Siyasi etika və siyasi mədəniyyət: siyasi dialoqda mühüm komponent kimi

Bu və ya digər cəmiyyətlərdə siyasi proseslərin aktoru kimi çıxış edən subyektlərin fəaliyyət mexanizminin səmərəlilik səviyyəsini təmin edən mühüm amillərdən biri də siyasi mübarizə metodlarının düzgün müəyyənləşdirilməsi və bu kontekstdə rasional vasitələrə istinad edilməsidir. Heç şübhəsiz, siyasi palitranın rasional iştirakçıları qismində çıxış edən subyektlər öz fəaliyyətləri çərçivəsində müxtəlif vasitə və metodlara istinad etsələr də, bu kontekstdə mütəşəkkil siyasi dialoq məsələsini xüsusi diqqət mərkəzində saxlayırlar.

Siyasi dialoq nədir?

Ümumiyyətlə, siyasi dialoq fəaliyyətdə olan aktorların müəyyən dəyərlər və maraqlar əsasında orientasiyasından asılı olmayaraq digər subyektlərlə yaratdığı ünsiyyət formasıdır. Başqa sözlə, siyasi dialoq özündə müəyyən dəyərlər, maraqlar, məsələlər və tərəfləri ehtiva edən əlaqələr sistemidir. Müxtəlif cəmiyyətlərdə siyasi sistemin xarakteristikasından asılı olmayaraq birbaşa və ya dolayı şəkildə baş tutan dialoq tərəflər üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən məsələlər ətrafında həyata keçirilir və bir çox hallarda dialoqun nəticəsi kimi qəbul edilmiş qərarlar cəmiyyət daxilində bu və ya digər ictimai-siyasi proseslərə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir.

Məqbul siyasi dialoq forması

Siyasi dialoqun səmərəliliyini şərtləndirən fundamental amillərdən biri birbaşa və ya dolayı olmasından asılı olmayaraq onun siyasi sistemin dəyərlərinə, siyasi mədəniyyət və siyasi etikaya müvafiq surətdə təşkil edilməsidir. Başqa sözlə, siyasi palitranın tələblərinə və siyasi sistemin qanunauyğunluqlarına müvafiq surətdə təşkil edilməyən dialoq həm siyasi aktorların fəaliyyət mexanizminin səmərəsizliyinə dəlalət edir, həm də dialoq müstəvisinin siyasi subyektlər üçün formal xarakter kəsb etməsini göstərir. Məhz bu baxımdan, siyasi palitranın iştirakçılarının dialoq çərçivəsində müəyyən olunmuş tələbələrə riayət etmələri və siyasi dəyərlərə, qanunauyğunluqlara müvafiq mövqe sərgiləmələri zərurət kimi çıxış edir.

Siyasi məsuliyyət, yaxud siyasətçinin məsuliyyəti məsələsi

Bu kontekstdə siyasi məsuliyyət və ya siyasətçinin məsuliyyəti məsələsi də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Ümumiyyətlə, hər bir siyasətçinin siyasi təfəkkürünü müəyyən etmək və ya qiymətləndirmək üçün ilk növbədə onun siyasi məsuliyyət anlayışına nəzər yetirmək gərəkdir. Rasional siyasətçi korporativ maraqlardan çıxış etmədiyi və milli maraqlara əsaslanan fəaliyyət mexanizminə sahib olduğu üçün yüksək siyasi məsuliyyət daşıyıcısı kimi çıxış edir və onun fəaliyyəti həm cəmiyyət tərəfindən təqdir olunur, həm də bir çox hallarda siyasi sistemin yeni dəyərlərlə zənginləşməsini şərtləndirir.

Siyasi dialoqda zəruri şərt

Nəticə etibarilə, nəzər yetirdiyimiz pozitiv və neqativ məqamlar və gəldiyimiz analitik qənaət deməyə əsas verir ki, siyasi etika və siyasi mədəniyyət siyasi dialoqda mühüm və zəruri komponent kimi çıxış edir. Başqa sözlə, hər bir rasional subyektin siyasi fəaliyyətinin səmərəliliyini təmin edən amillərdən biri də onun siyasi etika və siyasi mədəniyyətə söykənən dialoq imkanlarıdır. Məhz bunun üçün də şərtdir ki, hər bir siyasətçi və ya siyasi palitrada təmsil olunduğunu qeyd edən, yaxud hansısa formada siyasi fikirlər səsləndirən şəxs öz fəaliyyətində və dolayı, yaxud birbaşa olmasından asılı olmayaraq dialoq prosesində siyasi sistemin qanunauyğunluqlarına və dəyərlərinə söykənsin, milli maraqlarla və cəmiyyətdə təşəkkül tapmış normalarla uzlaşan mövqe sərgiləsin.