NİZAMİ, QABİL BURDADI?

GİRİŞ

Murtuz Ələsgərovu gənc nəsil Milli Məclisin sədri kimi tanıyır. Mən isə onu ilk dəfə Azərbaycan SSR Dövlər Teleradio Verilişləri Komitəsinin yayımladığı televiziya verilişində görüb, tanımışam. Necə deyərlər – qiyabi. Bir professor-alim, universitetin müəllimi kimi. Vaxt keçdi, il dolandı. Azərbaycan Ali Soveti binasının qabağında YAŞ senzinin götürülməsiylə əlaqədar keçirilən mitinqlə bağlı videosüjetlər yayımlanmağa başlandı. Daha sonra ANS-in xəstəxanadan reportajı. Reanimasiyada əli-ayağı gipsdə olan Murtuz Ələsgərov. Ahıl insanı kim  salmışdı bu vəziyyətə? Əlbəttə ki, sivil siyasi mübarizədən qorxanlar. Nəyə görə? Məhz Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışının qarşısını almaq üçün qəbul edilən – 70 yaşın varsa Prezident seçilə bilməzsən – qanunun ləğvinə çağırışa görə. Bəs niyə məhz Murtuz Ələsgərov? Axı o mitinqdə çox adam vardı. Çünki Murtuz Ələsgərov hərəkətverici qüvvə – buzqıran gəmi idi. Murtuz Ələsgərov əsl ƏLİYEVÇİ idi. Bunu o sübut etmişdi. Bunu o, son nəfəsinə qədər sübut etdi. Təkcə özü yox, ailə üzvləri də sübut etdi.  Bunu,  onu reanimasiyalıq, el dilində desək şil-küt edənlər də sübut etdilər. ANS də bu tarixi çəkib bütün Azərbaycan xalqına göstərdi.

Onlar az idilər. Bəlkə də tək-tük. Sonra 91 nəfər oldular. Amma onların gücü xalqda idi. Xalq Heydər Əliyevi sevirdi, dəstəkləyirdi, ona inanırdı. Məhz buna görə güclü idilər. Ona görə də siyasi mübarizədə qalib gəldilər. Və artıq 24 ildir ki, qalibdirlər.

Murtuz Ələsgərov Bakı Dövlət Universitetinin rektoru, millət vəkili oldu. Daha sonra Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri. Və ən nəhayət mənim qonşum oldu. İndi deyəcəksiniz ki, bu nə ədəbsizlikdir? Heç olmasa “atam, şair Qabilin qonşusu oldu” de. Yox, yalan danışa bilmərəm. Mənzil Prezident Heydər Əliyev tərəfindən atama bağışlansa da, orda ilk gündən mən yaşayırdım. Və iki ildən sonra xəbər tutdum ki, Murtuz müəllim də o binaya köçüb. Bir blokdayıq. O, 11-ci mərtəbədə, mən isə 18-də. Məhz ona görə binamızı Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin əməkdaşları qorumağa başladılar. Vergilər naziri Fazil Məmmədovun “oxrana”sını da bura əlavə etsək, biz qonşular tam arxayın idik. İndi də rahatıq – Fuad Ələsgərova görə.

Statistik və tarixi məlumatlar bu qədər.  İndi keçim mətləbə. Qabillə Murtuz Ələsgərovun zarafatlarına. Onu da qeyd edim ki, bu əhvalatları atamın dilindən eşitmişəm. Demişdi ki, heç kimə demə. Amma, deməmişdi ki, “Nəbadə yazasan ha!”

NİZAMİ, QABİL BURDADI?

1994-95-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin dekanı, professor Nizami Cəfərov (indi millət vəkili, akademik) atama zəng edir:

–       Salam, Qabil müəllim.

–       Salam, Nizami.

Atam Nizami müəllimə təkcə tənqidçi-alim, dekan kimi baxmırdı. Mən onun qonşusu idim. 9-cu mikrorayonda yazıçılar üçün tikilən binada Nizami müəllim 4-cü mərtəbədə, mən isə 8-də qalırdım. Beşinci kursda mənə dərs də dedi. Nizami Cəfərov Qabil üçün ilk növbədə oğlunun qonşusu (mənzil atamın adına olsa da, dadı mənim idi) və müəllimi idi.

–       Qabil müəllim, istəyirəm ki, bizim 5-ci kurs tələbələrinə bir qoşa saat dərs keçəsən.

Cavab çox da özünü gözlətmir:

–       Nizami, yemək-içmək olacaq?

–       Olacaq.

–       Onda gələrəm.

Vədələşdikləri kimi, Qabil Filologiya fakültəsinə gəlir. O vaxt bir mühazirə 80 dəqiqə çəkirdi. Qabil danışır-danışır və qırx dəqiqədən sonra sözü qurtarır. Üzünü Nizami müəllimə tutur ki, “Vsyo. Mən qurtardım”. Nizami müəllim də Qabilə tələbələr adından minnətdarlığını bildirir. Sonra yavaş-yavaş düşürlər dekanata. Girirlər dekanın otağına. Qapını açarla bağlamırlar. Süfrə salınır. (O vaxt restorana, kafeyə getmək mümkün deyildi. Qiymətlər çox yuxarıydı.) Nizami müəllim kasıbın olanından düzür süfrəyə. Bir sağlıqdan sonra o vaxt hələ Xalq yazıçısı olmayan müəllim, professor Gülhüseyn Hüseynoğlu gəlib çıxır. Məclis qızışır. İkinci sağlıq da deyilib, badələr qaldırılır. Üçüncü sağlıqdan sonra katibə içəri girib deyir ki, “Nizami müəllim, rektor Murtuz Ələsgərov fakültəyə gəlib”. Nizami müəllim məclis əhlindən üzr istəyib çıxır dəhlizə. Murtuz müəllimlə görüşür. Amma dekanatlığa dəvət etməyə, məlum səbəblərə görə  cürət eləmir. Bunu Murtuz müəllim də o saat duyur.

–       Kim var otaqda?

–       Qabil müəllim. 5-ci kurslara dərs deməyə gəlmişdi. İndi çay içir.

–       Nə gözəl? Gedək Qabil müəllimlə görüşüm, – deyə Murtuz müəllim dekanın otağına tərəf gedir. İçəri girir. Qabillə görüşüb-öpüşür. Və Qabil ev yiyəsi kimi onu “çay”a dəvət edir. Murtuz müəllimsə gözlənilmədən “Mən bundan içmirəm. Nizami, viski varındı?” deyə üzünü dekana tutur. Nizami müəllim tezcənə viski təşkil edir. Məclis qızışır. Bir saat, iki saat, üç saat... Necə deyərlər, Qabil Filologiya fakültəsində 40 dəqiqə dərs deyir, 3 saat yeyib-içir. Özü də ki, rektor Murtuz müəllimlə. Mənim dilimlə desək, o çox böyük, amma sadə insanla.

Həmin gündən Murtuz müəllim filologiya fakültəsinə hər gələndə soruşurmuş:

–       Nizami, Qabil burdadı?

MURTUZ MÜƏLLİM, AMMA NƏZƏRƏ AL...

Vaxt keçir. Murtuz Ələsgərov Milli Məclisin sədri seçilir. Qabilin Opera və Balet teatrında, Prezident Heydər Əliyevin iştirak etdiyi 70 illik yubiley tədbirindən sonra, spiker kimi şairi parlamentə dəvət edir. Təbrik edir. Ona müxtəlif kitablar, bloknotlar, qələmlər hədiyyə edir.

Üstündən beş il keçir. Hansısa dövlət tədbirində rastlaşırlar. Hamının içində Murtuz müəllim uca səslə:

–       Ay Qabil, təbrik edirəm. 75 yaşın mübarək. Bu günlərdə səni dəvət edib, rəsmi surətdə təbrik edəcəyəm.

–       Çox sağ ol, ay Murtuz müəllim. Amma bir şeyi nəzərə al. Kitabım da var, bloknotum da, ruçkam da...

İKİ YAŞ BÖYÜK OLMAĞIN ÜSTÜNLÜYÜ

Qabil 1926-cı il təvəllüd idi. Murtuz Ələsgərov isə 1928. Cəmi iki yaş fərqləri vardı. Mən bunu bir mötəbər tədbirin televiziyada– Milli Məclisin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həll olunması prosesinə aid məsələnin müzakirəsinə həsr edilmiş iclasın  canlı yayımı zamanı bildim. Qabilin çıxışının başlanğıcı belə oldu:

– Hörmәtli Murtuz müәllim! Mәni buraya dәvәt etdiyinizә görә qәlәm dostlarım

adından sizә tәşәkkür edirәm. Mәn sizdәn iki yaş böyüyәm. Ona görә dә mәnә iki

dәqiqә әlavә vaxt verin...

MƏN YEDDİ MƏRTƏBƏ YUXARIDAYAM

Yuxarıda qeyd etdiyim kimi Prezident Heydər Əliyevin atama bağışladığı mənzildə mən yaşayırdım. Atam xəstələnəndən sonra anamla bizə köçdülər. Ömrünün son il yarımını bir yerdə yaşadıq. Bloka girəndə Murtuz müəllimi qoruyan XDMX əməkdaşları çox hörmətlə, nəzakətlə atamla görüşərdilər. Atam da onlarla hal-əhval tutardı. Kefi kök olanda soruşurdu:

–       Murtuz müəllim hansı mərtəbədə yaşayır?

–       11-ci mərtəbədə, Qabil müəllim.

–       Hə? Yox, mən ondan 7 mərtəbə yuxarıdayam.

SON

Qabil Murtuz müəllimdən beş il əvvəl rəhmətə getdi. Düz üç dəfə Murtuz müəllim çadıra gəldi. Mənə başsağlığı verdi. Vəzifədən çıxmasına baxmayaraq, MM-in sədri kimi gəzdiyi dövlət maşını (əvvəlki nömrəsi saxlanılmaqla), cangüdənləri öz qüvvəsində saxlanılmışdı. XDMX əməkdaşları da öz postlarında idilər. Fəxr edirəm bu cür Əliyevçiylə və belə bir şəxsiyyətin ailəsiylə indi də qonşu olduğuma görə.