Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi
Bir neçə ilin söhbətidir. Müəllim həmkarım tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Fərhad Cabbarovla Milli Arxiv İdarəsinin oxu zalında elmi işlə ilgili sənədləri araşdırırdıq. Hərə öz işi ilə mışğul idi. Birdən Fərhad müəllim geri dönüb təbəssülə sakit səslə:
-Sən demə, H.Z.Tağıyevin Petrovskidə də (İndiki Mahaç-qalada-N.N) Qızlar Məktəbi var imiş..
Fərhad müəllimin əyləşdiyi yerə yaxınlaşdım. Kişik bir sənədi dəfələrlə oxuduq. Sənəd - H.Z.Tağıyevin Petrovskidəki nümayəndəsinin məşhur xeyriyyəçiyə ünvanlanmış bir məktub idi. Məktub H.Z.Tağıyevin Petrovskidəki Qızlar Məktəbinin bir tələbəsinin-Tarkovski nin qızı Şirni xanımın 100 rubl təhsil xərcinin ödənilmə xahişi ilə ilgili idi. Elə həmin gün iki saytda bu xəbəri oxuculara çatdırdım.
***
H.Z.Tağıyevin daha bir qız pansionu üzə çıxdı
13.07.2012, 12:52
Dövlət Tarixi Arxivində araşdırma apararkən tədqiqatçı, tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Fərhad Cabbarov Dağıstanda da hələ 1915-ci ildə Hacı Zeynəlabdin Tağıyevin adına qız məktəbi olduğundan söz açdı. Maraqlı fakt idi. Birlikdə 372 nömrəli fondun 1-ci siyahısındakı 50 nömrəli saxlama vahidini vərəqlədik. 98-ci səhifədə bu faktı təsdiqləyən məktubun surətini çıxardıq. Tağıyevin Petrovskidəki Balıqçılıq Sənayesi İdarəsindən göndərilən məktubda Heydər bəy Tarkovskiının xahişi ilə Petrovskidə Hacı Zeynalabdin Tağıyev adına qız pansionuna 1914-1915-ci tədris ilinin ikinci yarısı üçün Tarkovskının qızı Şirni xanım Tarkovskinin adına 100 (yüz ) rubl keçirilməsi xahiş olunurdu. Səxavətdə Hatəm-Taidən də üstün olan H.Z.Tağıyev üçün 100 rubl o qədər də böyük məbləğ deyildi. Bu, sadəcə olaraq xatırlatma məktubu idi. Qeyd edək ki, Petrovski indiki Mahaçqalanın əvvəlki adıdır. Hələ XV əsrdən Dərbəndə gedən yolun üstündə əhəmiyyətli ticarət mərkəzi olan Tarki-aul Birinci Pyotrun 1822-ci ildə İran yürüşü zamanı bu yerlərdə olmasının şərəfinə Petpovski adlandırılmışdı. Petrovski şəhəri 1921-ci il mayın 14-də inqilabçı Maxaç Daxadayevin şərəfinə Maxaçqala adlandırılıb. Azərbaycanı bu şəhərlə bağlayan əlaqələr çoxdur. Onların geniş şəkildə tədqiq edilməsi çox əhəmiyyətlidir.
Nazim Nəsrəddinov.
***
Milli Arxiv İdarəsindəki 372 nömrəli Fonddakı sənədlərdə kimliyi geniş oxucu kütləsi üçün
qaranlıq olan bir neçə ad da var . Onlardn biri də Həmdulla Abdullayevdir. Sonralar onun kimliyi haqqında maraqlı materiallarla rastlaşdım. Bu materiallarla ilgili rus dilində yazılmış bir yazını oxuculara təqdim edirəm:
Автор: Адиль Герей Гаджиев
Судьба Абдуллаева и его сыновей
На судьбах людей революция и Советская власть отразились самым причудливым образом. Трагична и поучительна история семьи Абдуллаевых, наших земляков из Дербента.
На фото: Гамдулла Абдуллаев со своими сыновьями перед их отъездом в Германию, 1926 год.
Фото: Гамдулла Абдуллаев со своими сыновьями...
