Ömür keçir, gün keçir və yaxud Latın qrafikalı ilk türk kitablarımızdan birinin 100 illik yubileyini keçimək çətindirmi?

09:45 / 31.10.2016

Nazim Nəsrəddinov

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi

1923-1926-cı illərdə Bakı Dövlət Universitetində və Azərbaycan Ali Pedaqoji İnstitutunda babalarımıza və nənələrimizə pedaqogika və psixologiyadan dərs deyən Berlin Universitetinin məzunu tərbiyə doktoru Xəlil Fikrət haqqında Türkyə və Azərbaycan mətbuatında xeyli məqalə və şərhlər yazmışam.
  Xəlil Fikrətin Berlin Universitetinin axırıncı kurs tələbəsi olarkən, 1916-cı ildə Almaniyanın Leipziq şəhərində (Bu şəhərin adının yazılışında fərqli məqamlar var. Biz haqqında söz açdığımız kitabdakı orfoqrafiyaya əsalanmışıq-N.N). öz müəllimi görkəmli alman şərqşünası və afrikanşünası professor Hans Stumme ilə birlikdə yazdığı kitab haqqında ilk məlumatı türk və Azərbaycan oxucularına mən çatdırmışam. Bu kitab mənə güclü təsir etdi; kitabın dili və üslubu türk dilindən daha çox  Azərbaycan dilinin təntənəsi kimi diqqəti cəlb edir, oxucular müəlliflərin fikrini başa düşməkdə çətinlik çəkmirlər. 31 səhifəlik bu kitabı həm dərslik, həm də antologiya kimi incələmək və dərk etmək lazım gəlir. Kitabdakı materiallar oxuculara iki dildə çatdırılıb. Materiallar oxuculara  həm alman, həm də  türk dilində çatdırılmışdır. Türkdilli materiallar orijinal, alman dilində olanlar isə onların diqqətli və savadlı tərcüməsidir. Türkdilli materiallar o vaxtlar 1915-1916-cı illərdə Avropada işlədilən latın qrafikası ilə verilmişdir. Bu kitab elə vaxtda çap edilmişdir ki, türkdilli xalqlar hələ latın qrafikasından istifadə etmirdilər. 1915-ci ilin sonunda "Türkis Lesestoffe" adı ilə nəşriyyata təqdim olunan, 1916-cı ilin əvvəllərində mətbəələri ilə dünyada məşhur olan Leipziq şəhərində çap olunmuşdur. Mən bir neçə il bundan əvvəl alimlərimizi Azərbaycanın yazılı və şifahi ədəbiyyatı ilə ilgili olan bu kitabının 100 yaşının təntənəli şəkildə keçirilməsinin vacibliyiə çağırdım. Türkiyəli dostum Haldun Cezayirlioğlu da mənim fikirlərimlə həmrəy olduğunu dilə gətirdi. Bu yolda beş ildir ki, tədqiqatlarımı davam etdirirəm.

Azərbaycanda Xəlil Fikrətin 100-dən artıq məqaləsini tapıb üzə çıxarmış, araşdırmalar aparmışam. "Strategia.az" saytı bu işdə mənə geniş və hərtərəfli tərəfdaşlıq etmişdir. Təəssüf ki, ömür keçir, gün keçir, amma türklərin dünyaya tərbiyə doktoru Halil Fikret Kanad kimi tanıtdıqları Xəlil Fikrətə biz hələ layiq olduğu qiyməti verməkdə çətinlik çəkirik.

Bu il Azərbaycanda Xəlil Fikrətlə ilgili iki böyük yubiley tədbirinin  keçirilməsi Xəlil Fikrət irsinə qayğı kimi qiymətləndirilə bilər. Bunlardan birincisi, Xəlil Fikrətin öz müəllimi ilə şərikli yazdığı haqqında söz açılan "TÜRKİS LESESTOFFE" kitabının 100 illiyi, ikincisi isə  onun 1926-cı ildə Bakıda Hökumət mətbəəsində nəşr etdirdiyi "Tərbiyə və tədris tarixi" əsərinin 90 illiyidir. Hələ gec deyil. Azərbaycanda Halil Fikret Fondu yaratmaq, bu qurumun xətti ilə görkəmli tərbiyə doktorunun pedaqoji  və psixoloji irsini sistemli şəkildə, elmi əsaslarla öyrənib, bir neçə cilddə elmi ictimaiyyata  çatdırmalıyıq.

 Nazim Nəsrəddinov,

Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi,
Respublika Prezidentinin Sərəncamı ilə keçirilən
ƏN YAXŞI MÜƏLLİM müsabiqəsinin qalibi,
Avropa Azərbaycan Məktəbinin sabiq kafedra müdiri,
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü.

28.10.2016.

P.S.-1. "Strategiya.az " saytında  tərbiyə doktoru Xəlil Fikrət haqqında yayımlanmış  bir neçə məqaləmdən birini --"Latın qrafikalı ilk türk kitablarımızdan biri: 
Hans Stumme, Halil Fikret. "Türkische Lesestoffe…" Leipziq, 1916.("Strategiya.az" saytı,29.09.2014)

Etiket:

Strategiya.az

Xəbərlər
20.07.2022

Xarici valyutaların manata qarşı bugünkü məzənnəsi

20.07.2022

Ceyhun Bayramov ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynadığını bildirib

20.07.2022

İmtahanın nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün Apellyasiya Şurasına ərizə qəbuluna başlanılıb

20.07.2022

Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə görüşüb

20.07.2022

Avropa İttifaqı münaqişədən sonrakı dövrdə mühüm rol oynayır - Ceyhun Bayramov

20.07.2022

"Qarabağ" İsveçrə çempionuna qalib gəldi

20.07.2022

Tehranda Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü olub

16.07.2022

Ceyhun Bayramov Gürcüstanın Baş naziri ilə bölgədə sülh prosesini müzakirə edib

16.07.2022

Mikayıl Cabbarov: Sənaye zonalarında istehsal 53 faiz, ixrac isə 2 dəfə artıb

16.07.2022

Ağalı kəndinə köçürülən ailələrin tibbi müayinələrinə başlanılıb

16.07.2022

Prezident İlham Əliyev: Bizim Xəzər dənizi kimi çox nəhəng bir enerji mənbəyimiz var

16.07.2022

Qubada içərisində 125 min manat olan seyf oğurlanıb

14.07.2022

İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının 140 illiyi qeyd edilləcək - SƏRƏNCAM

14.07.2022

Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biri - 14 iyul 1969-cu il

14.07.2022

Şuşada Vaqif Poeziya Günləri başlayıb

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi: 204 məktəbdə elektron jurnal və gündəlik sistemi tətbiq edilib

14.07.2022

Təhsil Nazirliyi məlumat yaydı

14.07.2022

FHN: Zəngilan rayonunda ağaclıq ərazidə baş verən yanğının tam söndürülməsi istiqamətində tədbirlər görülür

14.07.2022

Azərbaycan neftinin qiyməti 114 dolları ötüb

14.07.2022

Azərbaycan Ordusunun əsgəri həlak olub

14.07.2022

Baş Prokurorluq rəis müavininin intiharı ilə bağlı məlumat yaydı

13.07.2022

Respublika üzrə pensiyaların iyulun 15-də tam ödənilərək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub

13.07.2022

Qızıl təpə abidəsində arxeoloji tədqiqatlar davam edir

13.07.2022

Azərbaycan neftinin bir bareli 113,91 dollara satılır

13.07.2022

Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəmərinin tam istismara verilməsindən 16 il ötür

12.07.2022

Partlayış zamanı “Baktelecom”un rabitə infrastrukturuna ziyan dəyməyib

12.07.2022

Dünyada "Premium Euro-95" benzinin bahalaşması gözlənilir - Azərbaycana necə təsir edəcək?

12.07.2022

Azərbaycan nefti ucuzlaşıb

12.07.2022

Böyük Britaniyanın yeni baş nazirinin adı sentyabrın əvvəlində açıqlanacaq

12.07.2022

Tovuz döyüşlərindən iki il ötür

12.07.2022

Bakının mərkəzində partlayış baş verib

12.07.2022

Cüdoçularımız Xorvatiyada Qran-Pri turnirində iştirak edəcəklər

12.07.2022

Ərdoğan yaxın zamanda Venesuelaya səfər edəcək - Maduro

11.07.2022

Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Xaçmazdakı meşə yanğınının söndürülməsinə iki helikopter və amfibiya tipli təyyarə cəlb olunub 

11.07.2022

Ərdoğan və Paşinyan arasında telefon danışığı olub

11.07.2022

Saatlı stansiyası yaxınlığında qəzaya uğrayan qatar Gürcüstana məxsusdur - ADY

11.07.2022

FHN Xaçmazdakı meşə yanğınları ilə bağlı məlumat yayıb

11.07.2022

Vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 41 min şəxsə xidmətlər göstərilib

11.07.2022

Kino Agentliyi Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan qurumların siyahısına əlavə edilib

09.07.2022

Gələn ilin sonunda Şuşa ilk sakinlərini qəbul edəcək - Aydın Kərimov

09.07.2022

Azərbaycan Ordusunun hərbçisi həlak olub

09.07.2022

DİN: Ötən gün ölkə ərazisində qeydə alınan cinayətlərdən 52-nin açılması təmin olunub

09.07.2022

Xocavənd rayonu ərazisində yeni hərbi hissənin açılışı olub

09.07.2022

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Qurban bayramı münasibətilə xalqımızı təbrik edib

09.07.2022

Abeyə atəş açan şəxs əməlinin səbəbini açıqlayıb

09.07.2022

Zakir Həsənov Qurban bayramı münasibətilə Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətini təbrik edib

09.07.2022

XİN Azərbaycanın diplomatik xidmət orqanlarının əməkdaşlarını peşə bayramı münasibətilə təbrik edib

09.07.2022

Bu gün Azərbaycanda Qurban bayramı qeyd edilir

08.07.2022

Bərdədə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı 3,1 milyon manat ayrıldı - SƏRƏNCAM