Ermənistan reallıqları: total böhran, “hərbi baza” statusu və regional blokada

Xarici siyasətdə təcavüz, daxili siyasətdə isə xalqın istismar edilməsi ilə müşayiət edilən asimmetrik hegemoniya (hakimiyyətdə olanların xalqı əzməsi və istismar etməsi ilə səciyyələnən destruktiv disbalans) prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərən Ermənistan çox mürəkkəb siyasi kataklizmlərin məngənəsindədir. Mövcud problemlərin və irrasional idarəetmə sisteminin fonunda bəhs edilən ölkənin daxili və xarici siyasətində çox ciddi problemlər, böhran meyilləri hökm sürür. Hakimiyyətin həyata keçirdiyi irrasional daxili siyasət kursu onsuz da qeyri-təkmil struktur elementlərinə malik olan və dissonanslarla (qeyri-ahəngdar, ixtilaflarla xarakterizə edilən natamam struktur) səciyyələnən siyasi sistemin tamamilə iflic olmasına səbəb olub. Məhz belə bir durumun fonunda işğalçı ölkədə sürüşkən müstəvidə təzahür edən subyektlərarası siyasi münasibətlər daha da kəskinləşməkdə və ictimai-siyasi proseslər xaotik səciyyə daşımaqdadır

Regional blokada səmərəsiz xarici siyasət kursunun nəticəsi kimi...

Ermənistanın beynəlxalq münasibətlər sistemində “forpost” kimi tanınması, müstəqil daxili və xarici siyasət kursu həyata keçirməməsi məlumdur. Belə olan halda, öz xarici siyasət strategiyasında beynəlxalq hüquq normalarını əsas götürən milli dövlətlər Ermənistanı beynəlxalq münasibətlər sisteminin müstəqil subyekti kimi qəbul etmirlər. Digər tərəfdən, sirr deyil ki, bu ölkənin xarici siyasəti müəyyən hegemon güclərə güvənərək yalnız işğal, təcavüz və təxribat üzərindən fəaliyyət göstərməkdən ibarətdir.

Məhz regional miqyasda baş verən son hadisələr bir müddət öncə Avropa ilə Rusiya arasında manevr etdiyi söylənilən Ermənistanın nəinki müstəqil dövlət olmadığını, hətta sadəcə quberniya və ya hərbi baza səciyyəsi daşıdığını bir daha təsdiqlədi.

Regionda şəriksiz hegemon güc mərkəzi olmaq iddiasında olan nəhəng aktorların hərbi baza kimi yaratdığı Ermənistan artıq bu funksiyanı da icra edə bilmir. Daha da dəqiqləşdirsək, işğalçı   ölkə hərbi baza statusunu da itirib. Bu isə işğalçı ölkənin bir dövlət kimi dünyanın siyasi xəritəsindən tədricən silinəcəyinə dəlalət edir. Dünya siyasətində, eləcə də hegemon dövlətlərin geostrateji maraqlarında baş verən yeni dəyişikliklər bu reallığı şərtləndirir. Məhz erməni mətbuatı və ekspertləri də diqqəti bu məsələyə çəkirlər. Bir müddət öncə “Armenia Today” saytında dərc edilən məqalədə bildirilmişdi ki, Ermənistanın xarici siyasətinin mənasız ambisiyalar üzərində qurulması rəsmi Yerevanı beynəlxalq dəstəkdən məhrum edib: “Serj Sarkisyanın yürütdüyü yanlış siyasət nəticəsində beynəlxalq aləmdə Ermənistana olan inam itmişdir. Ölkədə iqtisadi vəziyyətin acınacaqlı olması və göndərilən yardımların korrupsiya nəticəsində məmurlar tərəfindən mənimsənilməsi Avropa dövlətlərində Serj Sarkisyanın dövlətə deyil, müəyyən qruplaşmaya rəhbərlik etməsi təəssüratını yaratmışdır ki, bu da obyektiv xarakter daşıyır. Həqiqətən də, bir qrup məmur Ermənistanda istədiyi qanunsuz hərəkəti edir və onlara heç bir cəza verilmir. Bu cür adamın rəhbərlik etdiyi dövlətlə, əlbəttə ki, heç kəs yaxın əlaqə qurmaq istəməz”.

