Belarusun dövlət başçısının Rusiya media təmsilçiləri ilə görüşü bir sıra sensasiyalı informasiyaların yayılması ilə müşayiət olundu. Bəzi KİV orqanları təntənəli surətdə "sensasion fikirlər" barədə yazdı. Doğrudan da, Aleksandr Lukaşenko adətən dövlət başçılarının ifadə etmədiyi tərzdə fikirlər söyləyib. Onlar həmin keyfiyyətdə gözlənilməz təsir bağışlayır. Lakin məsələlərin mahiyyətinə vardıqda, A.Lukaşenkonun sensasion deyil, səmimi danışdığına əmin oluruq. Hətta bəzi məqamlarda həqiqəti sona qədər etiraf etmir. Xüsusilə Ermənistanla bağlı mövzularda bir sıra prinsipial məqamların üstündən sükutla keçir. Məsələn, açıq demir ki, Ermənistan Azərbaycan torpaqlarını işğal edib. Dağlıq Qarabağın azad olunmasından deyil, ətrafındakı bir neçə rayonun ərazisindən ermənilərin çəkilməsindən bəhs edir. Bir yerdə isə vurğulayır ki, Serj Sarkisyana "bu beş rayon Dağlıq Qarabağ deyil ki, niyə qorxursan?" deyib. Yəni Dağlıq Qarabağı azad etməyə ehtiyac yoxdur? Dağlıq Qarabağ əzəli Azərbaycan torpağıdır və o, erməni silahlı qüvvələrindən təmizlənməlidir. Bunlara baxmayaraq, A.Lukaşenko maraqlı fikirlər söyləyib və onların geosiyasi aspektdə təhlilinə ehtiyac görürük.
İttifaq dövlətinin taleyi: Belarus Prezidentinin sualları
Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun rusiyalı jurnalistlərə verdiyi müsahibəni ekspertlər sensasiya kimi qiymətləndirib. Müsahibədə həqiqətən də adi görünməyən və çox açıq hesab edilməli olan fikirlər vardır. Ancaq onları sensasiyadan çox səmimiyyətin əlaməti hesab etmək olar. Belarusun dövlət başçısı jurnalistlərlə çox səmimi və açıq olub. Verilən suallara siyasətçi kimi yox, postsovet məkanında inteqrasiya və əməkdaşlığın tərəfdarı kimi cavab verməyə çalışıb. Bu səbəbdən də A.Lukaşenkonun ifadə etdiyi fikirlər böyük maraq doğurur. Onlara ümumi bir mövqedən baxdıqda, geosiyasi aspektdə də əhəmiyyətli məqamları görmək mümkündür (bax:Встреча с представителями российского медийного сообщества / president.gov.by, 14 dekabr 2018).
Belarus Prezidentini hər şeydən əvvəl Rusiya ilə olan müttəfiqlik münasibətləri narahat edir. Onun sözlərinə görə, bəzi rusiyalı məmurlar "müttəfiq dövlət" anlayışını düzgün dərk etmirlər. Hesab edirlər ki, Rusiya Belarus üçün böyük qardaş olmalıdır. Və Belarus daha zəif olduğundan çox məsələlərdə Rusiyaya güzəştə getməlidir.
Məsələn, vergi məsələsində bərabərhüquqlu olmaq rusiyalılara görə doğru deyil. A.Lukaşenkonun hesablamalarına görə, işlər hazırkı qaydada davam etsə, Belarus 2024-cü ilə qədər 10,8 milyard dollar pul itirəcək (bax: əvvəlki mənbəyə). Bu, Belarus üçün böyük rəqəmdir. Bu səbəbdən rusiyalı məmurlar dedikləri "vergi manevrləri"ndən imtina etməlidirlər. Ancaq reallıqda bunun əksini görürük. Hətta Rusiyada bəziləri Belarusu dağıdıb, əyalətlər formasında Rusiyaya qatmaq haqqında danışırlar. Məsələn, Vladimir Jirinovski belə bir fikir bildirib (bax: əvvəlki mənbəyə).
Belarusun dövlət başçısı bu cür yanaşmaları tam qəbuledilməz sayır. O, hesab edir ki, mənəvi və tarixi olaraq Rusiya və Belarus çox yaxın olsalar da, onlar ayrı-ayrı dövlətlər şəklində qalmalıdırlar. Belaruslar hansısa dövlətin tərkibinə keçməyə razı olmazlar. Lakin geosiyasi baxımdan əsas məsələ Rusiyanın bu fikrə düşməsindədir? Sovet təcrübəsi onlara dərs olmadımı? Bundan başqa, beynəlxalq arenada Rusiya diplomatları NATO və Aİ-ni antidemokratik addımlarda ittiham edirlər. Onlar deyirlər ki, bu strukturlardakı böyük dövlətlər digərləri üçün böyük qardaş olmağa çalışırlar. Guya KTMT və Aİİ-də vəziyyət belə deyil. Rusiyanın yaratdığı bu təşkilatlarda bərabərlik hökm sürür. A.Lukaşenkonun dedikləri isə bunun doğru olmadığını ortaya qoyur.