Абдуллаев Гамдулла Гаджи-оглы родился в 1875 году в Дербенте в купеческой семье. Окончив городскую начальную школу, работал на рыбных промыслах дяди. В 1910 году он женился на внучке генерал-лейтенанта Араблинского - Суват Уцмиевой. После женитьбы предложил бакинскому миллионеру Тагиеву, родственнику со стороны жены, арендовать рыбные промыслы Воробьева. Таким образом, в Порт-Петровске было создано акционерное общество, директором которого стал Абдуллаев Гамдулла. Когда в 1918 году в Дагестане установилась Советская власть, Абдуллаев переехал в Баку, стал начальником "Азрыбы".
Со временем председатель СНК Дагестана Д. Коркмасов пригласил его работать в Дагестан как большого специалиста. Абдуллаев начал приводить в поря-док рыбные промыслы, которые простирались от границы Азербайджана до полуострова Лопатин. Построил бондарный завод, холодильник, больницу для рыбаков. О блестящих успехах Абдуллаева писали в газетах. За отличную работу в виде премии в 1926 году правительство Дагестана предложило Абдуллаеву отправить сыновей в Германию для продолжения учебы.
Поехали двое: десятилетний Адиль-Герей и восьмилетний Амир-Арслан, Третий сын Юсуф был слишком мал. Абдуллаев продолжал работать директором "Дагрыбтреста" и одновременно писал книгу о рыбной промышленности для практического изучения сельдяного лова по западному побережью Каспийского моря. Книга готовилась как учебник в связи с открытием в Азербайджане рыбного института. Наступил 1930 год. Абдуллаева арестовали в числе 48 специалистов по СССР. Без суда и следствия был расстрелян талантливый специалист, отец пятерых детей. Все имущество было конфисковано, семья выслана, а квартиру его передали судье. В возвращении сыновей, посланных на учебу в Германию, жене Абдуллаева отказали. Связь прекратилась, сыновья потерялись. Затем Суват Абдуллаева с тремя детьми была выслана в северный Казахстан, как семья врага народа. Сыновья Абдуллаева в Германии оказались в критическом положении, оставшись без средств к существованию. Но в Германии нашлись добрые люди. По инициативе Эбера - директора Русско-Германского банка, Адиль-Герей и Амир-Арслан поехали в Стамбул и там блестяще окончили ремесленную школу. В 1937(Müəllif yanılır. Soyadı Kanunu 1934-cü ildə qəbul olunmuşdur-N.N.) году в Турции вышел закон, по которому каждая турецкая семья должна была выбрать себе фамилию по специально выпущенной книге с предложенными возможными фамилиями. Братья выбрали фамилию Эрк. 26 сентября 1957 года, спустя 27 лет, дело по обвинению Абдуллаева было пересмотрено военным трибуналом Московского военного округа и прекращено за отсутствием состава преступления. Суват Абдуллаева сразу же возобновила поиски потерянных сыновей и в 1965 году, спустя 40 лет, с помощью Красного Креста нашла их.Адиль Эрк и Амир Эрк из Турции, оказывается, вернулись в Германию, преодолевая неимоверные трудности, стали большими учеными. Адиль Эрк стал доктором технических наук, профессором, ректором Энергетического университета в Брауншвейге. Амир Эрк тоже стал доктором технических наук, инженером, изобретателем, конструктором полиграфических машин, получил международное признание, вошел в книгу Германии "Кто есть кто". Такова их необычная судьба.
Strategiya.az
HEYDƏR ƏLİYEV - YENİ MİLLİ İNTİBAHIN VƏ MÜSTƏQİL DÖVLƏTÇİLİYİN ƏSASINI QOYMUŞ TARİXİ LİDER
Müasir dövrün qlobal problemi iş şəraitində mobbinq ve mübarizə yolları
Azərbaycan Respublikasında Dövlət Qulluğunun Təkmilləşdirilməsi İstiqamətləri
HEYDƏR ƏLİYEV - MÜASİR AZƏRBAYCAN TARİXİNİ YARADAN LİDER
Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi
Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib
İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb
Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb
Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov
"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi
Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub
Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib
Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb
Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb
Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var
Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb
İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM
Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il
Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb
Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib
Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı
FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür
Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb
Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub
Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı
Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub
Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir
Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür
Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib
Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?
Azərbaycan nefti ucuzlaşıb
Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq
Tovuz döyüşlərindən iki il ötür
Bakının mərkəzində partlayış baş verib
Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər
Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro
Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub
Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub
Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub
Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY
FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb
Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib
Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib
Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov
Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub
DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub
Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib
Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb
Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib
XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib
Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir
Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM