AZƏRBAYCANLI “ZİYALININ” ERMƏNİSAYAĞI GEDİŞLƏRİ

Son günlər ssenarist Rüstəm İbrahimbəyovun ssenarisi əsaslnda hələ 2015-ci ildə çəkilmiş “Qafqaz üçlüyü” filmi ictimaiyyətin diqqətini özünə cəlb etdi. Uzun müddət tarixinin saxtalaşdırılması, problemlərinə münasibətdə ikili standartlar reallığı ilə üzləşmiş Azərbaycan oxucusunu və tamaşaçısını təəccübləndirən elə bir ciddi və dəyərli bir ideya, sanballı bir əsər ortalığa qoyulmasa da, bu faktda kifayət qədər ağrılı məqamlar mövcuddur. Əvvəla, düşmənin dilindən deyilmiş yalan və böhtanlar xoşagələn olmasa da, onun təsiri o qədər də böyük olmur. Düşmən düşməndir və ondan yaxşı bir şey gözləməyinə dəyməz. Məsələnin ağrılı cəhəti o idi ki, bu dəfə zərbə, həqarət, əllaməlik bizim özümüzünkündən gəlirdi. Azərbaycanın mədəniyyətindən bəhrələnərək, onun təməlində yetişmiş bir yaradıcı ziyalı öz xalqına qarşı yabançı mövqeyə keçərək, açıq-aşkar şəkildə öz xalqına həqarətlə, alçaldıcı münasibətini ortaya qoyur. 

Filmə baxanda müəlliflərin orada haqqında söhbət gedən hər bir xalqlara münasibətdə fərqli münasibəti açıq aşkar şəkildə özünü büruzə verir. Bu hisslər azərbaycanlı üçün yad deyil. Bu vaxta qədər mövcud olmuş imperiyalar dövründə hakimiyyətin qanadlarını öz üzərində hiss edən bəzi dırnaqarası “ziyalılar” çox zaman öz doğma xalqına yuxarıdan aşağı baxmış, hətta öz ana dillərində danışmaği özlərinə ar bilmişlər. Həmin insanlar cox zaman özləri haqqında yüksək fikirdə olur, özlərini elitar bir səviyyədə dayanan insan hesab etmişlər. Azərbaycanın əksər yüksək mükafatlarını almış və imtiyazlardan istifadə edən Rüstəm İbrahimbəyov həmin tip “ziyalılardan olduğunu” zaman-zaman büruzə vermiş, son olaraq çəkdiyi filmində özünün antiazərbaycan mahiyyətini nümayiş etdirmişdir.

Bütövlükdə, haqqında danışılan “Qafqaz üçlüyü” filminin nə ideyası, nə bədii keyfiyyətləri əvəzolunmazlığı ilə seçilmir. Əksinə, həqiqətə uyğun olmayan məsələlrin təlqin edilməsi, haqqdan uzaqlaşaılaraq qondarma bir ideyaya xidmət etmək cəhdi filmi daha da primitivləşdirir.

Mən filmin vacib bir cəhətinə diqqət yönəltmək istərdim. Bir tamaşaçı kimi öz təəssüratımı bölüşmək istərdim.Ola bilər ki, mənim  bu fikrimlə kimsə razılaşmasın, ancaq mən düşünürəm ki, filmin başlıca ideyası Qarabağ problemində erməni xislətini humanist bər-bəzəklə təqdim etmək, onların bu məsələdə mövqeyinə haqq qazandırmaqdan başqa bir şey deyildi. Bu mənada film alleqorik xarakter daşıyır və dolayısı yolla erməni məqsədi müdafiə edilir. Belə bir metod ermənilərə xasdır. Onlar həmişə bütün imkanlardan istifadə edərək insanların şüuruna təsir etməyə çalışırlar. Filmdə həmin dəst-xətt aşkar şəkildə görsənir.

Filmin qəhrəmanı Timur Qarabağı özündə simvolizə edir. Hansısa ədalətsiz səbəbdən Azəırbaycan tərkibində qalmış Qarabağa mənsub olduğu mənşəyinə qaytarmaq üçün ona erməni familiyasını qaytarmaq lazımdır. Lakin bu cəhd “geridəqalmış”, “vəhşi” azərbaycanlıların müqaviməti ilə üzləşir. Bununla belə  erməni atanın cəsarətli addımları sayəsində bu məqsəd reallaşır. Nəticədə ədalət bərpa olunur və erməni gənc Azərbaycan buxovlarından xilas olaraq öz soyadına və öz erməni ailəsinə qovuşur. Timurun atalığının dili ilə isə bu yekun alqışlanır: “Nəhayət ki mənim oğlum müdafiə olunacaq” , O qeyd edir ki, mən şadam ki mənim oğlum öz ailəsinə qayıtdı.

Rüstəm İbrahimbəyov məhz belə bir ideyanın müdafiəçisi kimi çıxış edir. Bütün mütərəqqi dünya ictimaiyyəti Azərbaycanın haqlı olduğunu qəbul etdiyi bir vaxtda, ermənilərin təcavüzkar olduğunu etiraf etdiyi bir vaxtda Azərbaycanın hörmətli ziyalısının hərəkəti Azərbaycana arxadan vurulan zərbədir.