Rusiya hətta ən yaxın saydığı Belarusa belə böyük qardaş olmağa çalışırsa, onda başqaları haqqında nə danışmaq olar? A.Lukaşenkonun qaldırdığı məsələnin mahiyyəti məhz bundan ibarətdir. O, müsahibəsində tez-tez Belarusun suverenliyindən bəhs edir. A.Lukaşenko deyir: "Yadınızda saxlayın, bizim üçün müqəddəs olan suverenlikdir. Mən bu barədə artıq demişəm. Həm də mövcud olan nisbi müstəqillikdir. Mən hesab edirəm ki, mütləq mənada müstəqil dövlət yoxdur. Biz də o dərəcədə müstəqil deyilik, ancaq suverenik. Əgər, sizin Jirinovski sayağı bizi əyalətlərə bölüb Rusiyaya qatmaq istəyirlərsə, bu, heç vaxt olmayacaq. Əgər Rusiyada bu kateqoriyalarla düşünürlərsə, bu, ilk növbədə Rusiyaya ziyandır" (bax: əvvəlki mənbəyə).
Bunlar Belarus Prezidentini narahat edən məsələlərdir. O, bəzilərinin Minski şantaj etməyə çalışdığını da gizlətməyib, "Belarusu diz çökdürməyə çalışmaq əbəsdir" deyir. Bu səbəbdən əgər real inteqrasiya barədə fikirləşirlərsə, Belarusa münasibət dəyişməlidir.
"Yeraltı sular" və təbliğat: postsovet məkanının həqiqət anı
Aleksandr Lukaşenkonun bu fikirləri Avrasiya İqtisadi İttifaqı və Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı haqqında müəyyən rəy formalaşdırır. Belə görünür ki, bu təşkilatlarda heç də hər şey nizamnamədə yazılan kimi deyil. Müəyyən dairələr "qabı öz qarşısına çəkməyə" çalışır. Bu da üzv dövlətlər arasında müəyyən narazılıq və fikir ayrılığı yaradır. Ermənistan kimi dövlət də həmin məqamdan öz maraqlarına uyğun istifadə etməyə cəhd göstərir. Rəsmi İrəvanın şıltaqlığı arxasında bunun dayandığını düşünürük.
Məsələn, A.Lukaşenko Ermənistan rəhbərləri ilə bir sıra məsələləri necə müzakirə etdiklərindən bəhs edib. Kütləvi informasiya vasitələrində onlar haqqında geniş məlumatlar verilib. Maraqlısı odur ki, Rusiya və Belarus dövlət başçılarının təklifini Ermənistan rəhbərliyi rədd edib. V.Putin və A.Lukaşenko isə regionda sülh olması üçün təklif veriblər. A.Lukaşenkonun sözlərinə görə, onlar Dağlıq Qarabağ ətrafındakı beş rayonun Azərbaycanın nəzarətinə qaytarılmasının lazım gəldiyini deyiblər. Erməni rəhbərliyi buna razı olmayıb. Hətta bunun qarşılığında Azərbaycanın Aİİ və KTMT-yə daxil olacağını da vəd ediblər. Bəs Ermənistan niyə imtina edib?
Əslində, hər kəs bilir ki, torpaqları ermənilər öz güclərinə zəbt etməyiblər. Onlara böyük yardım göstərilib. Bu səbəbdən də məsələni tək ermənilər həll etmirlər. Münaqişə bu qədər də bəsit deyil. Əgər situasiya A.Lukaşenkonun təqdim etməyə çalışdığı kimi olsaydı, onda Azərbaycan çoxdan torpaqlarını təcavüzkardan təmizləmişdi. Başqa cür də deyə bilərik: əgər vəziyyət Belarus Prezidentinin dediyi kimidirsə, onda niyə 2016-cı ilin aprel döyüşlərində Moskva əməliyyatları dayandırmaqla bağlı Azərbaycana təzyiq göstərdi? İstədikləri beş rayonun azad olunması deyildimi? Azərbaycana heç olmasa bir neçə rayonu tam azad etməyə imkan verəydilər! Bunu etmədilər, əksinə, qəzəblə hərbi əməliyyatları dayandırmağı tələb etdilər.