Nəticə etibarilə, Ermənistan hazırda regional blokadadır və bu, səmərəsiz, işğalçı siyasətin nəticəsi kimi çıxış edir.

Beynəlxalq hüquq normalarına zidd fəaliyyət...

Bu kontekstdə onu da qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistan Azərbaycanın ərazisinin 20 faizini işğal etməklə yanaşı, eyni zamanda, ölkəmizə və digər bir sıra milli dövlətlərə qarşı ərazi iddiaları ilə çıxış edir. İşğalçı ölkənin prezidenti Serj Sarkisyan mütəmadi olaraq öz çıxışlarında müstəqil dövlətlərə qarşı ərazi iddialarını önə çəkir. Beynəlxalq hüququn subyekti olan bir dövlətin başçısının digər müstəqil milli dövlətlərə yönəlik bu cür şantaj, təhdid xarakterli bəyanatlar səsləndirməsi diplomatik qayda və prosedurlara müvafiq surətdə qəbuledilən deyil. Doğrudur, qeyd etdiyimiz kimi, Ermənistan beynəlxalq münasibətlər sistemində “forpost”, “kukla dövlət” kimi tanınır və müstəqil daxili və xarici siyasət kursu həyata keçirmir. Amma hər halda, işğalçı ölkə beynəlxalq hüququn subyekti kimi tanınır və öz üzərinə beynəlxalq hüquqla müəyyən və təsbit olunmuş müəyyən öhdəliklər götürüb. Məhz buna görə də beynəlxalq hüququn subyekti olan milli dövlətin başçısının digər milli dövlətlərin ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə, hətta konstitusiya quruluşuna təhdid yaradan bəyanatla çıxış etməsi yolverilməz haldır. Bu, diplomatik etiket qaydaları və normalarının pozulması ilə yanaşı, həm də beynəlxalq münasibətlər sistemi çərçivəsində müəyyən və təsbit olunmuş hüquqi prosedurların nəzərə alınmaması və ya kobud surətdə pozulmasıdır.

Bütün bunlar Ermənistanın rəsmi dövlət siyasətinin təcavüzkar xarakterə malik olduğunu göstərməklə yanaşı, həm də işğaçlı ölkənin mövqe və siyasətinin beynəlxalq hüquq normaları ilə təsbit olunmuş qanunlara və dəyərlərə zidd olduğunu bir daha nümayiş etdirir.

Ermənistanın total böhranı və sosial inqilab çağırışları

Ən əsası, hazırkı şərait işğalçı ölkənin sosial-iqtisadi tənəzzülünün daha sürətlənməsini şərtləndirir. Ekspertlərin qənaətincə, Ermənistanın regional və beynəlxalq miqyasda təcrid vəziyyətinə düşməsi bu ölkə daxilində mövcud olan böhranın dərinləşməsinə və ölkənin iflasın astanasına yaxınlaşmasına səbəb olur. Sirr deyil ki, işğalçı siyasət həyata keçirən, xaricdən gələn ianələrə bel bağlayan və total tənəzzülün müşahidə olunduğu Ermənistan ciddi siyasi, iqtisadi və demoqrafik böhranla qarşı-qarşıyadır. Dərin iqtisadi tənəzzül və xaos insanların həyat şəraitini olduqca çətinləşdirdiyi üçün siyasi şərhçilər işğalçı ölkədə sosial inqilab çağırışlarının aktuallaşdığını bildirirlər.

Ermənistanın sosial problemləri aradan qaldırmaq üçün kifayət qədər güc və potensiala malik olmaması nəticəsində yaranan demoqrafik problemlər hakimiyyətlə xalq arasında ciddi qarşıdurmaya zəmin yaradır. Bütün bunları nəzərə alan bir çox ekspertlərin qənaətinə görə, müstəqil siyasət yeritməyən Ermənistanın gələcəyi sual altındadır

Beləliklə, sadalananlar Ermənistanın həm də yeni siyasi kataklizmlərə sürükləndiyini göstərir. İşğalçı siyasətini davam etdirən bu ölkədə qarşıdakı dövrdə iqtisadi böhranın dərinləşəcəyinə dair yekun qənaət ifadə etmək heç də çətin deyil. Bundan başqa, ölkəni beynəlxalq arenada qarşıdakı dövrdə ciddi problemlərin gözlədiyi proqnozlaşdırılır.