Günəş tutulanda nə etmək lazımdır

 İndilərdə dünyanın bir çox yerlərində və ölkəmizdə Günəş tutulub. Allahın Rəsulu səlləllahu aleyhi və səlləm Günəş və Ay tutulanda açılana qədər namaz qılmağı, uca Allahı zikr etməyi əmr edib və özü də belə edib. Allah Rəsulunun vaxtında bir dəfə Günəş tutulub, açılana qədər Allahın elçisi 2 rəkat namazı uzadaraq qılıb, uzun müddət rükuda və səcdədə qalıb, dua edib Allahdan kömək istəyib. Üstəlik buyurub ki, Günəş və Ay kiminsə doğulmasına və ölümünə görə tutulmur. Çünki onun övladı ölən vaxt qədərdən Günəş də həmin gün tutulmuşdu. İnsanlar Günəşin tutulmağını onun övladının ölümü ilə əlaqələndirirdilər. Peyğəmbər isə bunu tamamilə inkar edib və buyurub ki, Günəş kiminsə ölümünə və doğumuna görə tutulmur.

Günəş tutulanda qılınan 2 rəkat namaza Küsuf namazı deyilir. Abdullah ibn Amr deyir ki, «Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) vaxtında günəş tutulanda “Camaat namazı” – deyib car çəkdilər» (Buxari: 2/ 533, 1045. Müslim: 2/ 627, 910. Nəsai: 3/ 136). Camaat məscidə toplaşdıqdan sonra imam onlara aşağıdakı hədisdə deyilən qaydada iki rükət namaz qıldırmalıdır. Aişə deyir ki, «Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) sağlığında günəş tutuldu. O məscidə getdi və camaat onun arxasında cərgə-cərgə düzüldülər. O təkbir edib uzun-uzadı Quran oxudu. Sonra təkbir edib uzun-uzadı rüku etdi və sonra “Səmiəllahu limən həmidəh” – deyib rükudan qalxdı, amma səcdəyə getmədi. Sonra yenə uzun-uzadı Quran oxudu. Amma bu birinci oxuduğundan az oldu. Sonra təkbir edib uzun-uzadı bir rüku etdi. Amma bu rüku əvvəlkindən az oldu. Sonra “Səmiəllahu limən həmidəh, Rabbənə və ləkəl həmd” – deyib rükudan qalxdı və sonra səcdə etdi. Sonra ikinci rükətdə də eynisini etdi. Beləliklə o dörd rükəti, dörd səcdəylə tamamladı. Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) namazını bitirmədən öncə günəş də görsəndi» (Buxari: 2/ 533, 1046. Müslim: 2/ 619, 901. Əbu Davud: 4/ 46, 1168. Nəsai: 3/ 130).

Salam verib namazı bitirdikdən sonra imamın camaata vəz etməsi müstəhəbdir. Vəz xatırlama, ibrət alma və yaxşı əməllərə təşviq mövzusunda olmalıdır. Aişə deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) günəş tutulan gün namaz qıldı... (demək o Peyğəmbərin bu zaman necə namaz qılmasını vəsf edir və sonra deyir:) salam verib namazı bitirdi və artıq günəş çıxmışdı. Sonra insanlara vəz etdi, günəş və ay tutulmasının Allahın bir əmri olduğunu, bunların kiminsə dünyaya gəlməsi və ya ölməsiylə əlaqədar olmadığını qeyd etdi. Belə halda namaza sarılmağı tövsiyə etdi (Buxari: 2/ 533, 1046. Müslim: 2/ 619, 901. Əbu Davud: 4/ 46, 1168. Nəsai: 3/ 130).

Əsma deyir ki, «Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) günəş tutulan zaman kələləri azad etməyi əmr etmişdir» (Hədis səhihdir. Müxtəsər səhih əl-Buxari: q2, 118. Buxari: 2/ 543, 1045).

Əbu Musa deyir ki, bir gün günəş tutulmuşdu. Bunu görən Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) vahimə içərisində qalxdı və qiyamətin başlamasından qorxdu. Sonra məscidə gəlib ən uzun qiyam, rüku və səcdə ilə namaz qıldı. Halbuki mən heç vaxt onun belə uzun namaz qıldığını görməmişdim. Namazdan sonra isə dedi: «Allahın göndərdiyi bu əlamətlər kiminsə dünyaya gəlməsi və ya ölməsinə görə baş vermir. Sadəcə olaraq Allah bununla bəndələrini qorxudur. Əgər siz belə bir hala rastlasanız o zaman Allahı zikr etməyə, Ona dua edib, bağışlanma diləməyə tələsin» (Buxari: 2/ 545, 1059. Müslim: 2/ 628, 912. Nəsai: 3/ 153).
Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun), «tələsin...» və s. bu kimi əmr formasında işlətdiyi sözləri həmin əməlin vacib olmasına dəlalət edir. Beləliklə küsuf namazının hökmü “fərzul kifayə”dir. Demək Əbu Əvanə “Səhih” əsərində (2/ 398) deyir: «Küsuf namazının vacib olmasının bəyanı haqqında fəsil». Sonra küsuf namazını əmr edən hədislərin bəzilərini qeyd edir. Onu bu üslubu isə İbn Xuzeymənin “Səhih” əsərindəki üslubuna bənzəyir. Belə ki, o “Səhih” kitabında (2/ 38) deyir:
«Günəş və ay tutulması zamanı namaz qılmağın əmr olunması haqqında fəsil...». Sonra o bu fəsilə küsuf namazını əmr edən bir neçə hədis qeyd edir.
Hafiz İbn Həcər əl-Əsqəlani “Əl-Fəth” əsərində (2/ 527) deyir: «Cümhur (əksər) alimlərin rəyinə əsasən küsuf namazı təkidlə buyurulmuş sünnədir. Əbu Əvanə isə “Səhih” əsərində bu namazın vacib olmasını açıq-aşkar demişdir. Mən ondan başqa heç kəsin belə dediyini bilmirəm. Yalnız imam Malik küsuf namazına cümə namazı kimi dəyər vermişdir. Əz-Zeyn ibn əl-Munir, Əbu Hənifənin bu namazı vacib görməsini nəql edir. Həmçinin Hənəfi məzhəbinin bəzi müəllifləri də bu namazın vacib olmasını nəql etmişlər» (Təmamul Minnə: səh. 261. Qısa ixtisarla).

Günəş tutulanda Allahı çox zikr etmək lazımdır. Çünki Günəş və Ay tutulması Allahın nişanələrindən biridir. İnsanlar belə hadisələri görəndə fikirləşməlidirlər ki, Allah təala istəsə həmişə qaranlıqda qala bilərik. Amma Allah təala bizə qarşı çox rəhimli, mərhəmətlidir. Allah təala bizə Ona layiqli ibadət edib şükr etməyi nəsib etsin! Amin!