Onda bəs A.Lukaşenko bu fikirləri niyə deyir? Təbii ki, bunu onun özündən soruşmaq gərəkdir. Münaqişə ilə bağlı isə hələ də gec deyil. Belarus Prezidenti kənar qüvvələrin işə qarışmayacağı ilə bağlı razılığını alsın, Azərbaycan əsgəri özü torpaqlarını azad etməyə qadirdir! Ancaq məhz bunun baş verməsini bir sıra dairələr istəmir və onları A.Lukaşenko da yaxşı tanımamış deyil.
Bütün hallarda Belarus Prezidenti alqışlanmalıdır. Səmimiliyinə və ədalətliliyinə görə. Onun dedikləri bir daha göstərir ki, "münaqişənin açarı Kremldədir" deyənlər ya qərəzlidirlər, ya da yanılırlar. Bu yolu tutanlar daim ermənilərin şıltaqlığı və rusların "nə edək" deyib, çiyinlərini çəkmələri ilə rastlaşacaqlar. Bir halda ki, Belarusla Rusiya ittifaq dövləti modelini dəqiqləşdirə bilmirlər, hansı reallıqdan söhbət gedir? Onlar heç vaxt Ermənistanı qoşunlarını çəkməyə məcbur etməyəcəklər. Bu mənada Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü nə NATO, nə Aİ, nə Aİİ, nə də KTMT təmin etməyəcək. Bu işi ancaq Azərbaycan Ordusu görə bilər! Azərbaycan Prezidentinin komandanlığı ilə görəcək də!
Belarus Prezidentinin Rusiya KİV-lərinin nümayəndələri ilə keçirdiyi görüşdə ifadə etdiyi fikirlər postsovet məkanında geosiyasi mənzərənin hələ qarışıq olduğunu göstərir. Bu məkanda olan dövlətlərin hamısı eyni mövqedə deyillər. Onlar arasında hətta strateji məsələlərdə belə fikir ayrılığı mövcuddur. Ermənistan isə separatçı, radikal və sürüşkən mövqedə qalmaqdadır. Bu ölkə üzvü olduğu təşkilatların belə prinsiplərinə əməl etmir. Qəribədir ki, həmin təşkilatlar İrəvandan işğal etdiyi ərazilərdən qəti surətdə çıxmağı tələb etmirlər. Çünki belə olduqda, bütövlükdə postsovet məkanı qeyri-müəyyənlik və risklərlə dolu vəziyyətdə qalmış olur. A.Lukaşenko isə Belarus üçün mövcud olan təhlükələrdən bəhs edir. Avropadan, cənubdan və hətta Rusiyadan olan risklərdən danışır. Lakin Ermənistanın təcavüzkarlığı üzündən meydana gələn təhdidləri tam həcmdə ifadə etmir. Bunun səbəbi nədir?
Real vəziyyəti ört-basdır etməklə təhlükəsizliklə bağlı heç bir məsələni həll etmək mümkün deyildir. Yəni artıq anlamaq lazımdır ki, ermənilərə havadarlıq etmək bu məkanın hər bir ölkəsi üçün təhlükələr yaradır. Məsələ yalnız Azərbaycanla bağlı deyil. Bu məkanda yerləşən hər bir dövlətin sərhədləri tam təminatla qorunmur. Həmin bəladan xilas olmaq üçün öncə bəzi dövlətlər köhnə imperiya ambisiyalarından əl çəkməlidirlər. Bu, baş verməsə, ixtilaflar onları da quyunun dibinə çəkəcək. Tarixi təcrübə bunu deyir.
Strategiya.az
Heydər Əliyev uzaqgörənliyinin və İlham Əliyev dühasının təntənəsi
HEYDƏR ƏLİYEV - YENİ MİLLİ İNTİBAHIN VƏ MÜSTƏQİL DÖVLƏTÇİLİYİN ƏSASINI QOYMUŞ TARİXİ LİDER
Müasir dövrün qlobal problemi iş şəraitində mobbinq ve mübarizə yolları
Azərbaycan Respublikasında Dövlət Qulluğunun Təkmilləşdirilməsi İstiqamətləri
HEYDƏR ƏLİYEV - MÜASİR AZƏRBAYCAN TARİXİNİ YARADAN LİDER
Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi
Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib
İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb
Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb
Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov
"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi
Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub
Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib
Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb
Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb
Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var
Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb
İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM
Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il
Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb
Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib
Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı
FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür
Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb
Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub
Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı
Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub
Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir
Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür
Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib
Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?
Azərbaycan nefti ucuzlaşıb
Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq
Tovuz döyüşlərindən iki il ötür
Bakının mərkəzində partlayış baş verib
Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər
Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro
Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub
Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub
Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub
Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY
FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb
Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib
Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib
Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov
Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub
DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub
Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib
Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb
Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib
XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib
Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir
Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM