikret Fondu yaratmaq, bu qurumun xətti ilə görkəmli tərbiyə doktorunun pedaqoji və psixoloji irsini sistemli şəkildə, elmi əsaslarla öyrənib, bir neçə cilddə elmi ictimaiyyata çatdırmalıyıq.

Nazim Nəsrəddinov,

Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi,
Respublika Prezidentinin Sərəncamı ilə keçirilən
ƏN YAXŞI MÜƏLLİM müsabiqəsinin qalibi,
Avropa Azərbaycan Məktəbinin sabiq kafedra müdiri,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü.

28.10.2016.

P.S.-1. "Strategiya.az " saytında tərbiyə doktoru Xəlil Fikrət haqqında yayımlanmış bir neçə məqaləmdən birini --"Latın qrafikalı ilk türk kitablarımızdan biri:
Hans Stumme, Halil Fikret. "Türkische Lesestoffe…" Leipziq, 1916.("Strategiya.az" saytı,29.09.2014)

Ömür keçir, gün keçir və yaxud Latın qrafikalı ilk türk kitablarımızdan birinin 100 illik yubileyini keçimək çətindirmi?

Nazim Nəsrəddinov

Müəllifin digər yazıları

Xəbərlər

Ədəbiyyat

© 2012 | Bütün hüquqları qorunur.

Əlaqə