Krım qərbin ssenariləşdirilmiş qurbanıdırmı?- Analitika

  Son günlər Ukraynada və xüsusilə də Krım ətrafında baş verənlər  dünya mediyasının başlıca mövzularından biridir. Bu mövzu ilə bağlı verilən şərhlərin və təhlillərin çoxunda Krımın çox asanlıqla Rusiyaya birləşdirilməsinə, buna qarşı nəinki qərb tərəfdən, hətta Ukrayna tərəfindən qətiyyətli reaksiya verilməməsinə təəcüblər ifadə olunur. Əslində, yəqin ki, Ukrayna əhalisi də, dünya ictimaiyyəti də qərb dövlətləri tərəfindən başqa bir reaksiyanı gözləyirdilər. Əvəzində isə, qəribə bir sükut və hərəkətsizlik günü-gündən daha da güclənmkdədir.

Krımın Rusiyaya birləşdirilməsi qarşısında qərbin belə bir qətiyyətsizliyini necə qiymətləndirmək olar? Doğrudanmı, qərb dövlətləri Rusiya qarşısında aclzdirlər və Rusiyanın istədiyi planlar qarşısında dünya belə aciz qalacaqdır?

Bu mövzu ətrafında yaranmış vəziyyəti, aparrılan təhlilləri, verilən proqnozları, gündəlik məlumatları dəyərləndirdikdən sonra belə bir nəticəyə gəlmək mümkündür:

1.Qərb və Amerika dövləti doğrudan da Rusiya qarşısında acizdir, gücsüzdür. Amerika prezidenti B.Obama da bu günlərdə Rusiyaya qarşı tətbiq    edilən sanksiyaların təsirsiz qalacağını etiraf etməli oldu. Qərb ölkələri isə hələlik viza sanksiyaları istisna olmaqla Rusiyaya qarşı təsirli bir sanksiya qəbul etmədi.

2.Krımın Rusiyaya güzəştə gedilməsi qərbin ssenariləşdirilmiş planıdır. Krım qurban verilməklə əvəzində Ukrayna əldə edildi.

Vəziyyətin qiymətləndirilməsi ikinci nəticənin  reallığına daha çox əsas verir. Bununla bağlı bəzi məqamlara diqqət yetirək.

Məlumdur ki, vaxtilə SSRİ-nin çökdürülməsi qərbin, xüsusilə də ABŞ-ın qarşısında dayanan başlıca geosiayasi məqsəd idi. Mediyaya, ictimai fikrə çıxarılmış məlumatlar bunu deməyə əsas verir ki, qərb SSRİ-nin çökdürülməsi ilə kifayətlənməyib. Rusiyanın və gələcəkdə Çinin çökdürülməsi də qərbin siyasi gündəliyində olan planlardır. Əslində, son illərdə bir sıra ərəb ölkələrində, sonra Suriyada və İran ətrafında baş verənlər də Rusiyanın dünya çapında nüfuzunun zəiflədilməsi üçün həyata keçirilən bir siyasətdir. Yaxın Şərqdə baş verənlər Rusiyanın bu bölgədə və bütünlükdə dünya çapında nüfuzunun zəiflədilməsi üçün geosiyasi əhəmiyyət kəsb etsə də, Ukraynada baş verənlər Rusiyanın nüfuzunun zəiflədilməsi və çökdürülməsi üçün digər bölgələrdə baş verənləri kölgədə qoydu. Çünki Ukraynanı əldə etyməklə qərb Rusiya siyasi, ideoloji, hərbi və s baxımdan xeyli yaxınlaşa bildi. Yəni, Rusiyanın çox böyk ümid bağladğı təhlükəsizlik zolağı onun əlindən alınmış oldu və qərb Moskvaya 500 kilometrlik bir məsafə qədər yaxınlaşa bildi. Bununla bölgədə hərbi təşəbbüsün qərbin əlinə keçməsinə real bir zəmin yarandı. Doğrudur, bu gün qərb öz hərbi bazalarını Ukraynada yerləşdirməyə tələsməyəcək. Çünki, bununla vəziyyət daha da mürəkkəbləşə bilər. Amma bu da zaman-zaman öz həllini tapacaqdır. SSRİ dağılandan sonra da Rusiya Şərqi Avropa ölkələrinin NATO-ya daxil olmasını öz təhlükəsizliyinə təhdid hesab edir və hər vasitə ilə buna mane olmağa çalışırdı. Lakin zamanı çatanda Şərqi Avropa dövlətlərinin NATO-ya daxil olmasına Rusiya əngəl ola bilmədi. Ukraynanı da yəqin ki, belə bir tale gözləyir.

Ukraynanı əldə etməklə qərb, həm də Moldovanı əldə etdi. Rusiyanın bu respublikada öz mövqeyinin qoruyub saxlaya biləcəyi artıq elə də real görünmür. Ukraynanın əldən getməsi ilə Rusiyanın Moldivaya da təzyiq imkanları zəifləmiş olacaqdır. Yəni, əslində qərb bir güllə ilə iki dövşan vurub – həm Ukraynanı əldə edib, hədm də Moldovanı. Eyni zamanda Krım hadisələrindən sonra qərbin Gürcüstanla hərbi-siyasi əlaqələrinin güclənməsinə də Rusiya elə bir ciddi təzyiq göstərə bilməyəcəkdir.

Bəs elə isə Krım nə üçün qurban verildi? Çox güman ki, Krımın qurban verilməsi Ukraynanın materik hissəsinin əldə saxlanması üçün edilmişdir. Çünki Ukraynadan Rusiyaya təsirlər, təzyiqlər Ukraynanın materik hissəsi vasisəti ilə həyata keçiriləcəkdir. Krım isə əlbətdə ki, mühüm bir məkandır. Amma məsələyə daha qloal yanaşdıqda qərbin Rusiya ilə bağlı siyasətinin həyata keçirilməsində Krımsız da keçinmək də mümkündür. Digər tərəfdən Krım özü əslində NATO dövlətləri və qərbpərəst dövlətlərin əhatəsindədir. Qara dəniz ətrafında indi Rusiyadan başqa heç bir Rusiyapərəst dövlət yoxdur. Belə olduqa Krımın Qara dəniz basseynində Rusiya üçün xüsusi geosiyasi və hərbi rol oynayacağı inandırıcı deyil.

Krımın qurban verilməsi ilə çox güman ki, Rusiyanın sayıqlığı kütləşdirildi, Rusiyada bir millətçi partlayışın yaranmasına yol açıldı, qələbə eyforiyası yaradıldı. Qərb eyni zamanda işarə etdi ki, Krımın qurban verilməsinə razıdır, amma Ukraynanın digər ərazilərinin güzəştə gedilməsi ilə barışmayacaq.

Çox güman ki, Rusiyada da bunu bilirlər. Ona görə Rusiyada Krım və Sevastopolla bağlı bir eyforiya yaradıldı ki, ictimaiyyətin diqqəti Rusiyanın geosiyasi uğursuzluğundan yayındırılsın.

Ona görə güman etmək olar ki, Krımın qurban verilməsi ilə bağlı qərb dövlətləri ilə Ukraynanın hazırkı rəhbərliyi arasında hansısa bir razılaşma mövcuddur. Bu razılaşma müəyyən bir zaman üçün hesablanmış taktiki gediş də ola bilər.  Bunun nəticəsidir ki, Ukrayna rəhbərliyi də Krımla bağlı xüsusi bir mövqe sərgiləməkdədir